Từ nông nghiệp tri thức đến sinh kế xanh: Điện Biên chuyển mình trong thời kỳ mới

Khơi dậy nội lực từ tư tưởng chỉ đạo của lãnh đạo Đảng và nhà nước

Trong bài phát biểu sâu sắc nhân dịp gặp mặt 95 nông dân xuất sắc năm 2025, Tổng Bí thư Tô Lâm đặt ra tầm nhìn lớn cho nông nghiệp Việt Nam: phát triển dựa trên khoa học - công nghệ, đổi mới sáng tạo, trí tuệ của người nông dân và sự kết nối chặt chẽ giữa nhà khoa học, doanh nghiệp, hợp tác xã, nông dân.

Tinh thần chỉ đạo mạnh mẽ này trở thành định hướng quan trọng cho nhiều địa phương, đặc biệt là các tỉnh miền núi còn nhiều khó khăn như Điện Biên. Chương trình MTQG phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2021 - 2030 chính là công cụ để Điện Biên cụ thể hóa định hướng đó bằng kế hoạch, dự án và mô hình phát triển bền vững.

Điện Biên: Vùng khó đang trỗi dậy bằng khoa học - công nghệ

Từ một tỉnh miền núi còn nhiều điểm xuất phát thấp, Điện Biên đã chủ động đưa khoa học - công nghệ vào sản xuất nông nghiệp, coi khoa học - công nghệ là động lực chủ đạo để tăng năng suất, chất lượng và sức cạnh tranh của nông sản.

Mô hình nuôi hươu sao ở xã Sam Mứn tỉnh Điện Biên có kiểm soát dịch bệnh.

Tỉnh đã triển khai các mô hình giống, kỹ thuật mới tại Mường Ảng, Điện Biên Đông, Tủa Chùa, Tuần Giáo: Trồng lúa chất lượng cao theo tiêu chuẩn VietGAP; Ứng dụng giống cà phê mới, liên kết chế biến sâu; Chăn nuôi trâu, bò theo hướng hàng hóa gắn với kiểm soát dịch bệnh; Phát triển cây dược liệu dưới tán rừng tại Nậm Pồ và Tủa Chùa; Đưa hệ thống tưới tiết kiệm, tưới nhỏ giọt vào sản xuất ngô, rau màu.

Các mô hình này bước đầu tạo sinh kế ổn định, góp phần nâng thu nhập của người dân vùng sâu 10 - 20% chỉ sau 2 - 3 năm thực hiện.

Phát triển nông nghiệp xanh, kinh tế tuần hoàn - Nông dân là trung tâm của sự phát triển

Bám sát chỉ đạo của Tổng Bí thư Tô Lâm về yêu cầu chuyển đổi từ “mở rộng sản lượng” sang “nâng cao chất lượng”, Điện Biên đang tập trung phát triển nông nghiệp xanh, tuần hoàn và thích ứng biến đổi khí hậu.

Điển hình là: Mô hình tái sử dụng phụ phẩm nông nghiệp tại phường Điện Biên Phủ để sản xuất phân hữu cơ. Mô hình trồng mắc ca xen canh cà phê tại Mường Ảng, vừa gia tăng thu nhập, vừa cải thiện đất. Phát triển vùng nguyên liệu cây gai xanh, cây sachi ở Tuần Giáo theo chuỗi giá trị và giảm phát thải.

Mô hình trồng mắc ca tại xã Tuần Giáo mở ra nhiều triển vọng.

Những mô hình này thể hiện tầm nhìn dài hạn, hướng tới một nền nông nghiệp bền vững và thân thiện môi trường, như Tổng Bí thư nhấn mạnh: kinh tế sinh học và kinh tế tuần hoàn phải trở thành hướng đi chủ đạo.

Với hơn 80% dân số là đồng bào dân tộc thiểu số, Điện Biên xác định nông dân là chủ thể của Chương trình MTQG. Người dân tham gia ngay từ khâu lập kế hoạch, thực hiện, giám sát và thụ hưởng.

Nhiều mô hình “nông dân làm chủ” được triển khai: Hợp tác xã nông nghiệp người Mông ở Tủa Chùa sản xuất chè Shan Tuyết theo quy trình sạch; Nhóm hộ đồng quản lý rừng tại Mường Nhé, gắn bảo vệ rừng với phát triển dược liệu; Tổ nhóm phụ nữ người Thái làm du lịch cộng đồng ở Điện Biên Đông; Mô hình thanh niên khởi nghiệp nông nghiệp tại phường Điện Biên Phủ.

