Những động thái từ chính quyền cơ sở
Ngày 13/9/2025, UBND xã Yên Thọ ban hành văn bản số 511/UBND-KT, báo cáo kết quả kiểm tra, xử lý vụ việc khai thác đất trái phép mà Báo Bảo vệ pháp luật đã phản ánh trong bài: “Đất tặc lộng hành, nhiều quả đồi ở xã miền núi Thanh Hóa biến dạng”.
| |
 |
| Văn bản số 511/UBND-KT của UBND xã Yên Thọ, báo cáo kết quả kiểm tra, xử lý vụ việc khai thác đất trái phép mà Báo Bảo vệ pháp luật đã phản ánh. |
Theo báo cáo, ngày 12/8/2025, hộ gia đình ông Bùi Văn Bảy, thôn Bái Con, đã thuê máy móc san gạt đất cải tạo mặt bằng vườn và vận chuyển 56m³ đất ra ngoài. UBND xã xác định đây là hành vi khai thác khoáng sản làm vật liệu xây dựng thông thường mà không có giấy phép. Xã đã lập biên bản vi phạm hành chính, xử phạt 4 triệu đồng và yêu cầu khắc phục hậu quả, nộp bổ sung hơn 2,5 triệu đồng tiền thu lợi bất hợp pháp. Tổng cộng, hộ vi phạm phải nộp hơn 6,5 triệu đồng. Đồng thời, chính quyền xã yêu cầu dừng ngay hoạt động, cam kết không tái phạm.
|
 |
|
Báo cáo số 432/UBND-KT của UBND xã Xuân Thái về nội dung Báo Bảo vệ pháp luật phản ánh.
|
Tương tự, ngày 14/9/2025, UBND xã Xuân Thái có Báo cáo số 432/UBND-KT gửi UBND tỉnh Thanh Hóa. Văn bản nêu: Hộ gia đình ông Lê Trung Vinh, thôn Đồng Lườn, lợi dụng ngày nghỉ, đêm tối đã tự ý đưa máy múc và ô tô tải vận chuyển khối lượng đất sạt trượt phía sau nhà ở cho một số hộ dân trong thôn, trong khi chưa được sự cho phép của cơ quan, cấp có thẩm quyền. Với hành vi không báo cáo, không xin phép, nên UBND xã Xuân Thái đã lập hồ sơ xử lý hành vi, vi phạm đối với ông Lê Trung Vinh, đồng thời ra quyết định xử phạt hành chính đối với ông này.
Trong hai văn bản báo cáo của UBND xã Yên Thọ và UBND xã Xuân Thái đều khẳng định, sẽ tăng cường kiểm tra, giám sát thường xuyên, lắp đặt thêm camera an ninh tại các thôn, đẩy mạnh tuyên truyền, và không để tình trạng khai thác đất trái phép tái diễn trên địa bàn.
Ghi nhận nỗ lực, nhưng chưa đủ sức thuyết phục
Có thể thấy, ngay sau phản ánh của báo chí, chính quyền cơ sở đã nhanh chóng vào cuộc, kiểm tra, xác định hành vi vi phạm và lập biên bản xử lý. Đây là động thái tích cực, thể hiện sự cầu thị và phản ứng kịp thời. Tuy nhiên, dư luận vẫn chưa hoàn toàn yên tâm, bởi những lý giải và biện pháp xử lý còn nhiều điểm gây tranh cãi.
|
 |
|
Hiện trường vị trí khai thác đất trái phép tại thôn Đồng Lườn, xã Xuân Thái.
|
Thứ nhất, mức xử phạt quá nhẹ. Với hành vi khai thác, vận chuyển đất, một dạng tài nguyên không tái tạo, được pháp luật quản lý chặt chẽ, việc xử phạt 4 triệu đồng và vài triệu đồng tiền truy thu là con số quá nhỏ. Nếu so với lợi ích kinh tế mà người vi phạm có thể thu được từ việc khai thác, san gạt, số tiền phạt gần như không đáng kể. Điều này dễ tạo tâm lý “nộp phạt để được làm”, chứ không mang tính răn đe.
Thứ hai, văn bản thiên về biện minh hơn là xử lý. Cả xã Yên Thọ và xã Xuân Thái đều dành nhiều dung lượng để lý giải hoàn cảnh: Địa hình đồi núi, đất dốc, nhu cầu cải tạo vườn đồi, mưa bão gây sạt lở… để giải thích cho việc người dân san gạt, vận chuyển đất. Nhưng xét về bản chất, đây vẫn là hành vi khai thác đất trái phép. Khi các lý do khách quan được viện dẫn quá nhiều, dư luận có quyền nghi ngờ tính nghiêm minh trong xử lý.
