Một số điểm đáng lưu ý khi tổ chức phiên toà trực tuyến

Theo TAND tối cao, Thông tư liên tịch quy định về phạm vi, nguyên tắc tổ chức; điều kiện; chuẩn bị phiên tòa sơ thẩm, phúc thẩm vụ án hình sự; vụ án hành chính; vụ án dân sự, hôn nhân và gia đình, kinh doanh, thương mại, lao động (vụ án dân sự) trực tuyến.  

Thông tư liên tịch áp dụng đối với Tòa án, Viện kiểm sát, Công an, bị cáo, bị hại, đương sự và các cơ quan, tổ chức, cá nhân có liên quan đến phiên tòa trực tuyến.

Cũng theo dự thảo Thông tư liên tịch, việc tổ chức phiên tòa trực tuyến phải tuân thủ những nguyên tắc cơ bản của Bộ luật Tố tụng hình sự, Bộ luật Tố tụng dân sự và Luật Tố tụng hành chính.

Bảo đảm việc xét xử các vụ án được tiến hành công khai, bình đẳng, dân chủ, nghiêm minh, khách quan, đúng pháp luật; bảo đảm quyền và lợi ích hợp pháp của bị can, bị cáo, đương sự và  người tham gia tố tụng.

Bảo đảm an toàn, an ninh thông tin, dữ liệu theo quy định của pháp luật; đồng thời, bảo đảm các yêu cầu về trật tự, sự tôn nghiêm của Tòa án.

Về phạm vi mở phiên tòa trực tuyến, bao gồm: Xét xử sơ thẩm, phúc thẩm đối với vụ án hình sự mà bị cáo bị đưa ra xét  xử về tội ít nghiêm trọng, nghiêm trọng hoặc rất nghiêm trọng, chứng cứ rõ ràng và bị cáo đang bị tạm giam hoặc đang chấp hành án tại cơ sở giam giữ.

Xét xử sơ thẩm, phúc thẩm đối với các vụ án dân sự, hành chính có tính chất đơn giản, các đương sự có địa chỉ nơi cư trú, trụ sở rõ ràng.  

Về những vụ án không được mở phiên tòa trực tuyến, dự thảo Thông tư liên tịch nêu rõ, không mở phiên tòa trực tuyến đối với vụ án quy định tại Điều 4 của Thông tư này khi thuộc một trong các trường hợp đó là: Vụ án hình sự có bị cáo, bị hại, đương sự ở nước ngoài hoặc tài sản có liên quan ở nước ngoài; vụ án dân sự, hành chính có tài sản ở nước ngoài.

Một phiên toà được TAND và VKSND tỉnh Hà Tĩnh phối hợp tổ chức theo hình thức trực tuyến. (Ảnh minh hoạ)

Vụ án hình sự bị cáo bị đưa ra xét xử về một trong các tội quy định tại  Chương XIII, Chương XXV, Chương XXVI của Bộ luật Hình sự.

Vụ án hình sự, dân sự, hành chính thuộc trường hợp có thể xét xử kín theo quy định của pháp luật tố tụng.

Ngoài ra, theo dự thảo Thông tư liên tịch, việc tổ chức phiên tòa trực tuyến đối với vụ án hình sự quy định tại khoản 1 Điều 4 của Thông tư này được thực hiện khi có đủ các điều kiện đó là: Bị cáo, cơ sở giam giữ có đơn, văn bản đề nghị; trường hợp bản án, quyết định sơ thẩm của Tòa án bị kháng cáo thì phải có đơn của người kháng cáo.  

Trường hợp bản án, quyết định sơ thẩm của Tòa án bị kháng nghị mà không có kháng cáo thì phải có đơn của đương sự, bị hại, người đại diện, người bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của họ liên quan đến kháng nghị.

Viện kiểm sát có thẩm quyền thực hành quyền công tố và kiểm sát việc tuân theo pháp luật trong tố tụng có văn bản đồng ý xét xử trực tuyến.

Bảo đảm đáp ứng yêu cầu về cơ sở vật chất, kỹ thuật theo quy định tại  Điều 7, Điều 8 của Thông tư này.

Việc tổ chức phiên tòa trực tuyến đối với vụ án dân sự, hành chính quy định tại Khoản 2 Điều 4 của Thông tư này được thực hiện khi có đủ các điều kiện đó là: Đương sự có đơn đề nghị mở phiên tòa trực tuyến.

Viện kiểm sát có thẩm quyền kiểm sát việc tuân theo pháp luật trong tố tụng có văn bản đồng ý mở phiên tòa trực tuyến (đối với trường hợp Viện kiểm sát tham gia phiên tòa theo quy định của pháp luật tố tụng).

Bảo đảm đáp ứng yêu cầu về cơ sở vật chất, kỹ thuật theo quy định tại Khoản 1, Điểm a Khoản 2 Điều 7, Điều 8 của Thông tư này.

Về thành phần tham gia, dự thảo Thông tư liên tịch quy định, tại điểm cầu trung tâm, thành phần tham gia bắt buộc gồm Hội đồng xét xử, Thư ký phiên tòa, Kiểm sát viên được phân công giải quyết vụ án.

Đương sự, bị hại, người bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của bị hại, đương sự, người bào chữa, người tham gia tố tụng khác (nếu có) tham gia tại điểm cầu trung tâm nếu họ lựa chọn hoặc Tòa án triệu tập.  

Trường hợp phiên tòa được tổ chức công khai thì Tòa án có trách nhiệm chuẩn bị các điều kiện cần thiết để cá nhân, cơ quan, tổ chức tham dự phiên tòa theo đúng quy định của pháp luật.