Theo đó, Luật Bảo hiểm xã hội 2014 áp dụng quy định từ ngày 01/01/2016: quy định người lao động được quản lý sổ BHXH của mình trong thời gian đóng BHXH để theo dõi quá trình đóng – hưởng BHXH.
– Thứ nhất, Điều 18 Luật Bảo hiểm xã hội 2014 quy định quyền của người lao động:
“1. Được tham gia và hưởng các chế độ BHXH theo quy định của Luật này.
2. Được cấp và quản lý sổ BHXH.
3. Nhận lương hưu và trợ cấp BHXH đầy đủ, kịp thời, theo một trong các hình thức chi trả sau:
a) Trực tiếp từ cơ quan BHXH hoặc tổ chức dịch vụ được cơ quan BHXH ủy quyền;
b) Thông qua tài khoản tiền gửi của người lao động mở tại ngân hàng;
c) Thông qua người sử dụng lao động.
4. Hưởng BHYT trong các trường hợp sau đây:
a) Đang hưởng lương hưu;
b) Trong thời gian nghỉ việc hưởng trợ cấp thai sản khi sinh con hoặc nhận nuôi con nuôi;
c) Nghỉ việc hưởng trợ cấp tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp hằng tháng;
d) Đang hưởng trợ cấp ốm đau đối với người lao động mắc bệnh thuộc Danh mục bệnh cần chữa trị dài ngày do Bộ Y tế ban hành.
5. Được chủ động đi khám giám định mức suy giảm khả năng lao động nếu thuộc trường hợp quy định tại điểm b khoản 1 Điều 45 của Luật này và đang bảo lưu thời gian đóng BHXH; được thanh toán phí giám định y khoa nếu đủ điều kiện để hưởng BHXH.
6. Ủy quyền cho người khác nhận lương hưu, trợ cấp BHXH.
7. Định kỳ 06 tháng được người sử dụng lao động cung cấp thông tin về đóng BHXH; định kỳ hằng năm được cơ quan BHXH xác nhận về việc đóng BHXH; được yêu cầu người sử dụng lao động và cơ quan BHXH cung cấp thông tin về việc đóng, hưởng BHXH.
8. Khiếu nại, tố cáo và khởi kiện về BHXH theo quy định của pháp luật.”
– Thứ hai, trách nhiệm của người lao động: Điều 19 Luật Bảo hiểm xã hội 2014 quy định như sau:
“1. Đóng BHXH theo quy định của Luật này.
2. Thực hiện quy định về việc lập hồ sơ BHXH.
3. Bảo quản sổ bảo hiểm xã hội.“
Theo đó, mục đích để người lao động giữ sổ BHXH nhằm giúp người lao động nắm rõ được quá trình đóng BHXH của mình, nếu sổ BHXH có sai sót thì người lao động cũng kịp thời làm thủ tục chỉnh sửa và tạo điều kiện cho người lao động phần nào tự mình kiểm soát, quản lý được việc tham gia BHXH của mình tại công ty; giảm thiểu rủi ro cho hoạt động quản lý sổ của bản thân doanh nghiệp và đồng thời tạo thuận lợi, tiết kiệm thời gian cho người lao động trong việc thực hiện, giải quyết các chế độ, quyền lợi BHXH.
Ngoài ra, khi bàn giao sổ BHXH cho người lao động, BHXH Việt Nam sẽ ký biên bản bàn giao sổ giữa BHXH, doanh nghiệp và người lao động. Khi người lao động giữ sổ thì quan hệ giữ sổ là quan hệ giữa người lao động và cơ quan BHXH. Như vậy, việc người lao động giữ sổ sẽ giảm thiểu rất nhiều thủ tục hành chính cho người lao động và doanh nghiệp.
– Về việc người sử dụng lao động giữ sổ BHXH của người lao động:
Theo quy định tại Điều 47 Bộ Luật Lao động 2012 quy định về trách nhiệm của người sử dụng lao động khi chấm dứt hợp đồng lao động như sau: “trách nhiệm hoàn thành thủ tục xác nhận và trả lại sổ BHXH và những giấy tờ khác mà người sử dụng lao động đã giữ lại của người lao động”.
Như vậy, khi chấm dứt hợp đồng lao động thì người sử dụng lao động phải trả sổ BHXH cho người lao động. Nếu người sử dụng lao động vẫn giữ, thì có thể bị xử phạt hành chính theo quy định tại Khoản 1 Điều 8 Nghị định 95/2013/NĐ-CP: “không hoàn thành thủ tục xác nhận và trả lại những giấy tờ khác đã giữ của người lao động sau khi chấm dứt hợp đồng lao động theo quy định tại Khoản 3 Điều 47 của Bộ luật Lao động” và buộc phải hoàn thành thủ tục xác nhận và trả lại những giấy tờ khác đã giữ cho người lao động.
Ngọc Anh.