Bức tranh văn hóa - lịch sử đặc sắc của Điện Biên
Tỉnh Điện Biên không chỉ là “vùng đất anh hùng” gắn với Chiến thắng Điện Biên Phủ năm 1954 mà còn là nơi sinh sống của 19 dân tộc, mỗi dân tộc mang trong mình một kho tàng văn hóa phong phú.
Hệ thống di sản văn hóa vật thể như nếp nhà sàn của người Thái, người Hmông, nghề truyền thống độc đáo; văn hóa phi vật thể như điệu múa Xòe, lễ hội Hoa Ban… đều là điểm nhấn đặc trưng.
    |
|
| Bản sắc dân tộc Thái trong điệu múa xòe. Video của Đài Truyền hình Điện Biên |
Trong 6 tháng đầu năm 2025, tỉnh đã đón khoảng 824.900 lượt khách, đạt 56,9 % kế hoạch năm.
Điều này cho thấy, Điện Biên đã xác định rất rõ: văn hóa là nguồn lực đặc biệt, và nếu được khai thác một cách có định hướng sẽ vừa giữ gìn bản sắc, vừa phát triển kinh tế - xã hội.
Chuyển hướng - bảo tồn gắn với phát triển du lịch
Nhận thức được rằng việc bảo tồn văn hóa nếu chỉ dừng lại ở trưng bày, lưu giữ là chưa đủ, tỉnh Điện Biên đã bước vào giai đoạn “biến giá trị thành sản phẩm” thông qua du lịch.
Tỉnh đề ra chính sách phát triển du lịch, dịch vụ gắn với bản sắc văn hóa các dân tộc và di sản lịch sử: du lịch lịch sử, tâm linh; du lịch cộng đồng, trải nghiệm văn hóa; du lịch nghỉ dưỡng…
|
 |
| Hình ảnh điệu múa xòe trong Lễ khai mạc Lễ hội Hoa Ban Điện Biên. Ảnh Báo Lao động |
Các sự kiện mang tầm vùng như Festival Tinh hoa Tây Bắc Điện Biên 2025; Lễ hội Hoa Ban, Liên hoan Nghệ thuật Xòe Thái… đã được tổ chức để lan tỏa hình ảnh Điện Biên “lịch sử, anh hùng, thân thiện, mến khách”.
Đồng thời, tỉnh chủ động liên kết vùng: phát triển tuyến “Hà Nội - Điện Biên - Luông Pha Băng (Lào)”, liên kết với các tỉnh Tây Bắc, cùng quảng bá du lịch quốc tế.
Nhờ vậy, văn hóa không chỉ là cái để trưng bày mà trở thành “linh hồn” của sản phẩm du lịch yếu tố hấp dẫn cả về mặt trải nghiệm lẫn kinh tế.
Triển khai giải pháp nổi bật và hiệu quả
Tỉnh Điện Biên đã triển khai nhiều giải pháp đồng bộ để bảo tồn văn hóa kết hợp phát triển du lịch: Kiểm kê, lưu giữ, quảng bá: Tỉnh đã kiểm kê hệ thống di sản văn hóa vật thể và phi vật thể; xây dựng hồ sơ khoa học; số hóa dữ liệu; sản xuất tài liệu song ngữ, video, clip quảng bá; Phát triển nguồn nhân lực cộng đồng làm chủ: Tổ chức đào tạo, bồi dưỡng kỹ năng du lịch, ngoại ngữ cho người dân địa phương; hỗ trợ nghệ nhân, già làng, trưởng bản; Kết nối vùng và quốc tế hóa: Xây dựng hệ sinh thái du lịch thông minh; mở đường bay, quảng bá số; liên kết với các tỉnh bạn trong và ngoài nước; Chuyển hướng xanh, bền vững: Du lịch xanh gắn với bảo tồn thiên nhiên và văn hóa bản địa được xem là hướng đi mới.