Thứ ba, chưa làm rõ trách nhiệm quản lý. Các văn bản đều chỉ tập trung xử lý hộ dân vi phạm. Câu hỏi đặt ra: Tại sao chính quyền cơ sở không phát hiện, ngăn chặn ngay từ đầu, mà chỉ khi báo chí phản ánh mới vào cuộc? Việc quản lý đất đai, khoáng sản là trách nhiệm trực tiếp của lãnh đạo UBND xã. Nếu không làm rõ và xử lý trách nhiệm quản lý, tình trạng “mất bò mới lo làm chuồng” sẽ tiếp diễn.
|
 |
|
Hiện trường máy xúc đang múc đất tại hộ ông Bùi Văn Bảy, thôn Bái Con, xã Yên Thọ.
|
Điểm đáng chú ý là cả hai văn bản đều xác định khối lượng đất vi phạm chỉ là con số tương đối nhỏ. Tuy nhiên, thực tế nhiều hộ dân khi cải tạo, san gạt đất thường vận chuyển hàng trăm khối, thậm chí hàng nghìn khối đất. Việc xác định khối lượng thấp liệu có chính xác, hay chỉ dừng lại ở mức “giảm nhẹ” để phù hợp với xử phạt hành chính? Đây là điều mà dư luận đặt câu hỏi.
Ngoài ra, trong khi các xã khẳng định “tăng cường giám sát, không để tái phạm”, thì người dân địa phương cho biết tình trạng khai thác, vận chuyển đất vẫn diễn ra âm thầm, nhất là vào buổi tối hoặc ngày nghỉ. Nếu chỉ dựa vào biện pháp cam kết và xử phạt hành chính, khó có thể chấm dứt triệt để.
Một điểm khác cũng cần lưu ý, là cả hai văn bản đều không nêu rõ việc xử lý phương tiện, máy móc tham gia khai thác, vận chuyển đất trái phép. Trong khi đó, theo quy định, ngoài xử phạt hành chính, các phương tiện tham gia vi phạm có thể bị tạm giữ hoặc tịch thu. Thiếu sót này vô hình trung khiến việc xử lý thiếu tính răn đe.
Trách nhiệm quản lý cần được làm rõ?
Các văn bản của xã Yên Thọ và xã Xuân Thái đều gửi lên UBND tỉnh Thanh Hoá, nhấn mạnh việc “thường xuyên kiểm tra, giám sát”. Tuy nhiên, thực tế cho thấy, khi báo chí phản ánh, mới có văn bản kiểm tra, xử lý. Điều đó chứng tỏ công tác giám sát chưa thật sự chủ động.
Dư luận đặt câu hỏi: Cán bộ chuyên môn và lãnh đạo xã đã thực sự làm tròn trách nhiệm quản lý chưa? Nếu để tình trạng khai thác, vận chuyển đất kéo dài mà không phát hiện, thì trách nhiệm không chỉ thuộc về hộ dân vi phạm, mà còn thuộc về chính quyền sở tại.
Do vậy, để ngăn chặn triệt để tình trạng “đất tặc” lộng hành, ngoài các biện pháp xử phạt hành chính, cần có những giải pháp mạnh mẽ và thực chất hơn, không thể chỉ dừng ở mức “phạt dân”, mà cần song song xem xét trách nhiệm quản lý của cán bộ, cơ quan liên quan.
Việc UBND xã Yên Thọ và xã Xuân Thái ban hành văn bản trả lời, xử lý sau phản ánh của báo chí cho thấy sự cầu thị và động thái tích cực. Tuy nhiên, mức xử phạt nhẹ, biện pháp thiên về hành chính, thiếu làm rõ trách nhiệm quản lý khiến dư luận chưa yên tâm.
Câu hỏi đặt ra là: Liệu với cách xử lý hiện nay, “đất tặc” ở miền núi Thanh Hóa có thực sự chấm dứt, hay vẫn tái diễn theo vòng luẩn quẩn, báo chí phản ánh, chính quyền xử lý nhẹ, vi phạm tiếp tục xảy ra?
Dư luận chờ đợi một câu trả lời nghiêm minh hơn, không chỉ thể hiện qua những con dấu trên văn bản, mà bằng những hành động quyết liệt, thực chất ngay tại cơ sở.
Báo Bảo vệ pháp luật sẽ tiếp tục thông tin./