Ai chịu trách nhiệm về hàng ngàn tỉ đồng thiệt hại của Nhà nước?

Tuy nhiên, ngày 14/2/2022, TAND tối cao đã có Quyết định kháng nghị đề nghị Hội đồng thẩm phán hủy Bản án giám đốc thẩm của TAND cấp cao tại TP.HCM. Dư luận nghi ngại, đặt câu hỏi, nếu Quyết định kháng nghị của TAND tối cao được chấp nhận, sẽ có rất nhiều vấn đề đặt ra trong vụ án này chưa được giải quyết, trong đó quan trọng nhất là “Ai chịu trách nhiệm về hàng ngàn tỉ đồng thiệt hại của Nhà nước?”.

Từ việc Thanh tra Chính phủ chỉ ra nhiều sai phạm

Từ năm 2003 đến năm 2007, Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Chợ Lớn (Ngân hàng Nông nghiệp Chợ Lớn) cho Công ty Thiên Phú vay hơn 1.400 tỉ đồng (gồm cả vàng quy đổi), năm 2008, đã phát sinh nợ xấu, Công ty Thiên Phú không có khả năng trả nợ. Tài sản bảo đảm cho khoản vay là quyền sử dụng đất tại ba dự án: Cầu Đò, Mỹ Phước 4 và Hòa Lân.

Tháng 12/2013, Thanh tra Chính phủ đã có kết luận việc Ngân hàng Nông nghiệp Chợ Lớn cho Công ty Thiên Phú vay là điển hình của những sai phạm có tính hệ thống, gây thiệt hại lớn. Sai phạm xảy ra cả trước, trong và sau khi cho vay: Công ty Thiên Phú có khả năng tài chính rất xấu, kinh doanh thua lỗ, lỗ năm sau cao hơn năm trước, âm vốn chủ sở hữu; không có vốn chủ sở hữu tham gia đầu tư; việc đầu tư cả 3 dự án hoàn toàn bằng vốn vay, không những thế, vốn vay còn chi dùng cho cả các hoạt động khác; cho vay thực hiện dự án bất động sản từ trước khi có quyết định giao đất; Công ty Thiên Phú dùng chính tiền vay trả tiền lãi vay cho Ngân hàng; nhận tài sản thế chấp khi chưa có đủ giấy tờ pháp lý, chưa hoàn thành đền bù và san lấp; khi chưa xử lý tài sản, Ngân hàng đã xử lý rủi ro với tổng số tiền 507 tỉ đồng và hơn 20.600 lượng vàng.

Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn chi nhánh Chợ Lớn.

Thanh tra Chính phủ nhận định “Việc làm trái nói trên cho thấy có dấu hiệu của sự thông đồng giữa cán bộ Ngân hàng và Công ty Thiên Phú để rút vốn vay ngân hàng”, đồng thời kiến nghị Cơ quan điều tra xử lý hình sự vụ việc này.

Tháng 10/2015, Cơ quan cảnh sát điều tra Bộ Công an đã có kết luận về kiến nghị của Thanh tra Chính phủ với các nội dung: Hành vi của các cá nhân liên quan đến khoản vay của Công ty Thiên Phú tại Ngân hàng nông nghiệp Chợ Lớn là có vi phạm, các vi phạm theo kết luận của Thanh tra Chính phủ là có cơ sở. Tuy nhiên, do chưa xử lý tài sản đảm bảo, chưa có hậu quả thiệt hại nên Cơ quan điều tra không khởi tố vụ án hình sự.

Viện kiểm sát Cấp cao tại TP. Hồ Chí Minh kháng nghị để tránh thất thoát tài sản Nhà nước

Sau đó, Ngân hàng nông nghiệp Chợ Lớn đã bán đấu giá đất ở cả 3 dự án Cầu Đò, Mỹ Phước 4, Hòa Lân với tổng diện tích hơn 130 ha đất tại Bình Dương. Tại phiên tòa sơ thẩm ngày 12/11/2020, đại diện Ngân hàng trình bày: Đến nay, dù đã xử lý hết tài sản đảm bảo nhưng Công ty Thiên Phú vẫn còn thực nợ tại Agribank Chợ Lớn số tiền hơn 2.000 tỉ đồng, trong đó, riêng khoản nợ liên quan đến Dự án KDC Hòa Lân là hơn 1.700 tỉ đồng.

Tuy nhiên, sau đó, theo Bản án phúc thẩm của TAND TP.HCM, sau khi cấn trừ số tiền bán đấu giá tài sản là 1.353 tỉ đồng và 97 tỉ đồng lãi chậm trả, Công ty Thiên Phú còn phải thanh toán lãi vay cho Agribank hơn 1.237  tỉ đồng (phần quyết định).

VKSND Cấp cao tại TP. Hồ Chí Minh kháng nghị hủy bản án nhằm tránh thiệt hại hàng ngàn tỉ đồng cho Nhà nước.

Điều đáng nói, số tiền Công ty Thiên Phú còn phải trả sau khi xử lý hết tài sản theo quyết định của Tòa (1.237 tỉ đồng) thấp hơn 700 tỉ đồng so với con số của Ngân hàng nông nghiệp Chợ Lớn tính toán (hơn 2.000 tỉ đồng) là do chính Ngân hàng chấp nhận chỉ tính lãi vay với Công ty Thiên Phú đến ngày 9/7/2017, khi ngân hàng chưa thu đủ số tiền gốc. Việc làm này của Ngân hàng không có cơ sở pháp lý, gây thiệt hại cho Nhà nước.

Công ty Thiên Phú không còn khả năng thanh toán, khoản vay không còn tài sản bảo đảm. Nếu theo quyết định của Tòa, Nhà nước đã bị thiệt hại hơn 1.237 tỉ đồng, chỉ tính đến ngày 9/7/2017. Nếu theo tính toán của chính Ngân hàng tại phiên tòa sơ thẩm, tính đến 12/11/2020, Nhà nước đã bị thiệt hại hơn 2.000 tỉ đồng. Đây là số tiền thất thoát đặc biệt lớn.

Điều đáng chú ý là đơn vị trúng đấu giá đều  là Công ty Kim Oanh và Công ty Thuận Lợi có liên quan đến nhau, do vợ chồng bà Đặng Thị Kim Oanh điều hành. Theo nhận định của VKSND cấp cao tại TP.HCM: “Cả hai đơn vị này được Ngân hàng nông nghiệp Chợ Lớn tạo điều kiện thuận lợi, ưu đãi trong việc cho phép chậm thanh toán, trường hợp này có dấu hiệu của “lợi ích nhóm”, lợi dụng kẽ hở của Luật đấu giá nhằm thâu tóm các dự án với giá thấp”.

Nội dung kháng nghị của TAND tối cao đề nghị giữ nguyên bản án phúc thẩm, công nhận kết quả đấu giá của Công ty Kim Oanh. Rõ ràng bản án phúc thẩm còn nhiều vấn đề chưa được làm rõ. Vấn đề lớn nhất là Kháng nghị này chưa đặt ra là bảo vệ quyền lợi của Nhà nước, thu hồi tiền thất thoát. Dư luận cũng đặt câu hỏi, tại sao Ngân hàng nông nghiệp Chợ Lớn không quyết liệt bảo vệ lợi ích của Nhà nước, ai sẽ chịu trách nhiệm về các sai phạm gây thất thoát hàng ngàn tỉ đồng này?