Mới đây VKSND TP Cần Thơ đã Quyết định kháng nghị theo thủ tục phúc thẩm đối với toàn bộ bản án hình sự sơ thẩm số 01/2022/HS-ST ngày 07/01/2022 của TAND TP Cần Thơ, xét xử các sai phạm xảy ra tại ngân hàng Agribank - chi nhánh Cần Thơ.
    |
 |
| Quyết định kháng nghị của VKSND TP Cần Thơ |
Trong vụ án này, các bị cáo Lê Thanh Hải, Giám đốc và Trần Huy Liệu, Phó giám đốc Agribank - Chi nhánh Cần Thơ biết rõ bị cáo Nguyễn Huỳnh Đạt Nhân, Giám đốc Công ty TNHH MTV Nông thủy sản Tây Nam không đủ điều kiện được Nhà nước cho vay ưu đãi lãi suất theo Quyết định 63/2010/QĐ-TTg, ngày 15/10/2010 của Thủ tướng Chính phủ về chính sách hỗ trợ nhằm giảm tổn thất sau thu hoạch đối với nông sản, thủy sản nhưng Hải và Liệu vẫn giải quyết cho Nhân vay tổng số tiền 258 tỉ đồng.
Các bị cáo Hải, Liệu và Nhân đã bàn bạc lập khống hồ sơ vay, nâng khống giá trị tài sản thế chấp; Nhân sử dụng số tiền 258 tỉ đồng vay được chủ yếu đầu tư vào bất động sản, trả nợ cho các khoản vay và sử dụng cá nhân dẫn đến mất khả năng thanh toán.
Do sợ bị phát hiện sai phạm trong việc cấp tín dụng và phát sinh nợ xấu, Hải, Liệu và Bùi Tuấn Anh (nguyên Trưởng phòng tín dụng Agribank - chi nhánh Cần Thơ) bàn bạc, hướng dẫn Nhân tiếp tục dùng các pháp nhân gồm Công ty TNHH MTV Đồng Bằng Xanh, Công ty TNHH MTV TM - DV Nam Bộ Cửu Long là công ty của Nhân thuê người đại diện pháp luật, và chỉ đạo nhân viên Nguyễn Bửu Tâm, Phan Duy Phương lập hồ sơ khống, nâng khống giá trị tài sản thế chấp để vay tiền rồi sử dụng tiền vay sai mục đích dẫn đến không còn khả năng thanh toán, gây thiệt hại cho Ngân hàng Agribank Việt Nam tổng số tiền gần 304 tỉ đồng.
Tại bản án hình sự sơ thẩm số 01/2022/HS-ST ngày 07/01/2022, TAND TP Cần Thơ nhận định kết luận định giá của Hội đồng định giá trong tố tụng hình sự do CQĐT trưng cầu có giá trị thấp hơn kết luận định giá của các công ty thẩm định độc lập, trong khi chưa đủ dữ liệu về giá theo thị trường để xác định giá đất.
Trong khi đó theo HĐXX, tài sản thế chấp cho các khoản vay đã được ký kết giao dịch đảm bảo nhưng hiện nay Agribank chưa xử lý tài sản thế chấp nên chưa thể xác định được giá trị thực tế làm căn cứ tính thiệt hại cho ngân hàng.
HĐXX vụ án đánh giá trường hợp xét xử đối với các bị cáo theo quy định tại Điều 179 Bộ luật Hình sự năm 1999 hoặc Điều 206 Bộ luật hình sự năm 2015 thì phải xác định được thiệt hại, trong khi hiện nay ngay cả Agribank Việt Nam cũng không xác định được thiệt hại.
Với tài liệu chứng cứ có được, HĐXX không đủ và không thể làm sáng tỏ căn cứ để buộc tội, kết tội đối với các bị cáo nên áp dụng nguyên tắc “suy đoán vô tội” để tuyên 6 bị cáo trong vụ án nói trên không phạm tội “Vi phạm quy định về cho vay trong hoạt động của các tổ chức tín dụng”.
