Quyết tâm và nền tảng triển khai
Tỉnh Điện Biên, với đặc thù nghèo khó, địa hình chia cắt và tỷ lệ dân số đồng bào dân tộc thiểu số cao, đã xác định rõ: nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào là ưu tiên chiến lược. Theo báo cáo, ngay từ đầu giai đoạn 2021 - 2025, UBND tỉnh thành lập Ban Chỉ đạo các Chương trình mục tiêu quốc gia và kiện toàn tổ chức điều hành để “quản lý, điều hành là khâu then chốt”.
Chương trình đã được gắn kết với quy hoạch, kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội chung của tỉnh, với mục tiêu bao phủ toàn diện: giao thông, thủy lợi, điện sinh hoạt, giáo dục, y tế, văn hóa, nông nghiệp.
Những con số sơ bộ cho thấy hiệu quả: tốc độ tăng trưởng kinh tế hàng năm đạt từ 7 % trở lên, có năm vượt 10 %.
Đây không chỉ là hỗ trợ, mà là chuyển đổi mô hình từ “nhận hỗ trợ” sang “làm chủ”, từ “giúp đỡ” sang “trao quyền” cho đồng bào.
    |
 |
| Tại hội nghị đánh giá tình hình thực hiện kế hoạch đầu tư công và các chương trình mục tiêu quốc gia năm 2025 tổ chức ngày 11/11, ông Trần Tiến Dũng - Bí thư Tỉnh ủy Điện Biên yêu cầu toàn bộ hệ thống chính trị “vào cuộc thật sự”, lấy kết quả giải ngân làm thước đo năng lực, uy tín của người đứng đầu. |
Hiệu quả kinh tế và sinh kế đi vào bản làng
Trên nền tảng quản lý tốt, chương trình đã nhanh chóng đi vào thực tiễn sản xuất và sinh kế của người dân. Tỉnh đã triển khai gần 900 dự án với vốn hơn 770 tỉ đồng giai đoạn 2021-2025, hỗ trợ chuyển đổi cây trồng, vật nuôi, phát triển sản xuất hàng hóa theo chuỗi giá trị.
Cụ thể, có những mô hình như trồng cây mắc ca, cà phê, chanh leo, nuôi ong… tại nhiều địa bàn.
Tại một xã đặc thù như Xã Mường Tùng, là xã vùng cao của tỉnh Điện Biên, được thành lập trên cơ sở sáp nhập hai địa bàn Mường Tùng và Huổi Lèng, có 18 bản với hơn 9.520 nhân khẩu, phần lớn là đồng bào Mông và Thái. Xuất phát điểm thấp, đường sá còn nhiều đoạn khó khăn, tỷ lệ hộ nghèo vẫn ở mức 35,03%, nhưng nhờ kiên trì thực hiện chính sách dân tộc, xã đã dần tạo được những chuyển biến rõ ràng hơn trong giai đoạn 2021-2025. Tổng nguồn vốn thực hiện ba Chương trình mục tiêu quốc gia đạt hơn 203 tỉ đồng, riêng Chương trình phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi hơn 131 tỉ đồng, giải ngân khoảng 82%. Những con số ấy không phải lớn so với nhu cầu, nhưng đã giúp địa phương xử lý được nhiều phần việc thiết thực.
Điện lưới quốc gia hiện đã đến với khoảng 68% hộ dân. Đường trục bản và các tuyến liên bản được bê tông hóa dần, đạt gần 65%, góp phần giúp việc đi lại, giao thương thuận lợi hơn trước. Tỷ lệ người dân được sử dụng nước sinh hoạt hợp vệ sinh đạt 97%, cao hơn chỉ tiêu nhiệm kỳ; công tác xử lý rác thải duy trì mức thu gom khoảng 95%. Trên các cánh nương, người dân chuyển đổi hơn 228 ha đất bạc màu sang cây trồng có giá trị kinh tế cao, duy trì diện tích lương thực trên 1.800 ha với sản lượng hơn 4.600 tấn mỗi năm. Bên cạnh lúa, ngô, xã còn phát triển 25 ha cây chủ thả cánh kiến đỏ với sản lượng 35 tấn, mở thêm nguồn thu ổn định cho nhiều hộ.
Chăn nuôi giữ nhịp phát triển đều đặn, đàn gia súc tăng trung bình 3,5% mỗi năm. Nuôi trồng thủy sản cũng được mở rộng và đạt mức tăng khoảng 8% sản lượng qua từng năm. Rừng tiếp tục là “lá chắn xanh” của xã với diện tích hơn 16.962 ha, tỷ lệ che phủ đạt 60,81%, vượt mục tiêu nghị quyết. Tuy vẫn còn không ít khó khăn, song nhờ thực hiện đồng bộ chính sách, đời sống người dân đã có chuyển biến rõ nét, những cải thiện từng bước như vậy đã tạo nền tảng để xã hướng đến phát triển bền vững.
|
 |
| Diện mạo mới một góc Mường Tùng. |
Điều này cho thấy chương trình không chỉ tập trung ở “đầu cửa” mà hướng vào từng bản làng: từ nhà ở, nước sinh hoạt, đến vốn sản xuất, đào tạo nghề. Như việc nâng cấp hạ tầng truyền thanh, ứng dụng công nghệ thông tin để người dân truy cập chủ trương, chính sách, tiếp cận thị trường đã được xã Mường Tùng đẩy mạnh.