Những mô hình này đã giúp Điện Biên tiếp cận đúng tinh thần chỉ đạo của Tổng Bí thư: mỗi người nông dân không chỉ là người lính giữ an ninh lương thực mà còn là doanh nhân của đồng đất, là chủ thể văn hóa.

Hợp tác xã nông nghiệp người Mông ở Tủa Chùa sản xuất chè Shan Tuyết theo quy trình sạch.

Đột phá từ hạ tầng, mắt xích quan trọng của Chương trình MTQG

Để khoa học - công nghệ và đổi mới sáng tạo phát huy hiệu quả, Điện Biên tập trung đẩy nhanh tiến độ các dự án hạ tầng thiết yếu thuộc Chương trình MTQG 1719: Gần 260 km đường giao thông nông thôn được cải tạo, giúp mở lối tiêu thụ nông sản; 80 công trình thủy lợi nhỏ, bể chứa nước được đầu tư, cải thiện khả năng canh tác; Hơn 100 điểm trường lẻ được sửa chữa, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục vùng cao; Hạ tầng số được triển khai đến các xã biên giới, tạo điều kiện tiếp cận thương mại điện tử.

Hạ tầng hoàn thiện đã thúc đẩy giao thương, mở rộng cơ hội sản xuất hàng hóa và giảm chi phí vận chuyển, tạo cơ sở để Điện Biên tăng trưởng ổn định.

Chương trình mục tiêu quốc gia để hỗ trợ trâu, bò sinh sản (con cái) cho các hộ nghèo; trách nhiệm cụ thể giao các xã làm chủ đầu tư trực tiếp cấp giống, giám sát quá trình chăn nuôi có kiểm soát dịch bệnh.

Giảm nghèo bền vững, kết quả rõ rệt

Nhờ triển khai đồng bộ Chương trình MTQG với những định hướng chiến lược nói trên, Điện Biên đã đạt nhiều kết quả đáng ghi nhận: Tỷ lệ hộ nghèo đa chiều toàn tỉnh giảm bình quân 3 - 4% mỗi năm. Thu nhập bình quân đầu người vùng đồng bào dân tộc tăng khoảng 1,2 lần so với giai đoạn 2016 - 2020. Trên 70% hộ tham gia mô hình sinh kế có thu nhập tăng từ 20 - 50%. Tỷ lệ trẻ em đi học đúng độ tuổi tại xã đặc biệt khó khăn tăng 5 - 7%.  35 sản phẩm OCOP đạt 3 - 4 sao, trong đó nhiều sản phẩm từ mắc ca, cà phê, gạo và chè được phân phối trên các sàn thương mại điện tử.

Những con số này cho thấy Điện Biên đang đi đúng hướng: phát triển toàn diện nông nghiệp - nông dân - nông thôn theo tinh thần chỉ đạo của Tổng Bí thư.

Khát vọng xây dựng Điện Biên trở thành vùng nông thôn đáng sống

Điện Biên đang tiếp tục xây dựng nông thôn có việc làm bền vững, có văn hóa, có môi trường trong sạch và an ninh, an toàn. Đây cũng là tinh thần Tổng Bí thư Tô Lâm nhấn mạnh: nông thôn phải trở thành miền đáng sống.

Trên cơ sở đó, tỉnh đặt mục tiêu: Mỗi xã có ít nhất một sản phẩm đặc trưng mạnh về thương hiệu; Mỗi huyện hình thành 1 - 2 mô hình kinh tế xanh, tuần hoàn; Hoàn thành 100% tiêu chí về nước sạch, vệ sinh môi trường vào năm 2030; Xây dựng đội ngũ nông dân có tri thức, có kỹ năng, làm chủ công nghệ.

Mô hình cây thảo dược Sa nhân trồng dưới tán rừng Tủa Chùa.

Đây là hướng đi đúng, phù hợp với giai đoạn phát triển mới và mang bản sắc riêng của Điện Biên.

Từ tư tưởng chỉ đạo sâu sắc của Tổng Bí thư Tô Lâm đến hành động cụ thể tại Điện Biên, có thể thấy Chương trình MTQG không chỉ là chính sách mà là động lực phát triển thực chất. Nông nghiệp xanh, nông dân tri thức và nông thôn văn minh đang dần hiện hữu trên vùng đất từng là chiến trường lịch sử, nay trở thành địa chỉ của những mô hình phát triển mới.

Điện Biên đang đi những bước chắc chắn, bền bỉ và sáng tạo. Một tương lai nông nghiệp hiện đại, nông dân hạnh phúc và nông thôn đáng sống đang được mở ra từng ngày.