Tại Quyết định kháng nghị phúc thẩm số 03/QĐ-VKSCT ngày 20/01/2022, VKSND TP Cần Thơ nhận định HĐXX đã không đánh giá đầy đủ, toàn diện các chứng cứ, tài liệu thu thập được trong vụ án, cũng như vi phạm pháp luật nghiêm trọng khi tuyên các bị cáo không phạm tội bởi các lý do:
Thứ nhất, nhận định của HĐXX cho rằng kết luận định giá của Hội đồng định giá tài sản trong tố tụng hình sự vẫn mang tính chủ quan và chỉ có giá trị tham khảo, do tài sản đảm bảo chưa được xử lý nên chưa có căn cứ để xác định thiệt hại cũng như khắc phục hậu quả đối với các khoản vay của 3 pháp nhân và 2 cá nhân trong vụ án, là trái quy định tại khoản 2 Điều 10 Nghị quyết số 03/2020/NQ-HĐTP ngày 30/12/2020 của Hội đồng thẩm phán TAND tối cao.
Theo đó thiệt hại trong vụ án phải được xác định kể từ thời điểm tội phạm hoàn thành và đã được ngăn chặn là thời điểm tháng 6/2016 sau khi đối trừ giá trị tài sản đảm bảo với vốn và lãi, đã gây thiệt hại cho Agribank Việt Nam với tổng số tiền gần 304 tỉ đồng.
Trong trường hợp này không thể căn cứ vào biến động của giá trị tài sản đảm bảo trong tương lai để xác định việc có hay không xảy ra thiệt hại, theo như HĐXX đã nêu.
Đối với quan điểm nếu xét xử đối với các bị cáo theo quy định tại Điều 179 Bộ luật Hình sự năm 1999 hoặc Điều 206 Bộ luật hình sự năm 2015 thì phải xác định được thiệt hại, trong khi hiện nay Agribank Việt Nam cũng không xác định được thiệt hại của vụ án, VKSND TP Cần Thơ cho rằng nhận định trên của HĐXX đã vi phạm nguyên tắc “trách nhiệm chứng minh tội phạm thuộc về cơ quan có thẩm quyền tiến hành tố tụng. Người bị buộc tội có quyền nhưng không buộc phải chứng minh là mình vô tội” được quy định tại Điều 15 Bộ luật Tố tụng hình sự.
Trong suốt quá trình điều tra và truy tố, Cơ quan điều tra và VKSND TP Cần Thơ đã thu thập đầy đủ chứng cứ chứng minh theo đúng quy định tại Điều 87 Bộ luật Tố tụng hình sự, nên việc TAND TP Cần Thơ xác định Argibank là chủ thể chứng minh thiệt hại trong vụ án là không chính xác.
Ngoài ra, việc HĐXX không chấp nhận giá trị tài sản do Hội đồng định giá tài sản trong tố tụng hình sự các địa phương và Trung ương định giá vì cho rằng hoạt động định giá trong tố tụng hình sự còn nhiều hạn chế, và lấy giá trị tài sản do luật sư cung cấp từ các chứng thư của các công ty thẩm định giá, các hợp đồng chuyển nhượng quyền sử dụng đất ở và tài sản gắn liền đất, Kết luận của Thanh tra Chính phủ để so sánh, đưa ra chênh lệch giá là không đúng với quy định pháp luật, chưa đánh giá toàn diện chứng cứ.
Cụ thể tại Điều 215 Bộ luật Tố tụng hình sự quy định “Khi cần xác định giá của tài sản để giải quyết vụ án hình sự, cơ quan có thẩm quyền tiến hành tố tụng ra văn bản yêu cầu định giá tài sản”. Trong vụ án, Cơ quan An ninh điều đã yêu cầu 6 Hội đồng định giá tài sản trong tố tụng hình sự ở trung ương lẫn địa phương để định giá tài sản thế chấp của các khoản vay tại Agribank - chi nhánh Cần Thơ.
Trong suốt quá trình định giá, cả 6 Hội đồng định giá đều thực hiện định giá tài sản, ban hành kết luận định giá tài sản theo đúng trình tự, thủ tục của Bộ luật Tố tụng hình sự và quy định pháp luật có liên quan. Kết quả các kết luận định giá nói trên không mâu thuẫn về giá trị tài sản.
Theo quan điểm của VKSND TP Cần Thơ, những kết quả định giá của các công ty thẩm định giá độc lập được các luật sư cung cấp và HĐXX căn cứ để so sánh đánh giá có sự chênh lệch, từ đó không chấp nhận kết quả định giá của các Hội đồng định giá tài sản trong tố tụng hình sự là không chính xác và không thể sử dụng kết quả định giá của các công ty này làm căn cứ để xác định thiệt hại trong vụ án.
