Sai phạm từ khâu tham mưu, thẩm định và quyết định cấp đất
Như Báo Bảo vệ pháp luật đã thông tin trong bài “Thanh tra Đà Nẵng chỉ rõ hàng loạt sai phạm của doanh nghiệp tại Cụm công nghiệp Thanh Vinh”, kết luận thanh tra của Thanh tra TP Đà Nẵng, đã chỉ ra nhiều sai phạm tại Cụm công nghiệp Thanh Vinh trong việc tác giao đất, cho thuê đất và cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất (GCNQSDĐ).
Trong đó, nổi bật là việc cấp GCNQSDĐ với thời hạn sử dụng đất “lâu dài” đối với đất cụm công nghiệp, không đúng quy định của pháp luật đất đai hiện hành. Sai phạm này không chỉ xuất hiện ở một vài trường hợp riêng lẻ, mà diễn ra ở nhiều doanh nghiệp, kéo dài qua nhiều năm, phản ánh những bất cập trong công tác quản lý nhà nước về đất đai tại cụm công nghiệp này.
Theo quy định của pháp luật đất đai, đất trong khu, cụm công nghiệp là đất sản xuất, kinh doanh phi nông nghiệp, được Nhà nước giao hoặc cho thuê có thời hạn, gắn với thời gian thực hiện dự án đầu tư. Tuy nhiên, kết luận thanh tra cho thấy tại Cụm công nghiệp Thanh Vinh, nhiều GCNQSDĐ đã được cấp với thời hạn sử dụng “lâu dài”, không phù hợp với loại đất và mục đích sử dụng đất theo quy hoạch được phê duyệt.
Thanh tra TP Đà Nẵng xác định, việc cấp GCNQSDĐ không đúng thời hạn sử dụng đất không thể chỉ xuất phát từ phía doanh nghiệp, mà có liên quan trực tiếp đến quá trình tham mưu, thẩm định hồ sơ của các cơ quan chuyên môn trong quá trình giao đất, cho thuê đất và cấp giấy chứng nhận.
Cụ thể, trong quá trình lập, thẩm tra hồ sơ, các cơ quan được giao nhiệm vụ tham mưu đã chưa rà soát đầy đủ loại đất, mục đích sử dụng đất và thời hạn sử dụng đất theo quy hoạch cụm công nghiệp, dẫn đến việc tham mưu cấp GCNQSDĐ lâu dài cho đất sản xuất công nghiệp. Kết luận thanh tra khẳng định, việc tham mưu như vậy là chưa đúng quy định của pháp luật đất đai, làm phát sinh sai phạm ngay từ khâu đầu vào.
Thanh tra cũng chỉ rõ, nếu việc thẩm định hồ sơ được thực hiện đầy đủ, đúng quy định, thì sai phạm cấp “đất lâu dài” trái pháp luật đã không thể xảy ra trên diện rộng tại Cụm công nghiệp Thanh Vinh. Việc để nhiều GCNQSDĐ được cấp sai thời hạn trong thời gian dài cho thấy trách nhiệm của các khâu tham mưu, quyết định cấp đất chưa được thực hiện đầy đủ.
Buông lỏng quản lý sau cấp giấy và trách nhiệm của các đơn vị liên quan
Bên cạnh trách nhiệm trong khâu tham mưu, thẩm định và quyết định cấp đất, kết luận thanh tra còn chỉ rõ những hạn chế trong công tác quản lý, kiểm tra, giám sát sau khi cấp GCNQSDĐ tại Cụm công nghiệp Thanh Vinh.
Theo Thanh tra TP Đà Nẵng, dù các GCNQSDĐ được cấp với thời hạn sử dụng đất không đúng quy định, nhưng trong thời gian dài không được rà soát, điều chỉnh hoặc thu hồi kịp thời. Việc buông lỏng công tác hậu kiểm đã khiến các GCNQSDĐ cấp sai tiếp tục tồn tại, làm phức tạp thêm quá trình xử lý sai phạm và tiềm ẩn nguy cơ phát sinh tranh chấp, khiếu kiện.
Kết luận thanh tra cũng đề cập đến vai trò của chủ đầu tư hạ tầng Cụm công nghiệp Thanh Vinh trong việc để xảy ra sai phạm. Theo đó, chủ đầu tư hạ tầng có trách nhiệm quản lý, theo dõi tình hình sử dụng đất của các doanh nghiệp thứ cấp trong cụm công nghiệp. Tuy nhiên, trong quá trình thực hiện, việc kiểm soát loại đất, thời hạn sử dụng đất và kiến nghị điều chỉnh các trường hợp cấp GCNQSDĐ không đúng quy định chưa được thực hiện kịp thời, góp phần để sai phạm kéo dài.
Thanh tra TP Đà Nẵng đánh giá, việc thiếu kiểm tra, giám sát sau cấp giấy không chỉ làm giảm hiệu quả quản lý nhà nước về đất đai, mà còn làm suy giảm tính nghiêm minh của pháp luật, khi các sai phạm rõ ràng nhưng không được chấn chỉnh kịp thời.
    |
 |
| Đất tại Cụm công nghiệp Thanh Vinh đã được cấp GCNQSDĐ cho doanh nghiệp. |
Từ những nội dung trên, Thanh tra TP Đà Nẵng khẳng định, việc cấp “đất lâu dài” trong Cụm công nghiệp Thanh Vinh là sai phạm mang tính hệ thống, liên quan đến nhiều khâu trong quá trình quản lý đất đai, từ tham mưu, thẩm định, quyết định đến kiểm tra, giám sát sau cấp giấy.
Trên cơ sở đó, Thanh tra đã kiến nghị rà soát toàn bộ các GCNQSDĐ đã cấp tại Cụm công nghiệp Thanh Vinh, xác định rõ trường hợp cấp sai thời hạn sử dụng đất để điều chỉnh hoặc thu hồi theo đúng quy định của pháp luật. Đồng thời, yêu cầu làm rõ trách nhiệm của các tổ chức, cá nhân có liên quan trong quá trình tham mưu, ký cấp GCNQSDĐ không đúng quy định, nhằm xử lý theo thẩm quyền.
Thanh tra TP Đà Nẵng nhấn mạnh, việc làm rõ trách nhiệm không chỉ nhằm xử lý các sai phạm đã xảy ra, mà còn để chấn chỉnh công tác quản lý nhà nước về đất đai, bảo đảm quỹ đất trong khu, cụm công nghiệp được sử dụng đúng mục đích, đúng thời hạn, đúng quy hoạch, phục vụ phát triển kinh tế – xã hội bền vững của địa phương.
(Bài 3: Nguy cơ thất thoát đất công từ các GCNQSDĐ cấp sai tại Cụm công nghiệp Thanh Vinh)