Những ngày cuối tháng 10, trên cánh đồng Mường Thanh, vựa lúa lớn nhất miền núi phía Bắc, dòng nước sông Nậm Rốm vẫn miệt mài luân chuyển qua từng con mương, dẫn nguồn tươi mát về nuôi dưỡng những thửa ruộng trĩu hạt. Ít ai biết rằng, đằng sau hệ thống kênh mương ấy là cả một “mạch sống” thủy lợi được vận hành suốt hàng chục năm qua, công trình đại thủy nông Nậm Rốm, biểu tượng của tinh thần khai thác, chinh phục thiên nhiên, phục vụ phát triển nông nghiệp bền vững của người Điện Biên.
Sau thời gian dài vận hành, cùng với tác động của thiên tai, nhiều hạng mục của công trình đã xuống cấp nghiêm trọng, ảnh hưởng đến năng lực tưới tiêu cho hàng nghìn héc-ta lúa hai vụ. Trước yêu cầu cấp thiết đó, UBND tỉnh Điện Biên vừa phê duyệt Dự án sửa chữa, khắc phục các hạng mục hư hỏng của công trình đại thủy nông Nậm Rốm, với tổng mức đầu tư 6 tỉ đồng từ nguồn dự phòng ngân sách Trung ương hỗ trợ.
Công trình thủy lợi trọng điểm phục vụ phát triển nông nghiệp
Đại thủy nông Nậm Rốm được xây dựng nhằm khai thác hiệu quả nguồn nước sông Nậm Rốm, bảo đảm tưới tiêu ổn định cho cánh đồng Mường Thanh, vùng sản xuất nông nghiệp trọng điểm, cung cấp sản lượng lúa lớn nhất toàn vùng Tây Bắc. Trong suốt nhiều năm qua, hệ thống này đã tưới tiêu cho hơn 4.000 ha đất canh tác, góp phần quan trọng giúp tỉnh Điện Biên duy trì sản lượng lúa hàng năm khoảng 25 - 26 vạn tấn, đảm bảo an ninh lương thực tại chỗ và tạo nguồn hàng hóa nông sản ổn định cho thị trường.
    |
 |
| Hệ thống kênh mương dẫn nước từ đại thủy nông Nậm Rốm. Ảnh: Báo Nông nghiệp môi trường. |
Tuy nhiên, dưới tác động của mưa lũ, sạt lở và biến đổi khí hậu, nhiều hạng mục như kè đá, phai dâng, cống thoát nước… đã bị hư hỏng nặng. Tình trạng rò rỉ, thất thoát nước xảy ra thường xuyên, ảnh hưởng đến hàng trăm héc-ta ruộng canh tác. Việc khắc phục, nâng cấp, gia cố công trình vì thế trở thành yêu cầu cấp bách, không chỉ nhằm bảo đảm năng suất lúa mà còn giúp ổn định sinh kế, đời sống cho hàng nghìn hộ dân canh tác ven lòng chảo.
Triển khai dự án với tinh thần “khẩn trương - an toàn - hiệu quả”
Theo Quyết định số 2145/QĐ-UBND, do ông Lò Văn Cương - Phó Chủ tịch UBND tỉnh Điện Biên ký ban hành, dự án sửa chữa đại thủy nông Nậm Rốm được giao cho Ban Quản lý dự án các công trình Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh làm chủ đầu tư. Dự án sẽ được triển khai trong năm 2025, với thời hạn sử dụng thiết kế tối thiểu 15 năm.
Phạm vi thi công tập trung tại hai địa bàn xã Thanh Hưng và Thanh Yên, Điện Biên nơi các tuyến kênh và kè đá đã xuống cấp nghiêm trọng.
Tại đoạn kênh hữu K9H + 800m đến K10H + 300m (xã Thanh Hưng): phá bỏ tuyến kênh đá xây hư hỏng, xây mới 185m kênh kiên cố.
