Xã Mường Nhà, trước đây thuộc huyện Điện Biên, tỉnh Điện Biên, sau khi sắp xếp, sáp nhập theo Nghị quyết số 1661/NQ-UBTVQH15 ngày 04/8/2025 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, đã được hình thành trên cơ sở toàn bộ diện tích tự nhiên, quy mô dân số của ba xã: Mường Lói, Phu Luông và Mường Nhà.
Với diện tích khoảng hơn 463 km² và gần 10.000 người (gồm nhiều dân tộc anh em cùng sinh sống), xã được xác định là địa bàn dân tộc thiểu số, miền núi, và đồng thời là vùng biên giới chiến lược
Trên vùng đất ấy, Đảng bộ xã đã coi công tác dân tộc, phát triển kinh tế - xã hội, và bảo vệ chủ quyền biên giới là nhiệm vụ trung tâm.
    |
|
| Quang cảnh một góc Mường Nhà, Điện Biên |
Những năm vừa qua, thông qua việc triển khai các Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi, xã Mường Nhà đã có những chuyển biến rõ rệt: thu nhập bình quân đầu người đạt hơn 34 triệu đồng/năm; tỷ lệ hộ nghèo (theo nghèo đa chiều) giảm từ gần 30% xuống còn 14,5%; tỷ lệ hộ cận nghèo đa chiều là 21,69%. Tổng nguồn vốn đầu tư chương trình mục tiêu quốc gia giai đoạn 2021 - 2025 của xã đạt trên 68 tỉ đồng, với tỷ lệ giải ngân vốn đạt trên 95% kế hoạch, cho thấy quyết tâm của cấp ủy, chính quyền địa phương trong việc đưa chính sách dân tộc đi vào đời sống một cách thực chất.
Hạ tầng thiết yếu trên địa bàn cũng được đầu tư đồng bộ: 72% đường xã được bê tông hoá; 90% phòng học kiên cố; 100% cơ sở y tế đạt chuẩn; hơn 85% hộ dân có điện lưới quốc gia; sóng 4G phủ tới 3/4 các bản trung tâm. Đây chính là minh chứng cho tinh thần “chính sách dân tộc từ chủ trương đến hành động, từ điểm đến lan tỏa” tại Mường Nhà.
Giáo dục, nền tảng nâng cao nhận thức và thay đổi
Cấp ủy, chính quyền xã xác định: Giáo dục là chìa khóa của phát triển bền vững, là con đường hiệu quả nhất để vùng đồng bào dân tộc thiểu số từng bước vượt nghèo, vươn lên chủ động.
Trên địa bàn xã hiện có 9 trường với 129 lớp và hơn 3.600 học sinh; tỷ lệ học sinh hoàn thành tiểu học và tốt nghiệp THCS đạt 100%, tốt nghiệp THPT đạt trên 99%. Cơ sở vật chất được đầu tư mạnh mẽ: 7/9 trường đạt chuẩn quốc gia; hơn 77% đạt kiểm định chất lượng giáo dục; toàn bộ phòng bán trú đã được kiên cố hoá.
Công tác phổ cập giáo dục, xóa mù chữ được duy trì ở mức cao, góp phần nâng cao dân trí và tạo nguồn nhân lực nội sinh phục vụ phát triển địa phương. Các đoàn thể, dòng họ, già làng và nhân dân địa phương đã tích cực vào cuộc: vận động học sinh đến lớp, huy động toàn dân chăm lo giáo dục.
Hệ quả là phong trào khuyến học, khuyến tài lan tỏa, lòng tin của đồng bào đối với sự lãnh đạo của Đảng, Nhà nước và địa phương được củng cố mạnh mẽ. Khi người dân được tiếp cận kiến thức, nhận thức nâng lên thì phát triển sẽ không chỉ là “hỗ trợ” mà là “chủ động”.
Già làng, trưởng bản, người có uy tín - cầu nối giữa chủ trương và thực tiễn
Trong vùng đồng bào dân tộc và biên giới như Mường Nhà, địa hình chia cắt, điều kiện đi lại khó khăn, phong tục tập quán đa dạng, thì những người có uy tín: già làng, trưởng bản, trưởng dòng họ dường như trở thành “nhân tố quyết định” trong việc đưa chủ trương của Đảng, chính sách của Nhà nước đến với từng hộ gia đình.
