Theo đó, tính đến cuối tháng 9/2023, thống kê của ngành BHXH tỉnh, hiện toàn tỉnh Quảng Ngãi có khoảng 2.586 đơn vị chậm đóng BHXH, gây nợ đọng kéo dài với tổng số tiền 193 tỉ đồng. Con số này so với những năm trước và so với cả nước đều tăng cao.
Riêng so với cùng kỳ năm trước tăng khoảng 30%; trong đó, nợ từ 3 đến 36 tháng có 2.215 đơn vị và nợ từ 36 tháng trở lên có 75 đơn vị. Đặc biệt, nợ do đơn vị phá sản, bỏ trốn có gần 300 đơn vị với số tiền khoảng 58 tỉ đồng.
Việc có đến hàng nghìn đơn vị nợ lương, chậm đóng bảo hiểm không chỉ gây khó khăn cho cơ quan BHXH trong công tác thanh tra, kiểm tra việc chấp hành các quy định của pháp luật về BHXH, BHYT, BHTN trên địa bàn, mà còn ảnh hưởng trực tiếp đến quyền và lợi ích hợp pháp của người lao động.
Trong số những đơn vị đang nợ lương, nợ BHXH của người lao động, nổi cộm là Công ty Cổ phần Licogi Quảng Ngãi (đường Hai Bà Trưng, TP Quảng Ngãi - thuộc Tổng Công ty Licogi). Hiện công ty này đang nợ lương người lao động 8 tỉ đồng, nợ BHXH 7,5 tỉ đồng.
Trong suốt hơn 4 năm qua, các cơ quan chức năng đã có những động thái quyết liệt nhằm giúp người lao động đòi quyền lợi chính đáng. Tuy nhiên, đến nay đơn vị này vẫn phớt lờ các quy định của pháp luật, trốn tránh trả lương, BHXH,… cho người lao động với lý do tình hình sản xuất kinh doanh của Công ty gặp nhiều khó khăn.
    |
 |
| Người lao động bị nợ lương, nợ BHXH làm việc với lãnh đạo Công ty. |
Ông Nguyễn Cao Tính (trú thôn Thế Long, xã Tịnh Phong, huyện Sơn Tịnh, tỉnh Quảng Ngãi), cho biết: Bản thân làm việc ở phân xưởng nhà máy gạch Phong Niên, thuộc Công ty Licogi từ năm 1994. Đến tháng 10/2020, Công ty đơn phương chấm dứt hợp đồng, khiến ông rơi vào tình cảnh thất nghiệp.
“Trong 2 năm 2019 - 2020, số tiền Công ty nợ tôi bao gồm lương, trợ cấp thôi việc, BHTN là 97 triệu đồng. Nhiều lần tôi cùng một số anh em công nhân khác kéo đến Công ty đòi nợ, cũng như nhờ các cơ quan chức năng hỗ trợ, nhưng đến nay số tiền Công ty nợ vẫn chưa được giải quyết”, ông Tính than thở.
Cùng cảnh ngộ, bà Đặng Thị Hiền (SN 1976, trú phường Trần Phú, TP Quảng Ngãi) làm việc tại Chi nhánh Công ty Xây dựng Công trình giao thông 586 - Xí nghiệp xây dựng công trình 5, ở phường Trần Phú (TP Quảng Ngãi) trước đây, trực thuộc Công ty CP Xây dựng Công trình giao thông 586, ở quận Bình Thạnh (TP Hồ Chí Minh) cũng đang gặp nhiều khó khăn khi đơn vị không thực hiện nghĩa vụ đóng BHXH cho người lao động.
Gắn bó với chi nhánh từ những ngày đầu thành lập vào năm 1999, đến khoảng năm 2015 chi nhánh giải thể. Thế nhưng, bà Hiền chỉ được đóng bảo hiểm đến năm 2008, tức bà chỉ được đóng 9 năm và có 7 năm bị đứt quãng, chưa được Công ty đóng.
“Đã nhiều lần tôi khiếu kiện đến nhiều nơi, nhưng chưa được giải quyết. Hiện tôi vẫn chưa được thụ hưởng những chính sách của BHXH theo quy định”, bà Hiền chia sẻ.
Liên quan đến vấn đề này, Phó Giám đốc BHXH tỉnh Quảng Ngãi Trương Quang Hùng, cho biết, nợ đọng BHXH tập trung nhiều ở các doanh nghiệp ngoài quốc doanh. Ngành cũng thanh tra, kiểm tra chuyên ngành, có kết luận gửi hồ sơ đến Công an, nhưng quá trình thụ lý hồ sơ khởi kiện gặp nhiều khó khăn, dẫn đến các cấp ngành vướng nhiều cơ chế pháp lý, nên người lao động không thể ủy quyền cho tổ chức công đoàn ở nơi họ làm việc đứng ra khởi kiện chủ doanh nghiệp.
Cũng theo ông Hùng, BHXH tỉnh đã chỉ đạo cho BHXH các huyện, thị xã tập trung phối hợp với các ban ngành, tổ chức thu và truy thu nợ đọng BHXH... Đơn vị nào nợ BHXH từ 3 tháng trở lên, BHXH tỉnh sẽ lập danh sách chuyển đến Cục thuế tỉnh truy thu, thanh tra, kiểm tra. Trong thời gian tới, BHXH tỉnh sẽ đề xuất các ngân hàng không cho vay ưu đãi đối với các doanh nghiệp nợ BHXH, không cho tham gia đấu thầu ở các công trình do ngân sách Nhà nước đầu tư. Phong tỏa các khoản nợ đọng kéo dài ảnh hưởng đến quyền lợi của người lao động, đề nghị cấm xuất cảnh đối với chủ doanh nghiệp nợ BHXH từ 9 tháng trở lên. Đồng thời, đề nghị cơ quan thuế dừng cấp hoá đơn để đơn vị nợ thực hiện trả nợ, Sở KH&ĐT thu hồi giấy phép kinh doanh đối với doanh nghiệp nợ BHXH và biện pháp cuối cùng là khởi kiện ra tòa.
Để giải quyết bài toán nợ đọng BHXH, BHYT, BHTN, ngoài công tác tuyên truyền, phổ biến pháp luật, có lẽ các ngành chức năng cần phải “mạnh tay” trong việc thực hiện các biện pháp chế tài, nâng cao tính răn đe, ý thức chấp hành pháp luật của các doanh nghiệp nhằm bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp cho người lao động.