Tại kênh C2, C3 (xã Thanh Yên): tháo dỡ 130m kè đá xuống cấp, xây mới hệ thống kè dài 788,4m (trong đó 386m kè hữu và 401m kè tả).
Toàn tuyến sẽ lắp đặt 8 ống thoát nước ruộng và sửa chữa 1 phai dâng nước, đảm bảo thoát lũ và điều tiết hợp lý nguồn nước tưới tiêu.
Với tổng vốn đầu tư khiêm tốn nhưng được quản lý chặt chẽ, dự án hướng tới hiệu quả “ít vốn - nhiều lợi ích”, đặt mục tiêu khắc phục dứt điểm những điểm yếu trong vận hành, chống thất thoát nguồn nước và tăng khả năng chống chịu trước thiên tai.
Hướng tới phát triển nông nghiệp bền vững và thích ứng biến đổi khí hậu
Theo đánh giá của ngành Nông nghiệp tỉnh Điện Biên, việc sửa chữa đại thủy nông Nậm Rốm không chỉ là giải pháp kỹ thuật đơn thuần, mà còn mang ý nghĩa kinh tế - xã hội sâu sắc. Công trình sau khi hoàn thành sẽ bảo đảm nguồn nước tưới ổn định cho hơn 40 ha lúa hai vụ trực tiếp thuộc tuyến kênh và gián tiếp phục vụ hàng trăm héc-ta ruộng lúa khác trong khu vực.
Đồng thời, dự án cũng góp phần nâng cao năng lực ứng phó với biến đổi khí hậu, giảm thiểu rủi ro thiên tai, đặc biệt là trong mùa mưa lũ khi các tuyến kè, kênh dẫn nước bị quá tải hoặc sạt lở có thể đe dọa an toàn sản xuất.
Ông Lò Văn Cương khẳng định: “Đây là dự án quan trọng trong chiến lược bảo đảm an ninh nguồn nước, an toàn sản xuất và phát triển nông nghiệp bền vững. Khi hoàn thành, công trình không chỉ giúp ổn định sản xuất của người dân, mà còn tạo tiền đề để Điện Biên tiếp tục khai thác hiệu quả tiềm năng đất đai, hướng tới mục tiêu nông thôn mới nâng cao.”
Dự án trong mạch nguồn Chương trình Mục tiêu quốc gia 1719
Đáng chú ý, dự án sửa chữa đại thủy nông Nậm Rốm là một trong những hạng mục đầu tư hạ tầng thiết yếu nằm trong Chương trình Mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn I (2021- 2025), gọi tắt là Chương trình 1719.
Chương trình 1719 đã và đang giúp Điện Biên tập trung nguồn lực cho những công trình dân sinh thiết yếu như đường giao thông, điện, nước sinh hoạt, thủy lợi, trường học, trạm y tế… đặc biệt tại các xã vùng sâu, vùng cao, nơi điều kiện tự nhiên khắc nghiệt. Riêng trong lĩnh vực nông nghiệp, hàng chục công trình thủy lợi quy mô nhỏ và vừa được tu sửa, nâng cấp, giúp hàng nghìn héc-ta đất nông nghiệp được tưới tiêu chủ động, giảm thiểu thiệt hại do hạn hán hoặc úng ngập.
Theo báo cáo của Ban Dân tộc tỉnh Điện Biên, sau hơn 3 năm triển khai Chương trình 1719, toàn tỉnh đã hoàn thành trên 230 công trình hạ tầng nông thôn, góp phần giảm tỷ lệ hộ nghèo vùng dân tộc thiểu số xuống còn 24,5%, thu nhập bình quân đạt khoảng 36 triệu đồng/người/năm - tăng gần gấp đôi so với giai đoạn trước 2021.
Dự án sửa chữa đại thủy nông Nậm Rốm vì thế không chỉ mang tính kỹ thuật mà còn là minh chứng cho hiệu quả đầu tư công có trọng tâm, trọng điểm, thể hiện rõ định hướng “đầu tư cho hạ tầng là đầu tư cho phát triển lâu dài”.