Họ là người “nói dân nghe, làm dân tin”. Từ việc vận động đồng bào chuyển đổi cây trồng, vật nuôi; thực hiện nếp sống văn minh trong việc cưới, việc tang; đến tham gia các phong trào: xây dựng bản văn hóa, bản an toàn, bảo vệ đường biên, cột mốc, dấu ấn của người có uy tín ở khắp bản làng.
|
 |
| Người dân xã Mường Nhà cam kết cùng Bộ Đội Biên phòng bảo vệ rừng. |
Mô hình “Tổ tự quản”, “Bản văn hóa”, “Bản an toàn” được duy trì hiệu quả với sự tham gia của già làng, trưởng bản và bà con đồng chí đồng lòng. Nhờ đó, an ninh trật tự được giữ vững; khối đại đoàn kết toàn dân tộc không ngừng được củng cố; phong trào “Dân vận khéo” gắn với xây dựng nông thôn mới và giảm nghèo bền vững lan tỏa rộng rãi.
Theo thống kê, đến nay, địa phương đã có 6/28 bản đạt chuẩn nông thôn mới; hơn 76% hộ gia đình đạt danh hiệu văn hóa đời sống tinh thần của đồng bào từng bước nâng lên. Vai trò của già làng, trưởng bản không chỉ dừng ở truyền thống mà còn là “nhân tố phát triển” trong thời đại mới.
Phát huy sức mạnh đoàn kết ở vùng biên cương
Xã Mường Nhà có vị trí chiến lược: giáp biên giới Việt - Lào, với hơn 41 km đường biên và 22 cột mốc quốc giới. Nhiệm vụ phát triển kinh tế luôn gắn liền với đảm bảo an ninh trật tự và giữ vững chủ quyền biên cương.
Phong trào “Toàn dân tham gia bảo vệ an ninh Tổ quốc” được triển khai sâu rộng: hàng trăm lượt tuần tra biên giới, phối hợp với các lực lượng và nhân dân; công tác đối ngoại nhân dân giữa các bản giáp biên Việt - Lào ngày càng chặt chẽ, góp phần xây dựng vùng biên hòa bình, hữu nghị, cùng phát triển.
Nhờ đó, Mường Nhà không chỉ là vùng đất nghèo miền núi mà trở thành điểm sáng về đoàn kết, đổi mới và phát triển. Có thể nhìn thấy con đường bê tông uốn lượn qua bản làng, phòng học sáng đèn, hội trường bản nơi dân cư họp bàn chính sách, tất cả như minh chứng của một hành trình bền bỉ từ “chính sách” đến “cuộc sống”.
Giữa đại ngàn biên giới, tiếng nói của già làng, trưởng bản vẫn vang vang, tiếp thêm niềm tin và sức mạnh để nhân dân nơi đây vững bước dựng xây cuộc sống mới.
Những con số biết nói và hành động cụ thể
Điều làm nên “sức mạnh mới” tại Mường Nhà không chỉ là chủ trương mà là hành động cụ thể: Thu nhập bình quân đầu người đạt hơn 34 triệu đồng/năm; Tỷ lệ hộ nghèo theo nghèo đa chiều giảm từ gần 30% xuống còn 14,5%; Tỷ lệ hộ cận nghèo đa chiều là 21,69%; Tổng nguồn vốn đầu tư chương trình mục tiêu quốc gia giai đoạn 2021 - 2025 đạt trên 68 tỉ đồng. Tỷ lệ giải ngân vốn đạt trên 95%; 72% đường xã được bê tông hoá; 90% phòng học kiên cố; 100% cơ sở y tế đạt chuẩn; Hơn 85% hộ dân có điện lưới quốc gia; Sóng 4G phủ tới 3/4 các bản trung tâm.
|
 |
| Cây dứa mật là một trong những thế mạnh phát triển nông nghiệp của xã Mường Nhà. |
Những con số này không phải chỉ để “thể hiện” mà chính là dấu hiệu của chuyển đổi: từ nhận hỗ trợ sang chủ động sản xuất, từ sống với điều kiện thiếu thốn sang từng bước tiếp cận bình đẳng với phần còn lại của đất nước.
Và trong quá trình đó, chính sách dân tộc được triển khai không chỉ trên giấy tờ mà len vào từng bản làng nơi già làng cùng nhân dân bàn chuyện “nương rẫy”, chuyện trường lớp, chuyện tuần tra biên giới, chuyện văn hóa và nếp sống mới.
Dù đã có bước tiến ấn tượng, Mường Nhà vẫn đứng trước không ít thách thức.
Trước hết là địa hình phức tạp, chia cắt mạnh, đi lại khó khăn, nhất là vào mùa mưa vẫn là rào cản lớn với việc triển khai các chương trình và hỗ trợ đồng bào.
Tiếp đến, mặc dù thu nhập bình quân đã tăng, nhưng khoảng cách so với mặt bằng chung cả nước vẫn còn; lao động trẻ được đào tạo nghề và chuyển dịch nghề nghiệp chưa đồng đều; việc nâng giá trị sản xuất nông nghiệp vùng cao vẫn là bài toán lớn.
