    |
 |
| Chánh án TAND tối cao Nguyễn Văn Quảng giải trình, làm rõ thêm các vấn đề ĐBQH quan tâm tại phiên thảo luận chiều 5/12. Ảnh: VPQH cung cấp. |
Tiếp tục chương trình làm việc của Kỳ họp thứ 10, chiều 5/12, Quốc hội thảo luận tại hội trường về dự án Luật Tòa án chuyên biệt tại Trung tâm tài chính quốc tế.
Đa số ý kiến tại phiên thảo luận tập trung khẳng định việc xây dựng Tòa án chuyên biệt là yêu cầu tất yếu trong tiến trình hình thành Trung tâm tài chính quốc tế tại Việt Nam. Đồng thời, các đại biểu Quốc hội cho rằng, cơ chế giải quyết tranh chấp của trung tâm phải đạt chuẩn quốc tế, nhất là về tính độc lập, tốc độ xử lý, sự minh bạch và tính dự đoán của pháp luật. Không có hệ thống tư pháp hiện đại, trung lập thì khó thu hút nhà đầu tư lớn, đặc biệt là các định chế tài chính toàn cầu…
|
 |
| Chánh án TAND tối cao Nguyễn Văn Quảng giải trình, làm rõ thêm các vấn đề ĐBQH quan tâm tại phiên thảo luận chiều 5/12. Ảnh: VPQH cung cấp. |
Giải trình thêm về quá trình xây dựng dự thảo Luật, Chánh án TAND tối cao Nguyễn Văn Quảng cho biết, đây là mô hình hoàn toàn mới đối với Việt Nam. TAND tối cao gặp nhiều khó khăn do thiếu kinh nghiệm áp dụng thông luật, thiếu dữ liệu so sánh quốc tế. Cơ quan soạn thảo phải chủ động nghiên cứu và học hỏi kinh nghiệm nước ngoài, bám sát nguyên tắc của Nghị quyết 222.
Chánh án TAND tối cao nhấn mạnh, dự thảo hiện mới là “nền tảng bước đầu”, chắc chắn sẽ tiếp tục hoàn thiện trong thực tiễn, nhưng mục tiêu lớn nhất là tạo niềm tin cho nhà đầu tư, giúp Việt Nam cạnh tranh trong giải quyết tranh chấp thương mại - tài chính…
Quy định “cứng” sẽ thiếu linh hoạt khi phát sinh tình huống thực tế
Một trong những vấn đề được các ĐBQH quan tâm là vị trí pháp lý của Tòa án chuyên biệt và nguyên tắc phân định thẩm quyền với hệ thống Tòa án nhân dân.
Phát biểu thảo luận, đại biểu Lê Thu Hà (Đoàn ĐBQH tỉnh Lào Cai) đề nghị cần quy định đầy đủ hơn để tránh xung đột thẩm quyền, nhất là khi phát sinh tranh chấp không rõ thuộc cơ quan nào xử lý. Theo đại biểu, việc trao quyền cho Chánh án Tòa án chuyên biệt quyết định cuối cùng khi có tranh chấp thẩm quyền là chưa phù hợp, thay vào đó cần có cơ chế tham vấn TAND tối cao.
|
 |
| Đại biểu Lê Thu Hà phát biểu thảo luận. Ảnh: VPQH cung cấp. |
Đại biểu Đặng Bích Ngọc (Đoàn ĐBQH tỉnh Phú Thọ) đề xuất xem xét mở rộng phạm vi thẩm quyền cho Tòa án chuyên biệt, cho phép giải quyết cả tranh chấp có yếu tố quốc tế mà các bên lựa chọn tòa, dù họ không phải thành viên Trung tâm tài chính quốc tế. Đây là cách tiếp cận linh hoạt, phù hợp thông lệ của nhiều tòa thương mại quốc tế hiện nay.
|
 |
| Đại biểu Đặng Bích Ngọc phát biểu thảo luận. Ảnh: VPQH cung cấp. |
Giải trình về nội dung này, Chánh án TAND tối cao Nguyễn Văn Quảng cho hay, Nghị quyết 222 đã giới hạn thẩm quyền, Tòa án chuyên biệt chỉ xem xét tranh chấp trong đó ít nhất một bên là thành viên của Trung tâm tài chính quốc tế. Việc mở rộng ngay giai đoạn đầu có thể khiến tòa chuyên biệt chồng lấn và cạnh tranh với hệ thống Tòa án nhân dân. Theo Chánh án TAND tối cao, nên giữ nguyên như dự thảo, sau khi tòa vận hành hiệu quả và tạo được uy tín thì có thể xem xét mở rộng.
Liên quan đến khái niệm “trật tự công cộng của Việt Nam”, các đại biểu lo ngại nếu xác định không rõ ràng sẽ dẫn đến áp dụng tùy nghi, nhất là trong bối cảnh tòa được phép sử dụng pháp luật nước ngoài, tập quán thương mại quốc tế và giải thích luật theo thông lệ thông luật.
Tuy nhiên, Chánh án TAND tối cao Nguyễn Văn Quảng cho biết, Trung tâm tài chính quốc tế chưa vận hành nên chưa có thực tiễn đủ để định nghĩa khái niệm này một cách ổn định. Nếu quy định "cứng" sẽ thiếu linh hoạt khi phát sinh tình huống thực tế. Do đó, Chánh án đề nghị Quốc hội giao Chánh án TAND tối cao hướng dẫn trong Bộ quy tắc, bảo đảm phù hợp với từng giai đoạn phát triển của trung tâm.
Mô hình 1 thẩm phán là phù hợp thông lệ của các tòa thương mại quốc tế
Cũng tại phiên thảo luận, một số đại biểu đề nghị xem xét lại thành phần hội đồng xét xử. Đại biểu Đỗ Ngọc Thịnh (Đoàn ĐBQH tỉnh Khánh Hoà) cho rằng, với những vụ việc phức tạp, giá trị lớn, nên có 2-3 thẩm phán ở cấp sơ thẩm để tăng tính khách quan, nhất là trong điều kiện không có Viện kiểm sát và hội thẩm. Đại biểu Đỗ Ngọc Thịnh đề nghị giai đoạn đầu nên bắt buộc sơ thẩm ba thẩm phán, sau 5 -10 năm mới xem xét rút xuống 1 thẩm phán như thông lệ quốc tế.
|
 |
| Đại biểu Đỗ Ngọc Thịnh phát biểu thảo luận. Ảnh: VPQH cung cấp. |
Tuy nhiên, đại biểu Nguyễn Thị Thủy (Đoàn ĐBQH tỉnh Thái Nguyên) khẳng định, mô hình 1 thẩm phán là phù hợp thông lệ của các tòa thương mại quốc tế, đồng thời tiết kiệm chi phí cho doanh nghiệp và bảo đảm tính độc lập cá nhân của thẩm phán.
|
 |
| Đại biểu Nguyễn Thị Thủy phát biểu thảo luận. Ảnh: VPQH cung cấp. |
Giải trình vấn đề này, Chánh án Nguyễn Văn Quảng khẳng định, trong hệ thống thông luật, uy tín cá nhân và tính độc lập của thẩm phán là yếu tố cốt lõi. Do đó, việc xét xử bởi một hay ba thẩm phán sẽ do Chánh án Tòa án chuyên biệt phân công…