Như vậy, sinh kế bền vững đang được kiến tạo: không chỉ “có nơi ở”, “có đường vào”, mà còn “có việc làm”, “có thu nhập”.
Đời sống tinh thần và bản sắc văn hóa được tôn vinh
Một yếu tố không thể bỏ qua là chương trình đã đặt đời sống tinh thần, sức mạnh nội tại cộng đồng và bản sắc văn hóa dân tộc vào vị trí song hành. Tỉnh đã khơi dậy nội lực đồng bào: tinh thần “không chờ đợi” mà chủ động vươn lên.
Tại Mường Tùng, công tác tuyên truyền, phổ biến chính sách được thực hiện bằng tiếng dân tộc, qua loa truyền thanh bản, sinh hoạt chi bộ, lớp tập huấn giúp người dân hiểu, tin và tham gia.
Bên cạnh đó, chương trình còn tạo điều kiện phát huy văn hóa dân tộc kết hợp phát triển du lịch cộng đồng, giữ gìn bản sắc, đồng thời nâng cao tri thức, kỹ năng sản xuất. Bên cạnh đó, xã Mường Tùng chú trọng xóa mù chữ, nâng cao dân trí, tổ chức lớp học buổi tối cho người lớn, giúp người dân viết, đọc tiếp cận thông tin.
Đời sống tinh thần được củng cố từ cảm giác “được quan tâm”, “được tham gia”, “được làm chủ” điều quan trọng không kém việc “ăn đủ - mặc đủ”.
Sự vào cuộc của hệ thống chính trị - gắn kết từ tỉnh tới bản
Sự thành công của chương trình không thể thiếu vai trò của Đảng bộ, chính quyền các cấp. Tỉnh Điện Biên đã chỉ đạo và tổ chức đồng bộ từ Ban Chỉ đạo tới cơ sở bản làng; chính quyền xã, bản, đoàn thể phối hợp chặt chẽ; người dân được đặt vào trung tâm.
Việc hiến đất làm đường, đóng góp công sức và tài sản chung của nhân dân là minh chứng rõ cho sự đồng thuận, đoàn kết giữa người dân và chính quyền.
Đặc biệt, việc chăm lo không chỉ về vật chất mà cả tinh thần: thông tin, truyền thông được nâng cấp, tuyên truyền được thực hiện linh hoạt giúp người dân hiểu, tin và làm, tạo ra chủ thể phát triển thực thụ.
|
 |
| Công an xã Mường Tùng tuyên truyền nâng cao ý thức của người dân về các quy định pháp luật liên quan đến vũ khí, vật liệu nổ và công cụ hỗ trợ . |
Nhìn về tương lai - bền vững và nhân rộng
Kết quả hiện nay chỉ là bước khởi đầu: đến cuối năm 2024, tỷ lệ hộ nghèo toàn tỉnh đã giảm còn 21,29 %, riêng vùng đồng bào dân tộc thiểu số giảm còn khoảng 27,39 %.
Tỉnh đã đề xuất định hướng giai đoạn 2026 - 2030 với mục tiêu thu nhập bình quân đầu người vùng dân tộc thiểu số tăng gấp 2,5 - 3 lần so với năm 2020; tỷ lệ hộ nghèo vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi phấn đấu xuống dưới 10 %.
Trong đó, trọng tâm là: phát triển sinh kế bền vững gắn với chuỗi giá trị sản phẩm, nâng cao chất lượng nguồn lực con người, tiếp tục giữ vững và phát huy bản sắc văn hóa, tăng cường ứng dụng khoa học - công nghệ, xây dựng nông thôn mới gắn với văn hóa dân tộc.
Nhìn lại hành trình, có thể khẳng định: chương trình mục tiêu quốc gia vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi tại tỉnh Điện Biên đã mang lại ý nghĩa lớn lao không chỉ về kinh tế - xã hội, mà còn về tinh thần, văn hóa bản làng và khát vọng vươn lên.
Từ núi cao vùng sâu, từng con đường giao thông, từng ngôi nhà, từng mô hình sản xuất, từng lớp học buổi tối đã ghi dấu một diện mạo mới, nơi đồng bào các dân tộc cảm nhận được sự chăm lo của Đảng, Nhà nước và chính quyền; đồng thời nhận lấy cơ hội để làm chủ cuộc sống của chính mình.
Chương trình không chỉ là đầu tư vật chất, mà là kiến tạo nội lực cộng đồng, kết nối truyền thống với hiện đại, gắn kết giá trị bản sắc dân tộc với phát triển kinh tế - xã hội thời đại mới.
Với tầm nhìn xa và cách làm kiên định, tỉnh Điện Biên đang viết tiếp một câu chuyện phát triển hướng tới “không để ai bị bỏ lại phía sau”, mà mỗi bản làng, mỗi người dân dân tộc thiểu số đều là chủ thể và người thụ hưởng của sự thay đổi.