Đào tạo nghề, chìa khóa mở cánh cửa sinh kế bền vững
Điện Biên là tỉnh miền núi biên giới, có hơn 80% dân số sinh sống ở khu vực nông thôn; trong đó phần lớn là đồng bào dân tộc thiểu số như Thái, Mông, Dao, Hà Nhì... Do điều kiện kinh tế còn nhiều khó khăn, trình độ sản xuất lạc hậu, thiếu vốn, thiếu kỹ năng nghề, nhiều thanh niên ở vùng sâu, vùng xa vẫn gặp trở ngại trong việc tìm kiếm việc làm ổn định.
Nhận rõ thực tế đó, những năm gần đây, tỉnh Điện Biên đã coi đào tạo nghề gắn với giải quyết việc làm là một nhiệm vụ trọng tâm, xuyên suốt trong phát triển kinh tế - xã hội. Công tác này được triển khai đồng bộ từ tỉnh đến cơ sở, trở thành cầu nối quan trọng giúp người lao động nhất là đồng bào dân tộc thiểu số có cơ hội vươn lên thoát nghèo.
Trao đổi với phóng viên, ông Vừ A Bằng, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Điện Biên cho biết: “Về công tác đào tạo nghề và giải quyết việc làm cho lao động nông thôn, tỉnh luôn bám sát các nghị quyết, kế hoạch và chính sách hỗ trợ của Trung ương; đồng thời ban hành nhiều văn bản hướng dẫn, điều chỉnh linh hoạt phù hợp với đặc thù từng khu vực. Các cấp, ngành đều được giao nhiệm vụ khảo sát kỹ nhu cầu thực tế, xây dựng chương trình đào tạo sát với sản xuất, ưu tiên cho hộ nghèo, cận nghèo, gia đình chính sách và thanh niên dân tộc thiểu số.”
    |
 |
| Người dân xã Si Pa Phìn chăm sóc cây chanh leo. Ảnh Báo Phát thanh và Truyền hình Điện Biên. |
Từ tư duy đó, Điện Biên không còn chạy theo phong trào hay số lượng, mà tập trung vào đào tạo nghề theo nhu cầu xã hội, coi hiệu quả làm việc sau đào tạo là thước đo chất lượng. Nội dung giảng dạy được thiết kế phù hợp với đặc điểm từng vùng, từng dân tộc, gắn với phong tục, tập quán sản xuất và lợi thế địa phương.
Đào tạo theo nhu cầu, gắn lý thuyết với thực tiễn sản xuất
Để công tác đào tạo nghề phát huy hiệu quả, tỉnh đã chỉ đạo tăng cường đầu tư cơ sở vật chất, trang thiết bị giảng dạy, đồng thời nâng cao năng lực đội ngũ giáo viên. Các trung tâm giáo dục nghề nghiệp, giáo dục thường xuyên tại các xã được tập huấn, bồi dưỡng thường xuyên, giúp giáo viên nắm bắt công nghệ mới, phương pháp dạy học hiện đại, sát với thực tiễn.
Công tác khảo sát nhu cầu học nghề của người dân được triển khai bài bản, thường xuyên, làm căn cứ để mở lớp đào tạo phù hợp. Song song, các hoạt động tuyên truyền về chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước trong lĩnh vực đào tạo nghề được thực hiện đến tận thôn, bản, giúp người dân hiểu rõ lợi ích thiết thực của việc học nghề, chủ động tham gia và gắn bó lâu dài.
Nhờ vậy, nhận thức của người dân đã thay đổi rõ rệt. Từ chỗ “học để có trợ cấp”, nay họ “học để có nghề, có việc làm”, “học để phát triển kinh tế gia đình”.
Nhiều mô hình đào tạo nghề hiệu quả, thiết thực
Theo Phó Chủ tịch UBND tỉnh Vừ A Bằng, trong năm học 2024 - 2025, toàn tỉnh Điện Biên tuyển mới 6.621 học viên tham gia các chương trình đào tạo nghề. Trong đó, 381 học viên trình độ cao đẳng, 1.156 trung cấp và 5.084 sơ cấp, dưới 3 tháng. Đáng chú ý, tỷ lệ tốt nghiệp ở hệ ngắn hạn đạt 100%, phản ánh rõ hiệu quả giảng dạy và khả năng tiếp thu của người học.
Chỉ tính riêng 8 tháng đầu năm 2025, các trường cao đẳng, trung tâm giáo dục nghề nghiệp, giáo dục thường xuyên trên địa bàn đã đào tạo 2.281 học viên, góp phần quan trọng trong nâng cao chất lượng nguồn nhân lực địa phương, phục vụ chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông thôn.
