Bổ sung nhiệm vụ giám định tư pháp cho VKSND tối cao là hoàn toàn hợp lý

Trong kỳ họp thứ 9, Quốc hội khóa XIV mới đây, các đại biểu Quốc hội thảo luận trực tuyến về một số nội dung của dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Giám định tư pháp. Trong đó, việc bổ sung chức năng giám định tư pháp cho “Phòng kỹ thuật hình sự thuộc VKSND tối cao” (Điều 12) là nội dung được nhiều đại biểu quan tâm.

Dự thảo Luật bổ sung quy định Phòng giám định kỹ thuật hình sự thuộc VKSND tối cao là một trong các tổ chức giám định tư pháp công lập về kỹ thuật hình sự với nhiệm vụ giám định về âm thanh, hình ảnh từ các dữ liệu điện tử.

Đại biểu Quốc hội Lưu Bình Nhưỡng cho rằng, giao nhiệm vụ thẩm quyền giám định tư pháp cho cơ quan của VKSND tối cao là hoàn toàn hợp lý.

Nhiều người tán thành
Trả lời Báo Bảo vệ pháp luật, đại biểu Quốc hội Lưu Bình Nhưỡng cho biết: Xét trên mọi phương diện, không phải quy định chức năng giám định tư pháp mà đó là giao nhiệm vụ và thẩm quyền cho cơ quan của VKSND tối cao để thực hiện việc giám định. 

Tại sao nhiều người đồng tình với bổ sung này, đại biểu Lưu Bình Nhưỡng giải thích: Thứ nhất, bản thân cơ quan VKS, bản thân công tố có chức năng điều tra, công tố mà không làm điều tra thì không thể làm công tố được. Và ở các nước khác công tố còn chỉ đạo điều tra, còn nếu cơ quan điều tra không làm được thì lập tức dành quyền điều tra.

Thứ hai, theo luật, cơ quan điều tra VKSND tối cao là cơ quan điều tra tội phạm xâm phạm hoạt động tư pháp, tội phạm tham nhũng, chức vụ xảy ra trong hoạt động tư pháp theo quy định của luật mà người phạm tội là cán bộ, công chức thuộc Cơ quan điều tra, Tòa án nhân dân, Viện kiểm sát nhân dân, Cơ quan thi hành án, người có thẩm quyền tiến hành hoạt động tư pháp. Đây là những vụ án quan trọng cần có những đòi hỏi khách quan, những liên quan cơ bản đến hành pháp nên cần giao nhiệm vụ giám định tư pháp cho VKSND tối cao.

Thứ ba, cần sự chủ động trong vấn đề âm thanh, hình ảnh. Vì các vụ án khác, liên quan đến hoạt động tư pháp, chủ yếu liên quan đến ghi âm, ghi hình.

Vừa qua, Cục Điều tra VKSND tối cao khởi tố bị can đối với 3 cán bộ, có 1 Kiểm sát viên trong vụ làm oan 7 thanh niên ở Sóc Trăng. 

Thứ tư, nếu muốn công tố thì công khai hóa các kết quả điều tra của cơ quan,  liên quan đến một số vấn đề cần giám định lại hình ảnh. Để thực hiện được điều này phải có phương tiện và độ tin cậy của vấn đề công tố phải cao mới truy tố được. 

Một vấn đề nữa, bản thân trong quá trình làm việc, kiểm sát phải phúc tra, kiểm sát thì phải có thẩm quyền giám định tư pháp. Vì khi có thẩm quyền, về mặt pháp lý mới được ghi nhận, còn không đó chỉ là tham khảo. 

“Cho nên, để đáp ứng mục tiêu cao nhất là đấu tranh phòng chống tội phạm, không bỏ lọt tội phạm, cũng như không làm oan người vô tội thì phải giao nhiệm vụ thẩm quyền giám định tư pháp cho cơ quan của VKSND tối cao là hoàn toàn hợp lý” - Đại biểu Lưu Bình Nhưỡng khẳng định.

Theo đại biểu Lưu Bình Nhưỡng, việc có thêm nhiệm vụ giám định để có thêm lựa chọn khi trưng cầu giám định, đặc biệt là trong trường hợp giám định lại sẽ cho kết quả khách quan hơn.