Chẳng hạn liên quan đến Chứng thư thẩm định giá của công ty Thẩm định giá Hoàng Quân, chứng cứ tài liệu có trong hồ sơ vụ án chứng minh Lâm Thịnh Trường là nhân viên công ty Hoàng Quân khai nhận việc xác định giá đất để phát hành chứng thư thẩm định giá hoàn toàn làm theo yêu cầu của khách hàng, cụ thể là nâng khống giá trị tài sản để đảm bảo cho các khoản vay và hợp thức hóa cho hồ sơ vay mà không căn cứ vào giá trị thực của tài sản.
Tại công văn số 41/QLG-QLTĐG ngày 12/02/2018 của Cục quản lý giá - Bộ Tài chính khẳng định việc Dương Thế Đồng nhân viên công ty Hoàng Quân ký vào chứng thư thẩm định giá lô đất số 12 Nguyễn Trãi và Trương Thái Sơn nhân viên công ty Hoàng Quân định ký vào chứng thư thẩm giá lô đất số 51 Nguyễn Trãi với tư cách là thẩm định viên là trái quy định vì Sơn và Đồng không phải là thẩm định viên về giá hành nghề tại công ty, vi phạm điểm b, khoản 9 Điều 18 Nghị định số 109/2013/NĐ-CP của Chính phủ quy định xử phạt hành chính trong lĩnh vực quản lý giá, phí, lệ phí, hóa đơn.
Ngoài ra lời khai ban đầu của bị cáo Lê Thanh Hải và bị cáo Bùi Tấn Anh cũng thừa nhận đã thống nhất với bị cáo Nguyễn Huỳnh Đạt Nhân nâng khống giá trị tài sản đảm bảo; đồng thời để hợp thức việc nâng khống giá trị tài sản đảm bảo, bị cáo Nguyễn Huỳnh Đạt Nhân đã thuê công ty thẩm định giá Hoàng Quân và yêu cầu thẩm định giá tài sản cao hơn giá trị tài sản đảm bảo. Liên quan đến những khoản vay tại Agribank, các chứng cứ tài liệu thu thập được chứng minh các bị cáo đã tự xác định giá trị tài sản đảm bảo trước khi có chứng thư thẩm định giá.
Trong khi đó, theo quy định của Bộ luật Tố tụng hình sự thì Kết luận của Thanh tra Chính phủ không phải là nguồn chứng cứ để giải quyết vụ án hình sự.
Như vậy, theo VKSND TP Cần Thơ các tài liệu do các luật sư cung cấp liên quan đến giá trị tài sản đảm bảo, được xác định qua chứng thư thẩm định giá của các công ty thẩm định giá độc lập, hợp đồng chuyển nhượng quyền sử dụng đất ở và tài sản gắn liền với đất… không thể xem là chứng cứ theo quy định tại Điều 86, khoản 2 Điều 87 Bộ luật Tố tụng hình sự.
Ngoài ra tại phiên tòa, dù HĐXX nhận định giá trị tài sản do 6 Hội đồng định giá tài sản trong tố tụng hình sự là chủ quan, nhưng lại không triệu tập đại diện của các đơn vị này tham gia phiên tòa để trình bày quan điểm đã không đảm bảo tính khách quan trong việc đánh giá chứng cứ.
Do đó VKSND TP Cần Thơ Quyết định kháng nghị toàn bộ Bản án hình sự sơ thẩm số 01/2022/HS-ST, ngày 07/01/2022 của TAND TP Cần Thơ về tội Vi phạm quy định về cho vay trong hoạt động của các tổ chức tín dụng theo Điều 179 Bộ luật Hình sự năm 1999 theo thủ tục phúc thẩm, do HĐXX cấp sơ thẩm đã có những vi phạm pháp luật nghiêm trọng, không đánh giá đầy đủ, toàn diện chứng cứ, tài liệu đã được thu thập trong vụ án.
VKSND TP Cần Thơ đề nghị TAND cấp cao tại TP Hồ Chí Minh xét xử phúc thẩm vụ án theo hướng hủy toàn bộ Bản án hình sự sơ thẩm nói trên để xét xử lại theo đúng quy định của pháp luật.