Công tâm và tình người
Phiên tòa xét xử sơ thẩm cựu Chủ tịch UBND tỉnh Bình Thuận và 11 bị cáo trong vụ án giao đất trái quy định pháp luật gây thiệt hại cho Nhà nước hơn 45 tỉ đồng chỉ còn ít ngày nữa Hội đồng xét xử tuyên án.
Sau khi các bị cáo nói lời nói sau cùng vào chiều ngày 13/5, Chủ tọa phiên tòa thông báo, Hội đồng xét xử sẽ tuyên án vào chiều ngày 17/5.
Đặc biệt, phiên tòa xét xử cựu Chủ tịch UBND tỉnh Bình Thuận Nguyễn Ngọc Hai và 11 bị cáo đọng lại nhiều cảm xúc. Nói lời sau cùng trước khi Hội đồng xét xử nghị án, các bị cáo đều dành lời cảm ơn đặc biệt đối với đại diện Viện kiểm sát.
Qua những ngày diễn ra phiên tòa, bản cáo trạng, luận tội và đối đáp, tranh luận giữa đại diện Viện kiểm sát và quan điểm của luật sư, bị cáo thì các bị cáo đã nhận thức đầy đủ về hành vi phạm tội của mình. Nhiều bị cáo bày tỏ sự ăn năn, hối cải và mong Hội đồng xét xử tuyên mức án thấu tình, đạt lý.
Tại phiên tòa, các bị cáo và luật sự đều bày tỏ sự cảm kích và trân trọng đại diện Viện kiểm sát. Đặc biệt, trong số gần 30 luật sư tham gia bào chữa cho các bị cáo thì hầu hết các luật sư, bị cáo, người thân của bị cáo có mặt tại phiên tòa nhìn nhận mức đề nghị của Viện kiểm sát đã rất thấu hiểu từng hoàn cảnh gia đình của từng bị cáo, rất công tâm và tình người.
Trước đó, trong quá trình xét hỏi, đa số các bị cáo đã thừa nhận hành vi phạm tội của mình. Tuy nhiên vẫn còn một vài bị cáo chưa thực sự thành khẩn, khai nhận theo hướng quan điểm của luật sư. Luật sư Hà Mạnh Huy và luật sư Dương Quốc Huy bào chữa cho bị cáo Lương Văn Hải, cựu Phó Chủ tịch Thường trực UBND tỉnh Bình Thuận cho rằng, Kết luận điều tra và Cáo trạng có một số nội dung nhận định, buộc tội chưa thực sự khách quan, toàn diện, mang tính quy chụp, không đúng với chức năng, nhiệm vụ và công việc mà bị cáo Hải được giao theo Quyết định 2078, ngày 18/7/2016 của Chủ tịch UBND tỉnh về việc phân công công việc của Chủ tịch, các Phó Chủ tịch đã không được bản Kết luận điều tra và Cáo trạng đề cập, ảnh hưởng nghiêm trọng đến quyền và lợi ích hợp pháp của bị cáo Lương Văn Hải, đề nghị xem xét lại toàn bộ vụ án.
Phía luật sư bào chữa cho cựu Phó Chủ tịch Thường trực UBND tỉnh Bình Thuận cho rằng, bị cáo Hải không trực tiếp phụ trách lĩnh vực tài nguyên môi trường, các Phó Chủ tịch không xử lý các vấn đề ngoài phạm vi Chủ tịch phân công…đối với Quyết định số 610 do bị cáo Hải ký không có nội dung nào nói về giá đất.
Việc bị cáo Hải ký Quyết định 610 là tuân thủ đúng trình tự, thẩm quyền quy định tại Luật Đất đai 2013 và tại Quyết định 2078/2016, chỉ là thủ tục sau khi đã có Công văn 571 của Chủ tịch UBND tỉnh về đồng ý chủ trương.
Luật sư bào chữa cho bị cáo Hải còn cho rằng, quy kết vai trò đồng phạm đối với bị cáo Hải theo Điều 219 Bộ luật Hình sự là chưa khách quan, không đúng với chức năng, nhiệm vụ mà bị cáo được phân công.
Các luật sư cũng thừa nhận, tại phiên tòa bị cáo Lương Văn Hải, cựu Phó Chủ tịch Thường trực UBND tỉnh Bình Thuận lúc đầu cũng có quan điểm như các luật sư nhưng sau đó bị cáo Hải có sự thay đổi cho rằng, đó chỉ là nhận thức, bị cáo nhất trí với diễn biến hành vi và việc quy kết như thế nào thì bị cáo chấp nhận.
Lập luận sắc bén, thuyết phục
Đối đáp của Viện kiểm sát tại phiên tòa khẳng định, hoàn toàn nhất trí với quan điểm của các luật sư cũng như bị cáo đưa ra khi cho rằng bị cáo Hải không trực tiếp phụ trách lĩnh vực tài nguyên môi trường (lĩnh vực này thuộc trách nhiệm của ông Phạm Văn Nam, thực tế khi tham mưu, đề xuất có xin ý kiến ông Nam và ông Nam cũng đã có ý kiến).