Tại huyện Nậm Pồ ( cũ) , một trong những địa phương khó khăn nhất tỉnh, công tác đào tạo nghề đã tạo những chuyển biến tích cực. Trong 6 tháng đầu năm, huyện tổ chức 8 lớp đào tạo nghề sơ cấp tập trung vào hai nhóm ngành thiết thực: xây dựng và may mặc. Các lớp học này thu hút đông đảo người dân, đặc biệt là phụ nữ dân tộc thiểu số, tham gia.
|
 |
| Đồng bào dân tộc thiểu số huyện Nậm Pồ (cũ) tham gia lớp đào tạo nghề may công nghiệp. |
Ở bản Nậm Nhừ Con, xã Nà Hỳ, 35 phụ nữ dân tộc Mông tham gia lớp dệt thủ công và cắt may, không chỉ để hoàn thiện tay nghề truyền thống mà còn học thêm kỹ thuật tạo mẫu, giới thiệu sản phẩm. Chị Thào Thị Sơ, học viên lớp may, chia sẻ: “Trước đây chị em chỉ biết may vá phục vụ gia đình. Sau khóa học, chúng tôi đã tự tin hơn, có thể nhận may theo đơn hàng. Nhiều người còn bán được sản phẩm tại chợ phiên, tăng thêm thu nhập.”
Những lớp học nghề nhỏ nhưng mang lại tác động xã hội lớn: không chỉ dạy nghề mà còn giúp phụ nữ dân tộc thiểu số tự tin, chủ động trong phát triển kinh tế gia đình, một bước tiến đáng kể trong thực hiện bình đẳng giới ở vùng cao.
Gắn đào tạo với việc làm, tạo chuỗi giá trị khép kín, hướng tới mục tiêu phát triển bền vững
Một trong những điểm nhấn nổi bật của Điện Biên là liên kết chặt chẽ giữa đào tạo nghề và giải quyết việc làm. Tỉnh đã chỉ đạo các ngành chức năng tăng cường tư vấn, giới thiệu việc làm cho người học sau khi tốt nghiệp; đồng thời, khuyến khích doanh nghiệp, hợp tác xã phối hợp tiếp nhận lao động qua đào tạo.
Bên cạnh đó, Điện Biên khuyến khích xuất khẩu lao động, tạo điều kiện cho người lao động vay vốn ưu đãi để làm việc có thời hạn ở nước ngoài theo hợp đồng. Đây được xem là một hướng đi mới, giúp nhiều thanh niên dân tộc có thêm cơ hội mở rộng kiến thức, kinh nghiệm và thu nhập.
Ở chiều ngược lại, nhiều mô hình sản xuất nhỏ, tổ hợp tác, hợp tác xã nông nghiệp cũng được hình thành, tạo việc làm tại chỗ cho người dân. Các chương trình vay vốn tạo việc làm, duy trì và mở rộng sản xuất được triển khai đồng bộ, giúp người dân sau học nghề có điều kiện khởi nghiệp, phát triển kinh tế gia đình.
|
 |
| Mô hình đào tạo nghề nuôi dế mèn thương phẩm do Hội Nông dân huyện Điện Biên (cũ) triển khai đã giúp nhiều nông dân nuôi dế thương phẩm đem lại thu nhập cao cho gia đình. Ảnh Vinh Duy. |
Đặc biệt, tỉnh tăng cường khảo sát nhu cầu sử dụng lao động của doanh nghiệp, từ đó điều chỉnh cơ cấu ngành nghề đào tạo. Cách làm này giúp quá trình đào tạo, tuyển dụng, sản xuất hình thành chuỗi giá trị khép kín, bảo đảm người học có thể làm việc ngay, doanh nghiệp có nguồn nhân lực phù hợp, còn địa phương thì phát triển ổn định.
Theo thống kê, tỷ lệ lao động có việc làm sau đào tạo nghề năm học 2024 - 2025 đạt trên 75%, một con số ấn tượng, khẳng định sự chuyển biến thực chất trong công tác đào tạo nghề của tỉnh.
Thành công của Điện Biên trong công tác đào tạo nghề, giải quyết việc làm không chỉ thể hiện ở số lượng học viên hay tỷ lệ tốt nghiệp, mà ở những thay đổi sâu sắc trong đời sống người dân. Nhiều hộ nông dân sau khi có người đi học nghề đã biết ứng dụng kỹ thuật vào sản xuất, có việc làm ổn định, thoát nghèo, thậm chí vươn lên khá giả.
Từ những lớp học nghề giản dị nơi vùng biên viễn, một lớp lao động mới, có tay nghề, có ý chí, có tư duy làm kinh tế đang hình thành, góp phần xây dựng nông thôn mới, củng cố an sinh xã hội và đảm bảo an ninh biên giới.
Với sự chỉ đạo sát sao của Tỉnh ủy, UBND tỉnh; sự phối hợp chặt chẽ giữa các sở, ngành và sự đồng thuận của người dân, công tác đào tạo nghề gắn với giải quyết việc làm ở Điện Biên đang từng bước đi vào chiều sâu, tạo nền tảng vững chắc để tỉnh hướng tới phát triển kinh tế - xã hội toàn diện, bền vững, góp phần thực hiện thắng lợi Chương trình Mục tiêu quốc gia 1719 trên địa bàn.