Rất cần thiết trong hiện tại và tương lai
Cũng liên quan tới vấn đề này, luật sư Nguyễn Anh Thơm - Trưởng Văn phòng Luật sư Nguyễn Anh (Đoàn Luật sư TP Hà Nội) chia sẻ: Căn cứ Điều 2, Khoản 3 Hiến pháp nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam có hiệu lực kể từ ngày 1/1/2014 quy định: “Quyền lực Nhà nước là thống nhất, có sự phân công, phối hợp, kiểm soát giữa các cơ quan Nhà nước trong việc thực hiện các quyền lập pháp, hành pháp, tư pháp”.

Luật sư Nguyễn Anh Thơm.

Chức năng, nhiệm vụ của VKS được quy định tại Điều 107 Hiến pháp quy định “VKSND thực hành quyền công tố, kiểm sát hoạt động tư pháp” và Khoản 3 Điều 165 Bộ Luật tố tụng hình sự “Cơ quan điều tra VKSND tối cao, Cơ quan điều tra VKS quân sự Trung ương điều tra tội phạm xâm phạm hoạt động tư pháp, tội phạm về tham nhũng, chức vụ quy định tại Chương XXIII và Chương XXIV của Bộ Luật hình sự xảy ra trong hoạt động tư pháp mà người phạm tội là cán bộ, công chức thuộc Cơ quan điều tra, Tòa án, VKS, cơ quan thi hành án, người có thẩm quyền tiến hành hoạt động tư pháp”.

Trong đó, cơ quan điều tra trong Công an nhân dân thuộc hệ thống cơ quan hành pháp do Chính phủ quản lý. Cơ quan điều tra VKSND tối cao thuộc hệ thống cơ quan tư pháp, được Quốc Hội ủy quyền giám sát tối cao việc thực thi pháp luật. Do đó, việc phân công nhiệm vụ, phân chia quyền lực đều nhằm phối hợp và chế ước lẫn nhau.

Hiện nay, theo Luật tổ chức Cơ quan điều tra hình sự 2015, quy định có 3 cơ quan điều tra chuyên trách: Cơ quan điều tra của Công an nhân dân, Cơ quan điều tra trong Quân đội nhân dân, Cơ quan điều tra của VKSND tối cao. Theo quy định hiện hành, Cơ quan điều tra của Công an nhân dân, Cơ quan điều tra trong Quân đội nhân dân được giao nhiệm vụ giám định và trưng cầu giám định để thực hiện chức năng, nhiệm vụ nhưng Cơ quan điều tra của VKSND tối cao thì lại không có. Trong khi đó, Cơ quan điều tra VKSND tối cao đang thực hiện điều tra các tội phạm xâm phạm hoạt động tư pháp, tội phạm về tham nhũng, chức vụ trong tình hình hiện nay diễn ra rất phức tạp và có xu hướng gia tăng.

Xuất phát từ nguyên tắc kiểm soát quyền lực lẫn nhau trong Hiến pháp quy định, theo luật sư Nguyễn Anh Thơm, việc bổ sung nhiệm vụ giám định và trưng cầu giám định cho cơ quan điều tra của VKS là rất cần thiết trong giai đoạn hiện nay và trong tương lai. Mặt khác, đây cũng là việc làm để minh bạch hóa hoạt động điều tra, tránh làm oan sai người vô tội và cũng không để bỏ lọt tội phạm. 

Luật sư Nguyễn Anh Thơm nhận thấy, thực tế, qua nhiều năm kinh nghiệm hành nghề luật sư trong tố tụng hình sự, thấy có vụ việc Cơ quan Cảnh sát điều tra trưng cầu giám định nhưng rất lâu mới có kết quả và phải ra quyết định tạm đình chỉ giải quyết vụ án. Hoặc có vụ án, khi trưng cầu giám định bên công an không ra kết quả nhưng tái giám định bên Bộ Quốc phòng lại có kết quả…

“Cần thiết phải sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật giám định tư pháp theo hướng bổ sung phòng giám định kỹ thuật hình sự thuộc VKSND tối cao là phù hợp với chức năng, nhiệm vụ của VKS và thực tiễn đấu tranh, phòng chống tội phạm trong tình hiện nay để đảm bảo tính khách quan, kịp thời chứng minh tội phạm. Đặc biệt người thực hiện hành vi phạm tội có trình độ hiểu biết pháp luật trong các cơ quan tư pháp” - Trưởng văn phòng Luật sư Nguyễn Anh bày tỏ quan điểm.