Bản Nà Pán, một trong những bản khó khăn nhất của xã Mường Nhé. Trong tiếng gió rì rào giữa đại ngàn, tiếng máy cắt cỏ và tiếng trao đổi của thầy trò vang lên đều đặn trong khu sân nhỏ, nơi lớp học chăm sóc trâu, bò đang diễn ra. 25 học viên, phần lớn là người Mông, người Thái, chăm chú quan sát giáo viên hướng dẫn từng thao tác chăn nuôi, phòng bệnh cho vật nuôi.
“Trước kia bà con chỉ nuôi trâu bò theo kinh nghiệm dân gian, thả rông quanh rừng. Mùa mưa rét, nhiều con chết, mất vốn. Giờ học được cách làm chuồng trại, tiêm phòng, chăm sóc bài bản nên vật nuôi khỏe mạnh hơn, sinh sản tốt, kinh tế ổn định hẳn”, anh Quàng Văn Toán, người dân bản Nà Pán, phấn khởi chia sẻ.
Từ những lớp học nghề giản dị như thế, nhiều hộ dân nơi đây đã thay đổi hẳn cách nghĩ, cách làm. Họ không còn xem nghề nông là “số phận” mà coi đó là nghề có thể học, có thể giỏi lên, và có thể làm giàu.
Đổi thay từ tri thức - đổi thay từ tư duy sản xuất
Mường Nhé là xã vùng cao biên giới đặc biệt khó khăn của tỉnh Điện Biên, nơi có trên 95% dân số là đồng bào dân tộc thiểu số, chủ yếu sống bằng nghề nông nghiệp tự cung, tự cấp. Trước đây, đời sống người dân phụ thuộc nhiều vào thời tiết, năng suất lao động thấp, tỷ lệ hộ nghèo cao.
Nhưng vài năm trở lại đây, bức tranh nông thôn đã có nhiều gam màu sáng. Nhờ được hỗ trợ kinh phí từ Chương trình MTQG 1719 và các chính sách đào tạo nghề cho lao động nông thôn, chính quyền xã Mường Nhé đã phối hợp với Trung tâm Giáo dục nghề nghiệp, Giáo dục thường xuyên huyện mở hàng chục lớp dạy nghề thiết thực, gắn với điều kiện sản xuất thực tế của từng bản, từng nhóm dân cư.
Riêng năm 2025, Trung tâm đã mở 9 lớp đào tạo nghề, tập trung vào kỹ thuật chăn nuôi trâu, bò, lợn, gia cầm; trồng thâm canh cây ăn quả; chăm sóc cây mắc ca, loại cây đang trở thành cây chủ lực của địa phương. Từ năm 2022 đến nay, hơn 1.000 lượt người dân tộc thiểu số được tham gia học nghề, trong đó trên 70% học viên đã áp dụng hiệu quả kiến thức vào thực tế.
Ông Giàng A Vềnh, giáo viên Trung tâm, cho biết: “Chúng tôi không dạy lý thuyết suông mà hướng dẫn bà con học gắn với mô hình thực hành. Ví dụ, dạy chăn nuôi trâu bò thì đưa học viên đến tận hộ có đàn vật nuôi lớn, dạy cách nhận biết bệnh, cách xử lý nhanh khi vật nuôi ốm. Nhờ đó, bà con rất hứng thú và làm được ngay.”
Hiệu quả rõ nét từ mỗi lớp học nghề
Ở bản Nà Pán hiện có 86 hộ dân với 473 nhân khẩu. Nhờ tham gia các lớp đào tạo nghề, từ 50 hộ nghèo giảm xuống còn 18 hộ, nhiều gia đình đã thoát nghèo và trở thành hộ khá. Người dân mạnh dạn vay vốn đầu tư chuồng trại, mua thêm con giống, mở rộng quy mô chăn nuôi. Không chỉ có thu nhập ổn định, nhiều hộ còn trở thành “hạt nhân nông dân nòng cốt”, giúp bà con xung quanh học hỏi kinh nghiệm.
