Một trong những điểm nhấn thể hiện rõ nhất điều này là việc thực hiện quyền yêu cầu các cơ quan có thẩm quyền thực hiện việc rút ngắn thời gian thử thách của án treo đối với người chưa thành niên phạm tội theo quy định mới của pháp luật.
    |
 |
| VKSND khu vực 5, tỉnh Ninh Bình kiểm sát thi hành án hình sự tại cộng đồng. |
Qua thực hiện chức năng kiểm sát thi hành án hình sự tại cộng đồng và rà soát các trường hợp người đang chấp hành án treo trên địa bàn, Viện kiểm sát khu vực 5 - Ninh Bình nhận thấy, có 38 trường hợp phạm tội khi còn là người chưa thành niên, chủ yếu liên quan đến hành vi “Gây rối trật tự công cộng”, “Cố ý gây thương tích”, “Vi phạm quy định về tham gia giao thông đường bộ”…bị Tòa án có thẩm quyền tuyên mức hình phạt tù nhưng cho hưởng án treo với thời gian thử thách dao động từ 42 đến 60 tháng.
Tuy nhiên, kể từ khi Luật Tư pháp người chưa thành niên năm 2024 được Quốc hội khóa XIV, kỳ họp thứ 8 thông qua ngày 30/11/2024 có hiệu lực kể từ ngày 01/01/2026, đối với một số quy định có lợi đã được áp dụng ngay kể từ ngày Luật này được công bố, trong đó có nội dung giảm mức hình phạt đã tuyên, án treo...
Cụ thể, tại Điều 124 và khoản 6 Điều 179 của Luật này đã giới hạn thời gian thử thách đối với người chưa thành niên hưởng án treo không quá 3 năm, đồng thời quy định cơ chế rút ngắn hoặc rút hết thời gian thử thách cho những người đã chấp hành từ 3 năm trở lên.
Để pháp luật được áp dụng kịp thời và thực thi nghiêm chỉnh, cũng như đảm bảo nguyên tắc có lợi và chính sách nhân đạo của Nhà nước đối với người chưa thành niên phạm tội, VKSND khu vực 5 ban hành văn bản yêu cầu Thủ trưởng Cơ quan Thi hành án hình sự - Công an tỉnh Ninh Bình lập hồ sơ và có văn bản đề nghị Chánh án Tòa án nhân dân khu vực 5 - Ninh Bình ra Quyết định rút ngắn thời gian thử thách xuống còn 03 năm đối với 36 trường hợp và xét rút ngắn hết thời gian thử thách còn lại đối với 2 trường hợp đã chấp hành thời gian thử thách trên 3 năm theo đúng quy định của pháp luật.
Có thể thấy, Luật Tư pháp người chưa thành niên năm 2024 được đánh giá là một bước ngoặt quan trọng trong quá trình cải cách tư pháp hình sự đối với người chưa thành niên phạm tội. Luật không hướng đến mục tiêu trừng trị mà đặt trọng tâm vào giáo dục, phục hồi, tạo cơ hội tái hòa nhập xã hội cho người chưa thành niên phạm tội.
Việc VKSND khu vực 5 đề xuất áp dụng các quy định mới này không chỉ thể hiện vai trò chủ động trong kiểm sát thi hành án hình sự, mà còn góp phần tuyên truyền và lan tỏa tinh thần cải cách tư pháp nhân văn của Nhà nước đối với nhóm đối tượng đặc thù là người chưa thành niên.
Việc sớm rút ngắn thời gian thử thách cho các em không chỉ giúp các em thoát khỏi rào cản tâm lý, mặc cảm xã hội, mà còn tạo điều kiện thuận lợi để ổn định học tập, lao động, phát triển nghề nghiệp và sống có ích cho xã hội. Đây cũng là một tín hiệu tích cực trong công tác phòng ngừa tái phạm và giáo dục pháp luật trong cộng đồng.
Ngành Kiểm sát nhân dân, với vai trò là người bảo vệ pháp chế, đang ngày càng thể hiện rõ tính chủ động, trách nhiệm và nhân đạo trong hoạt động thực hành quyền công tố, kiểm sát tư pháp – đúng như yêu cầu của Hiến pháp và pháp luật đã đặt ra.