Những tháng đầu năm 2021, Phòng 8 nhận được 6 Quyết định kháng nghị, 11 Kiến nghị của VKSND các huyện, thị xã, thành phố đối với Cơ quan Thi hành án dân sự (THADS) cùng cấp. Qua kiểm tra, việc ban hành các Quyết định kháng nghị, Kiến nghị đảm bảo chất lượng, có căn cứ, đa số được chấp nhận. Tuy nhiên vẫn còn một số tồn tại, hạn chế cần khắc phục để việc ban hành Quyết định kháng nghị, Kiến nghị có thể thực hiện tốt hơn trong thời gian tới.
Kỹ thuật trình bày chưa đảm bảo, chủ thể kháng nghị chưa chính xác
Liên quan đến việc ban hành kháng nghị trong kiểm sát thi hành án dân sự, theo Phòng 8, dù mẫu Quyết định Kháng nghị số 29 ban hành theo Quyết định số 204/QĐ-VKSTC ngày 01/6/2017 của VKSND tối cao không hướng dẫn chi tiết nhưng các đơn vị cần thể hiện thời gian nhận hoặc biết được quyết định, hành vi của Thủ trưởng, Chấp hành viên của Cơ quan THADS có vi phạm, nhằm đảm thời hạn thực hiện quyền kháng nghị 15 ngày theo quy định tại khoản 2, Điều 160 Luật THADS năm 2014.
Điển hình là Quyết định Kháng nghị số 02/QĐ-VKS ngày 28/4/2021 đối với các Quyết định chưa có điều kiện thi hành án số 231, 232 cùng ngày 14/01/2021 của Chi cục trưởng Chi cục THADS huyện, thì biên bản giao nhận hồ sơ và quyết định của cơ quan THADS cho Viện kiểm sát là ngày 19/3/2021, tức đã hết thời hạn kháng nghị theo quy định. Sau khi ban hành kháng nghị và phát hiện có sai sót, Viện kiểm sát huyện đã ban hành Quyết định rút toàn bộ kháng nghị.
Về đối tượng bị kháng nghị, theo quy định pháp luật là Thủ trương Cơ quan THADS hoặc Chấp hành viên Cơ quan THADS, tuy nhiên trên thực tế có văn bản ban hành lại kháng nghị Quyết định hoặc hành vi của Chi cục THADS… là chưa chính xác. Chẳng hạn như Quyết định kháng nghị số 04 ngày 22/3/2021 đã kháng nghị Quyết định thi hành án chủ động số 820/QĐ-CCTHADS ngày 08/3/2021 của Chi cục THADS huyện và yêu cầu thu hồi Quyết định vi phạm. Quyết định Kháng nghị nói trên có căn cứ, tuy nhiên ở phần “Quyết định” ghi: “Kháng nghị Quyết định … của Chi cục Thi hành án dân sự…” chưa đúng chủ thể theo quy định. Trong trường hợp này chủ thể của Quyết định bị Kháng nghị phải là “của Chi cục trưởng…” theo quy định tại khoản 2, Điều 36 Luật THADS năm 2014 về thẩm quyền chủ động ra quyết định thi hành án.
Hay như nội dung Quyết định kháng nghị số 01/QĐ-VKS ngày 10/3/2021 có nêu Chi cục THADS huyện không gửi quyết định về thi hành án cho Viện kiểm sát và không thông báo cho đương sự đã vi phạm Điều 38, Điều 39 Luật THADS năm 2014. Theo quan đểm của Phòng 8, đây là dạng vi phạm ít nghiêm trọng, cần phải tập hợp để làm kiến nghị chung thay vì xem đây là căn cứ để kháng nghị theo quy định tại điểm e, khoản 2, Điều 12 Luật THADS về Kiểm sát việc thi hành án.
Xác định trách nhiệm và kiến nghị yêu cầu khắc phục vi phạm chưa phù hợp
Liên quan đến công tác ban hành Kiến nghị, một sai sót được nêu ra cần chấn chỉnh đó là việc xác định trách nhiệm để xảy ra vi phạm cũng như nội dung cần yêu cầu khắc phục chưa phù hợp.
Ví dụ tại Kiến nghị số 01/KN-VKS ngày 20/5/2021 thì nội dung Kiến nghị có căn cứ, tuy nhiên ở phần trình bày về “Nguyên nhân...trách nhiệm” có ghi “Chấp hành viên chưa chấp hành tốt việc xử lý vật chứng, tài sản bị tuyên tịch thu, tiêu hủy… ” lại chưa phù hợp, vì Chấp hành viên chỉ tham mưu đề xuất cho Chi cục trưởng mới có thẩm quyền ra Quyết định thành lập Hội đồng tiêu hủy vật chứng… theo quy định tại Điều 125 Luật THADS năm 2014.
Đồng thời tại văn bản này, trong phần “Kiến nghị” lại ghi “Chi cục trưởng Chi cục THADS… chỉ đạo CHV có liên quan khắc phục, rút kinh nghiệm không để vi phạm tương tự nêu trên xảy ra…” không chính xác, vì các vi phạm đã phát hiện có liên quan đến trách nhiệm của lãnh đạo và Chấp hành viên được phân công thực hiện, nên nội dung của kiến nghị phải là: “Chi cục trưởng…tổ chức kiểm điểm rút kinh nghiệm và chỉ đạo Chấp hành viên có liên quan khắc phục vi phạm”.
Cũng liên quan đến việc thực hiện quyền kiến nghị, Phòng 8 chỉ ra sai sót khi Kiểm sát viên tham gia kiểm sát không phát hiện được vi phạm để kháng nghị kịp thời. Như tại Kiến nghị số 01/KN-VKS ngày 26/3/2021 của Viện kiểm sát huyện đã kiến nghị Chi cục trưởng Chi cục THADS huyện thu hồi 6 Quyết định hoãn thi hành án của Chi cục trưởng Chi cục THADS huyện đối với người phải thi hành án là công ty TNHH MTV Ngân Long Lộc Phát vì không có căn cứ theo quy định tại điểm b, khoản 1, Điều 48 Luật THADS năm 2014.
Kiến nghị này về sau được Chi cục trưởng Chi cục THADS huyện chấp nhận thu hồi các quyết định vi phạm. Tuy nhiên đây là vi phạm nghiêm trọng, lẽ ra phải đuợc xem là căn cứ để kháng nghị theo quy định tại điểm e, khoản 2, Điều 12 Luật THADS về Kiểm sát việc thi hành án nhưng Kiểm sát viên không phát hiện để kháng nghị kịp thời, dẫn đến vi phạm kéo dài chậm khắc phục, ảnh hưởng đến quyền lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân./.