Kháng nghị huỷ án sơ thẩm dân sự do có vi phạm nghiêm trọng thủ tục tố tụng

Theo hồ sơ vụ án, ngày 11/01/2013, anh D - chị N ký Hợp đồng thế chấp quyền sử dụng đất và tài sản gắn liền trên đất; ngày 14/1/2013 ký Hợp đồng sửa đổi, bổ sung Hợp đồng thế chấp để bảo đảm cho nghĩa vụ trả nợ hiện tại và nghĩa vụ trả nợ phát sinh trong tương lai của Công ty TNHH sản xuất và thương mại Kim Anh đối với Ngân hàng Agribank, Chi nhánh huyện Cẩm Giàng, tỉnh Hải Dương để thế chấp tài sản là nhà và thửa đất trên.

Năm 2018, do Công ty Kim Anh không có khả năng thanh toán khi đến hạn trả nợ nên ngân hàng Agribank đã thu giữ, xử lý tài sản thế chấp trên để thu hồi nợ. Do vậy, ngày 16/5/2018 ngân hàng Agribank và Công ty TNHH bán đấu giá tài sản Thắng Lợi (gọi tắt là Công ty Thắng Lợi) ký Hợp đồng dịch vụ đấu giá tài sản với nội dung: Ngân hàng Agribank ủy quyền cho Công ty Thắng Lợi đấu giá tài sản là quyền sử dụng thửa đất số 366, tờ bản đồ số 09, diện tích 90m², có GCNQSDĐ số AM454039 do UBND huyện Bình Giang cấp ngày 3/4/2008 cho anh D - chị N; tài sản gắn liền với đất là nhà 2 tầng, diện tích xây dựng 110m² .

Ngày 13/8/2018, Công ty Thắng Lợi tổ chức đấu giá tài sản và anh H là người trúng đấu giá. Đến ngày 24/8/2018, anh H được UBND huyện Bình Giang cấp GCNQSDĐ số CN 884078, nhưng anh D và chị N không giao tài sản trúng đấu giá là nhà, đất cho anh H. Do vậy, anh H có đơn khởi kiện yêu cầu anh D - chị N trả lại tài sản thuộc quyền sử dụng hợp pháp của anh.

Phiên tòa xét xử dân sự sơ thẩm.

Tại Bản án sơ thẩm dân sự số 01/2021/DS-ST ngày 16/4/2021 của TAND huyện Bình Giang đã quyết định: Chấp nhận yêu cầu khởi kiện của anh H, buộc anh D phải hoàn trả cho anh H tài sản nói trên cho anh H.

Sau khi xét xử sơ thẩm, để thực hiện thẩm quyền kháng nghị phúc thẩm, Viện kiểm sát đã tiến hành thu thập tài liệu, chứng cứ theo quy định tại khoản 6 Điều 97 BLTTDS. Trên cơ sở kết quả kiểm sát giải quyết vụ án và các tài liệu, chứng cứ đã thu thập được, Viện kiểm sát thấy Tòa án có những vi phạm sau:

1. Xem xét, thẩm định tại chỗ là biện pháp thu thập chứng cứ để Tòa án giải quyết vụ án. Ngày 17/12/2020, Tòa án tiến hành xem xét, thẩm định tại chỗ đối với tài sản tranh chấp. Do anh D có những lời nói chửi bới, xúc phạm và đuổi Hội đồng thẩm định ra khỏi nơi ở của anh D nên Tòa án đã lập Biên bản về việc không tiến hành xem xét, thẩm định tại chỗ được.

Sau đó, Tòa án không áp dụng các biện pháp cần thiết để xem xét, thẩm định tại chỗ nhằm thu thập đầy đủ chứng để giải quyết chính xác, triệt để vụ án là chưa thực hiện đúng tinh thần hướng dẫn tại khoản 6 Điều 9 Nghị quyết số 04 ngày 03/12/2012 của HĐTP TANDTC: "6. Nếu có người nào cản trở Toà án tiến hành việc xem xét, thẩm định tại chỗ, thì Thẩm phán yêu cầu đại diện của Uỷ ban nhân dân hoặc cơ quan, tổ chức có biện pháp can thiệp, hỗ trợ kịp thời để thực hiện việc xem xét, thẩm định tại chỗ. Trong trường hợp cần thiết, Thẩm phán yêu cầu lực lượng Cảnh sát bảo vệ và hỗ trợ tư pháp thuộc Công an nhân dân có thẩm quyền để có các biện pháp can thiệp, hỗ trợ, theo quy định tại Thông tư số  15 ngày 10/9/2003 của Bộ Công an hướng dẫn hoạt động hỗ trợ tư pháp của lực lượng Cảnh sát bảo vệ và hỗ trợ tư pháp thuộc Công an nhân dân". Lẽ ra, trong trường hợp này, Tòa án phải yêu cầu lực lượng Cảnh sát bảo vệ và hỗ trợ tư pháp thuộc Công an huyện Bình Giang để có các biện pháp can thiệp, hỗ trợ để tiến hành xem xét, thẩm định tại chỗ đối với nhà, đất đang có tranh chấp.

Việc Thẩm phán chưa thu thập đầy đủ chứng cứ để giải quyết vụ án là chưa thực hiện đúng nhiệm vụ, quyền hạn theo khoản 3 Điều 48 BLTTDS, làm cho việc giải quyết vụ án không chính xác, chưa xác định được cụ thể tài sản tranh chấp nên tuyên án không rõ ràng. Do không xem xét, thẩm định tài sản tranh chấp nên Bản án sơ thẩm không có sơ đồ nhà đất kèm theo, không có mốc giới, kích thước cụ thể của thửa đất và nhà 2 tầng nên không thể thi hành án được.

2. Quá trình giải quyết vụ án, anh H nộp bản sao GCNQSDĐ mang tên anh. Anh D xác định anh là chủ sở hữu hợp pháp đối với nhà, đất đang tranh chấp và anh yêu cầu hủy GCNQSDĐ do UBND huyện Bình Giang cấp cho anh H. Tuy nhiên, quá trình giải quyết vụ án Tòa án không thu thập các tài liệu, chứng cứ để làm rõ nguồn gốc đất, tính hợp pháp của GCNQSDĐ mang tên anh H, không đưa Ngân hàng Agribank và UBND huyện Bình Giang vào tham gia tố tụng là thu thập thiếu chứng cứ và đưa thiếu người tham gia tố tụng.

3. Theo kết quả thu thập chứng cứ của Viện kiểm sát thì nhà anh D giáp nhà anh V.X.K. và chung tường, bức tường này do anh D xây dựng trên đất nhà anh D, mái nhà anh K gác nhờ lên bức tường nhà anh D. Như vậy, anh K là người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan khi Tòa án giải quyết tranh chấp giữa anh H và anh D - chị N. Tòa án không đưa anh K vào tham gia tố tụng với tư cách là người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan là vi phạm nghiêm trọng thủ tục tố tụng.

VKSND huyện Bình Giang đã ban hành kháng nghị phúc thẩm đối với vi phạm của bản án sơ thẩm. Ngày 15/10/2021, TAND tỉnh Hải Dương đã xét xử phúc thẩm chấp nhận kháng nghị của Viện kiểm sát, hủy bản án sơ thẩm để giải quyết lại vụ án theo thủ tục sơ thẩm./.