Những bước đi này không chỉ có tính hành động thực tế, mà thể hiện tầm nhìn khả thi: đưa văn hóa dân tộc thành một lực lượng kinh tế, đồng thời giữ vững bản sắc trong bối cảnh hội nhập.
Vượt thách thức, nhìn về tương lai - Điện Biên bước vào thời kỳ mới
Dĩ nhiên, trong quá trình thực hiện, tỉnh Điện Biên cũng đối diện với không ít khó khăn: Việc bảo tồn vẫn chưa đồng đều ở tất cả các dân tộc; có giá trị văn hóa chưa được kiểm kê đầy đủ hoặc chưa được đưa vào sản phẩm du lịch; Hạ tầng du lịch, dịch vụ và nhân lực vẫn cần được nâng cao mạnh mẽ hơn. Nhận thức, trình độ ngoại ngữ, dịch vụ chuyên nghiệp của người dân làm du lịch vẫn là việc cần tiếp tục đầu tư.
Việc khai thác phải vừa phát huy vừa bảo tồn nếu chỉ chạy theo tăng lượng khách, tăng doanh thu mà bỏ qua yếu tố bản sắc, môi trường, cộng đồng thì sẽ mất đi giá trị lâu dài. Đây là bài toán “phát triển - bảo tồn” mà mọi địa phương du lịch văn hóa cần cân nhắc.
Như vậy, sự thành công không chỉ nằm ở việc “thu hút du khách”, mà còn là việc “giữ cho văn hóa sống”, “giúp cộng đồng làm chủ” và “phát triển bền vững”.
Với định hướng đã đặt ra tới năm 2030, lượng khách du lịch đạt trên 2,65 triệu lượt, trong đó có 600.000 lượt khách quốc tế; doanh thu du lịch đạt trên 5.000 tỉ đồng, Điện Biên đang chuẩn bị cho giai đoạn “cất cánh”.
Tỉnh không chỉ phát huy những giá trị lịch sử, văn hóa hiện có mà còn mở ra tri thức mới, sản phẩm mới: Du lịch trải nghiệm văn hóa người Thái, người Hmông, người Khơ - mú; Du lịch lịch sử kết hợp giáo dục - kỷ niệm chiến trường Điện Biên Phủ; Du lịch bản sắc cộng đồng và sinh thái, tận dụng không gian thiên nhiên hùng vĩ; Du lịch liên kết vùng - quốc tế từ Lào, Thái Lan trở về - tạo trọng điểm mới.
Điện Biên đang khẳng định tầm nhìn: “Văn hóa là nền tảng, Du lịch là nhịp cầu, Phát triển là con đường”.
|
 |
| Du khách tham quan khu di tích đồi A1, đây là một không gian lịch sử và cũng là sản phẩm du lịch nổi bật, góp phần giáo dục truyền thống cho thế hệ trẻ, nhắc nhở người Việt Nam về ký ức hào hùng của chiến thắng Điện Biên Phủ. |
Trên hành trình bảo tồn văn hóa và phát triển du lịch, tỉnh Điện Biên đã ghi dấu bằng nhiều bước chuyển mạnh mẽ từ nhận thức đến hành động, từ bảo tồn đến phát triển, từ địa phương đến quốc tế. Câu chuyện của Điện Biên là minh chứng rõ nét cho quan điểm: văn hóa không chỉ để giữ mà còn để phát huy; du lịch không chỉ để phát triển mà còn để minh chứng cho sức mạnh bản sắc.
Với cách tiếp cận đầy tầm nhìn và bền vững, Điện Biên đang biến mục tiêu thành hiện thực: giữ gìn những giá trị truyền thống đồng thời xây dựng một ngành “công nghiệp không khói” có chất lượng và sức lan tỏa. Như một lời khẳng định: vùng đất giàu truyền thống lịch sử và văn hóa đó đang đóng góp vào bản đồ phát triển du lịch của cả nước, và đang viết tiếp câu chuyện phát triển mới, mà mỗi bản làng, mỗi điệu múa, mỗi lễ hội đều là nhân tố không thể thiếu.