Ông Lò Văn Tuấn, Trưởng bản Nà Pán, chia sẻ: “Trước đây ai cũng ngại học nghề, vì nghĩ học xong không làm được. Nhưng nay, thấy những hộ học trước làm ăn khá lên, ai cũng đăng ký tham gia. Cái được lớn nhất là họ tự tin, dám nghĩ, dám làm, dám thay đổi.”
Theo thống kê của xã, mỗi năm có hàng trăm lao động đăng ký học nghề mới. Đặc biệt, nhờ được lồng ghép nội dung hỗ trợ của Dự án thành phần số 5: Phát triển giáo dục, đào tạo nghề trong Chương trình 1719, người dân sau đào tạo còn được kết nối với các mô hình sản xuất, hỗ trợ vốn và kỹ thuật để triển khai thực tế. Nhờ đó, quá trình “học đi đôi với hành” trở nên hiệu quả và bền vững hơn.
Học để làm - Làm để thoát nghèo
Ông Tạ Văn Sơn, Bí thư Đảng ủy xã Mường Nhé, cho biết: “Trước kia, nhiều người học nghề chỉ vì được hỗ trợ tiền ăn, tiền đi lại. Nhưng bây giờ, họ đến lớp vì muốn học thật, làm thật. Khi nhận thức thay đổi, hiệu quả mang lại rất rõ rệt. Nhiều hộ nông dân đã tự nhân rộng mô hình trồng cây ăn quả, chăn nuôi trâu bò tập trung, trồng mắc ca, góp phần làm thay đổi diện mạo vùng biên giới.”
Đào tạo nghề không chỉ giúp người dân có kỹ năng, mà quan trọng hơn là mở ra tư duy kinh tế mới: biết tính toán, biết sản xuất hàng hóa thay vì tự cung tự cấp. Nhiều học viên sau khi hoàn thành khóa học đã trở thành “kỹ sư nông dân” thực thụ, biết chọn giống, phối trộn thức ăn, tiêm phòng cho gia súc, gia cầm, trồng cây theo quy trình kỹ thuật, biết liên kết tiêu thụ sản phẩm.
    |
 |
| Lớp tập huấn hướng dẫn người dân bản Nà Bán, xã Mường Nhé cách trộn thức ăn xanh với liều lượng hợp lý để vật nuôi khỏe mạnh, sinh sản tốt hơn. Ảnh TTXVN |
Nhờ đó, thu nhập bình quân đầu người toàn xã tăng đều qua các năm; đời sống người dân từng bước ổn định, góp phần thực hiện mục tiêu “không để ai bị bỏ lại phía sau” của Đảng và Nhà nước tại vùng đồng bào dân tộc thiểu số.
Mở rộng cơ hội, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực vùng biên
Thời gian tới, xã Mường Nhé tiếp tục đẩy mạnh công tác tuyên truyền, vận động người dân tham gia học nghề, nhất là lao động trẻ. Chính quyền xã xác định đào tạo nghề phải gắn liền với quy hoạch sản xuất, nhu cầu việc làm thực tế và định hướng phát triển kinh tế của địa phương.
Ngoài các nghề nông nghiệp, xã còn khuyến khích đào tạo nghề phi nông nghiệp như sửa chữa cơ khí, điện dân dụng, may mặc, chế biến nông sản… để từng bước đa dạng sinh kế, giảm áp lực về đất sản xuất.
“Chúng tôi mong muốn mỗi người dân đều có ít nhất một nghề trong tay. Khi có nghề, họ sẽ có việc làm, có thu nhập và có cơ hội thoát nghèo bền vững,” Bí thư Đảng ủy xã Tạ Văn Sơn nhấn mạnh.
Từ những lớp học nghề nhỏ bé nhưng đầy ý nghĩa ấy, Mường Nhé đang dần khẳng định bước chuyển mình mạnh mẽ của vùng biên giới cực Tây Tổ quốc, nơi tri thức đã trở thành sức mạnh, nơi từng người dân đang tự mở cánh cửa thoát nghèo bằng chính bàn tay và trí tuệ của mình.