Nguồn lực chương trình mục tiêu quốc gia và nguồn đầu tư phát triển vẫn cần được đảm bảo đều đặn, kịp thời, hiệu quả. Cùng với đó, công tác truyền thông, vận động nhận thức vẫn cần được tăng cường, đặc biệt đối với đồng bào dân tộc thiểu số, với đa dạng ngôn ngữ, phong tục, tập quán khác nhau.
Nếu “chính sách” chỉ dừng lại ở cấp xã, bản thì khó đạt hiệu quả như mong muốn. Cần có sự hỗ trợ mạnh mẽ hơn từ tỉnh, Chính phủ, cần có cơ chế để người dân tham gia thực sự vào hoạch định và giám sát thực hiện.
Con đường phía trước - vươn tầm phát triển bền vững
Nhìn về phía trước, xã Mường Nhà cần phát huy ba trụ cột: hạ tầng - giáo dục - cộng đồng chủ động.
Hạ tầng tiếp tục được hoàn thiện: đưa bê tông hóa đường bản, nâng cấp trường lớp, mở rộng mạng lưới điện, thông tin liên lạc (4G, internet), kết nối giao thông đến từng bản, từng hộ.
Giáo dục và đào tạo nghề được chú trọng: xây dựng chương trình đào tạo phù hợp với điều kiện địa phương, khuyến khích lao động trẻ tham gia, phát triển kinh tế trang trại, nông lâm kết hợp, du lịch sinh thái, văn hóa.
|
 |
| Phụ nữ xã Mường Nhà thường xuyên được tập huấn nâng cao kiến thức về chuyên môn, kỹ năng và có nhiều giải pháp thiết thực để nâng cao, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp, chính đáng của hội viên, giúp hội viên phát triển kinh tế gia đình. |
Cộng đồng chủ động và già làng, trưởng bản làm “điểm tựa”: đào tạo người có uy tín, hỗ trợ họ hiểu sâu chính sách, trở thành mạng lưới vững chắc từ cơ sở; mở rộng các mô hình do dân vận, do cộng đồng điều hành như “Bản học tập”, “Bản sản xuất hiệu quả”, “Bản du lịch bản sắc”.
Gắn kết phát triển kinh tế với bảo vệ biên cương và an ninh trật tự: biến lợi thế biên giới thành sức mạnh, hợp tác giao thương người dân biên giới Việt - Lào, phát triển du lịch cộng đồng, tạo việc làm gần nhà cho người dân, tăng cường giữ gìn an ninh, bảo vệ cột mốc, xây dựng vùng biên vững mạnh.
Minh bạch trong quản lý, sử dụng nguồn lực: “tiền đến tay dân - dân biết sử dụng - dân hưởng lợi” phải là nguyên tắc được đặt lên hàng đầu. Giải ngân đúng tiến độ, hiệu quả; người dân và già làng tham gia giám sát; thông tin được truyền đến cơ sở.
Xã Mường Nhà hôm nay là minh chứng sinh động cho việc đưa chính sách dân tộc vào đời sống, không chỉ ở lời nói mà ở hành động, không chỉ ở chương trình mà ở bản làng.
Già làng, trưởng bản không còn chỉ là người giữ gìn phong tục, truyền thống mà đã trở thành “cộng tác viên” đắc lực của Đảng bộ, chính quyền trong vận động dân, trong phát triển kinh tế, trong bảo vệ biên cương.
Giữa đại ngàn biên giới, tiếng nói của người có uy tín vẫn vang lên: vận động bà con trồng cây gì phù hợp, con gì nuôi hiệu quả; tham gia tuần tra biên giới; giữ gìn văn hóa; học hành và vươn lên.
Chính sự kết hợp giữa chính sách đúng, người dân chủ động, cộng đồng đoàn kết đã đưa Mường Nhà từ vùng sâu, vùng xa có nhiều khó khăn thành điểm sáng về đổi mới, phát triển và an ninh.
Nhìn về phía trước, với tầm nhìn và quyết tâm, Mường Nhà hoàn toàn có thể vươn lên mạnh mẽ hơn, không chỉ là xã biên giới được bảo vệ chủ quyền, mà còn là cộng đồng dân tộc thiểu số phát triển toàn diện và giàu bản sắc.
Và khi ấy, bản làng sẽ không chỉ là nơi để nhớ về, mà là nơi để sống, để khởi nghiệp, để xây dựng tương lai với già làng, với trẻ em vùng cao, với từng hộ gia đình có cơ hội và niềm tin mới.