Đại diện Viện kiểm sát cũng nêu rõ, nội dung về giá đất theo điểm e khoản 1 Điều 16 Nghị định 44/2014 thuộc thẩm quyền của UBND tỉnh và Sở Tài nguyên và Môi trường là cơ quan chủ trì việc tổ chức xác định giá đất cụ thể làm căn cứ để tính tiền sử dụng đất, tiền thuê đất (Sở Tài nguyên và Môi trường là cơ quan tham mưu chính, Chủ tịch UBND tỉnh là người quyết định phê duyệt giá đất).
Tại phiên tòa, đại diện Viện kiểm sát nhấn mạnh, chúng tôi không đồng tình với các luật sư cũng như quan điểm của bị cáo khi cho rằng, từ những lập luận nêu trên nên việc Cơ quan điều tra, Viện kiểm sát đã kết luận các bị cáo đã đồng phạm với Nguyễn Ngọc Hai, nguyên Chủ tịch UBND tỉnh về tội “Vi phạm quy định về quản lý, sử dụng tài sản Nhà nước gây thất thoát, lãng phí” quy định tại Điều 219 Bộ luật hình sự là không khách quan, mang tính quy chụp vì các bị cáo đã thực hiện đúng chức năng, nhiệm vụ được giao.
Đại diện Viện kiểm sát đưa ra lập luận, thứ nhất, trong Công văn 341, Công văn 614 của Sở Tài nguyên và Môi trường và ý kiến của Sở Tài chính đã thể hiện rõ, Sở Tài nguyên và Môi trường kiến nghị 2 nội dung là giao cho Công ty Tân Việt Phát 3 lô đất không thông qua đấu giá và giá đất theo Quyết định 2423/2013 của UBND tỉnh Bình Thuận; Sau khi nghiên cứu nội dung các Công văn nêu trên, trên cơ sở tham mưu, đề xuất có ý kiến của Trần Việt Hưng và ông Lê Quang Vinh, bị cáo Hải đã thống nhất điều đó và không có ý kiến gì.
Nếu cho rằng bị can có ý kiến “thống nhất” ở đây là chỉ thống nhất liên quan đến lĩnh vực phụ trách của bị cáo thì bị cáo có thể nêu rõ như vậy trong các Phiếu trình, thể hiện là thống nhất với kiến nghị đề xuất ở nội dung thứ nhất, còn đối với giá đất yêu cầu thực hiện theo quy định pháp luật hoặc xin ý kiến chỉ đạo người phụ trách (bị cáo Hai cũng khai nhận, nếu không thuộc lĩnh vực mình phụ trách thì bị cáo có thể trả lại hồ sơ hoặc ghi thẳng nội dung như vậy vào trong Phiếu trình).
    |
 |
| Đại diện Viện kiểm sát bác quan điểm của luật sư bào chữa một cách đầy thuyết phục. |
Thứ hai, đối với Quyết định số 610 do bị cáo Hải ký không có nội dung nào nói về giá đất. Trong phần căn cứ của Quyết định 610 có viện dẫn 02 văn bản là Quyết định 10/2016 và công văn 571/2017 của Chủ tịch Nguyễn Ngọc Hai. Thực ra khi luật sư đưa ra lập luận này cũng đã thể hiện điều đó.
Quyết định số 610 do bị cáo Hải ký không có nội dung nào nói về giá đất nhưng trong phần căn cứ của Quyết định 610 có viện dẫn 02 văn bản là Quyết định 10/2016 và Công văn 571/2017 của bị cáo Nguyễn Ngọc Hai (nguyên Chủ tịch UBND tỉnh Bình Thuận) mà trong Công văn 571 có nội dung là đồng ý về chủ trương về 02 nội dung trong đó có nội dung về giá đất theo Quyết định 2423/2013 mà Sở Tài nguyên và Môi trường đã kiến nghị và trên cơ sở thống nhất của ông Trần Việt Hưng, ông Lê Quang Vinh (Văn phòng UBND tỉnh Bình Thuận) và bị cáo Lương Văn Hải.
Tại Phiếu trình đầu tiên, ngày 8/02/2017, Lương Văn Hải ghi rõ ý kiến: “Thống nhất như đề nghị. Việc này ta đang định giao cho các ngành tính hạ giá để đấu giá. Nay có nhà đầu tư mua, theo quy định là phù hợp. Kính trình đồng chí Chủ tịch, 8/2”. Như vậy ngay trong bút phê thể hiện ý kiến này, bị cáo Hải cũng đã có ý kiến về vấn đề giá. Cứ cho là theo suy nghĩ của bị cáo Hải là trong trường hợp này là giá theo Quyết định 2423/2013 là cao dẫn đến không có cá nhân, tổ chức tham gia, thì theo quy định pháp luật cũng phải tiến hành xác định lại giá đất cụ thể để giao, chứ không thể để nguyên như vậy được. Và thực tế là, giá đất không phải là cao như bị cáo Hải nghĩ: thời điểm năm 2016, 2017 vì biến động theo hướng tăng nên ngày 26/7/2016, bị cáo Nguyễn Ngọc Hai, nguyên Chủ tịch UBND tỉnh Bình Thuận ký ban hành Quyết định số 23/2016/QĐ-UBND: “Về hệ số điều chỉnh giá đất để xác định giá đất tính thu tiền sử dụng đất, tiền thuê đất trên địa bàn tỉnh Bình Thuận”.