Gắn hạ tầng thủy lợi với phát triển sinh kế và xây dựng nông thôn mới
Bên cạnh nhiệm vụ đảm bảo tưới tiêu, công trình đại thủy nông Nậm Rốm còn đóng vai trò then chốt trong việc hình thành chuỗi giá trị nông nghiệp bền vững. Khi hệ thống thủy lợi được củng cố, người dân có điều kiện mở rộng diện tích canh tác, ứng dụng các mô hình sản xuất chất lượng cao, canh tác hữu cơ và liên kết tiêu thụ sản phẩm.
Thực tế tại các xã ven lòng chảo như Thanh Hưng, Thanh Yên, Noong Hẹt, Nà Tấu… cho thấy, những năm gần đây, nhờ nguồn nước ổn định từ đại thủy nông, nhiều hộ dân đã mạnh dạn chuyển đổi một phần diện tích sang trồng rau màu, cây thực phẩm ngắn ngày hoặc nuôi trồng thủy sản, mang lại hiệu quả kinh tế cao gấp 2 - 3 lần trồng lúa truyền thống.
Điều đó cũng đồng nghĩa, dự án sửa chữa lần này sẽ không chỉ “vá lại” những đoạn kênh cũ, mà còn “mở ra” cơ hội phát triển mới, giúp Điện Biên tiếp tục khẳng định thương hiệu “vựa lúa miền Tây Bắc”, gắn kết nông nghiệp - nông dân - nông thôn trong quá trình phát triển kinh tế - xã hội bền vững.
|
 |
| Cánh đồng Mường Thanh - vựa lúa lớn nhất miền núi phía Bắc được đảm bảo nguồn nước tưới từ hệ thống đại thủy nông Nậm Rốm. |
Từ dòng Nậm Rốm - dòng chảy của ý Đảng, lòng dân
Trong chiến lược phát triển nông nghiệp của tỉnh, cánh đồng Mường Thanh được xác định là vùng trọng điểm sản xuất lúa chất lượng cao, có vai trò “hạt nhân” trong bảo đảm an ninh lương thực và cung ứng sản phẩm hàng hóa. Việc hoàn thiện và nâng cấp đại thủy nông Nậm Rốm chính là bước đi tất yếu để duy trì và phát huy vai trò đó trong giai đoạn mới.
Khi dự án hoàn thành, cùng với các công trình thủy lợi khác đang được triển khai trong khuôn khổ Chương trình 1719, Điện Biên sẽ từng bước hình thành mạng lưới tưới tiêu đồng bộ, chủ động hơn trước các yếu tố thời tiết cực đoan, góp phần ổn định sản xuất, bảo đảm an ninh nguồn nước và phát triển nông nghiệp xanh, bền vững.
“Mường Thanh vẫn là cánh đồng của niềm tin - nơi mỗi giọt nước từ Nậm Rốm không chỉ nuôi lúa, mà còn nuôi dưỡng hy vọng về một Điện Biên giàu đẹp, trù phú từ những công trình mang ý nghĩa dân sinh sâu sắc”, một cán bộ nông nghiệp địa phương chia sẻ.
Dự án sửa chữa đại thủy nông Nậm Rốm là minh chứng sinh động cho sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị trong việc triển khai Chương trình Mục tiêu quốc gia 1719, thể hiện tinh thần đồng hành của Đảng, Nhà nước với đồng bào các dân tộc trong công cuộc phát triển nông thôn mới.
Những con kênh được xây mới, những tuyến kè được gia cố vững chãi không chỉ mang giá trị vật chất mà còn là dấu ấn của niềm tin và khát vọng vươn lên của người Điện Biên, trên hành trình hiện thực hóa mục tiêu: phát triển nông nghiệp xanh - an toàn - hiệu quả, xây dựng vùng dân tộc thiểu số ngày càng ấm no, hạnh phúc.