Thứ ba, trên cơ sở Quyết định 2078, ngày 18/7/2016 về phân công công việc Chủ tịch, các Phó Chủ tịch và các thành viên UBND tỉnh nhiệm kỳ 2016-2021. Luật sư cho rằng, bị cáo Hải có ý kiến thống nhất ở đây là liên quan đến nội dung thứ nhất tức việc giao đất, cho thuê đất cho Công ty Tân Việt Phát không thông qua đấu giá. Nếu nói vậy thì nội dung này cũng không thuộc lĩnh vực theo dõi, chỉ đạo của bị cáo, vì cả 2 nội dung đều thuộc chức năng, nhiệm vụ của Sở Tài nguyên và môi trường, theo quy định do ông Phạm Văn Nam phụ trách. Công văn 341, 614 của Sở Tài nguyên và Môi trường kiến nghị là nói đến 02 nội dung chính: việc giao đất không thông qua đấu giá và giá đất.
Còn vì sao bị cáo không phụ trách lĩnh vực tài nguyên và môi trường mà vẫn phải có ý kiến, bởi theo Quyết định 2078 nêu trên, bị cáo phụ trách nhiều sở, ngành, lĩnh vực, trong đó có Sở Tài Chính, Văn phòng UBND (cũng là 2 cơ quan đã cùng phối hợp tham mưu cho UBND tỉnh ra chủ trương và Quyết định giao đất, cho thuê đất đối với 3 lô đất); phụ trách lĩnh vực tài chính ngân sách, trong đó có tài chính trong lĩnh vực đất đai như bị cáo Hai trình bày.
|
 |
| Sau khi đại diện Viện kiểm sát đối đáp, tranh luận đến cùng, cựu Phó Chủ tịch Thường trực UBND tỉnh Bình Thuận nhận thức được hành vi phạm tội của mình. |
Thứ tư, xét về vị trí công tác, chức năng nhiệm vụ: Bị cáo là Phó Chủ tịch Thường trực, không chỉ được giao nhiệm vụ, quyền hạn liên quan đến các lĩnh vực mà bị cáo trực tiếp phụ trách mà còn thay mặt Chủ tịch lãnh đạo công tác của UBND tỉnh và giải quyết một số công việc do Chủ tịch phụ trách khi Chủ tịch đi vắng (Quy chế làm việc kèm theo QĐ 42/2016 của UBND tỉnh). Bị cáo Hai cũng khai rằng, khi bị cáo Hải ký Quyết định số 610 là lúc bị cáo Hải đang được bị cáo Hai ủy quyền để điều hành công việc của UBND tỉnh khi bị cáo Hai đi học tập dài ngày.
Thứ năm, trong các biên bản ghi lời khai của bị cáo cũng như biên bản hỏi cung, Điều tra viên và Kiểm sát viên cũng đã hỏi rõ nội dung này là trước khi có ý kiến thống nhất với các kiến nghị các bị can có nghiên cứu các Công văn kèm theo không và thống nhất ở đây là như thế nào thì bị cáo đều đã khai nhận là đã nghiên cứu kỹ và thống nhất ở đây là cả 02 nội dung. Nếu không có Quyết định số 610 do bị cáo Lương Văn Hải ký sẽ không có các quy trình tiếp theo trong việc thu hồi, giao đất, cho thuê đất đối với 3 lô đất nêu trên cho Công ty Tân Việt Phát.
Do vậy, việc Cáo trạng đã nhận định hành vi của bị cáo và xác định bị cáo có vai trò đồng phạm là đánh giá một cách khách quan, dựa trên các tài liệu, chứng cứ vật chất thu thập được trong quá trình điều tra vụ án và trên cơ sở đã được kiểm chứng trong quá trình xét hỏi chứ không phải mang tính quy chụp, không khách quan như nhận định của luật sư.
Với những chứng cứ rõ ràng không thể chối cãi, lập luận sắc bén, thuyết phục khi đối đáp, tranh luận của đại diện Viện kiểm sát, cựu Phó Chủ tịch Thường trực UBND tỉnh Bình Thuận đã phải tâm phục, khẩu phục và nhận thức được hành vi phạm tội của mình.
Bị cáo Lương Văn Hải nhất trí với diễn biến hành vi và chấp nhận với cáo buộc của Viện kiểm sát.