Về vấn đề này, Luật sư Lê Anh Ngọc - Đoàn Luật sư TP Hà Nội có ý kiến như sau:
Tội "Không chấp hành án" là hành vi cố ý không chấp hành bản án hoặc quyết định của Tòa án đã có hiệu lực pháp luật. Hành vi vi phạm có thể là:
+ Không giao nộp tài sản mà Tòa án ra quyết định tịch thu nộp vào ngân sách Nhà nước.
+ Không thực hiện bồi thường theo quyết định của bản án đã có hiệu lực pháp luật.
+ Tẩu tán tài sản, bỏ trốn... nhằm không thực hiện bản án.
Như vậy, không chấp hành bản án là hành vi vi phạm pháp luật, tác động đến hoạt động của các cơ quan tiến hành tố tụng, đồng thời xâm phạm đến quyền và lợi ích hợp pháp của cơ quan, tổ chức và người được thi hành án. Vì vậy, người không chấp hành án phải bị xử lý theo quy định pháp luật.
Các yếu tố cấu thành tội “Không chấp hành án”
* Mặt khách quan
Mặt khách quan của tội "Không chấp hành án" thể hiện ở hành vi (không hành động) của người phải thi hành án đã không thực hiện các nghĩa vụ của mình được quy định trong bản án, quyết định của Tòa án đã có hiệu lực pháp luật một cách cố ý mặc dù đã bị áp dụng các biện pháp cưỡng chế cần thiết.
Theo quy định của điều luật thì những bản án, quyết định của Tòa án phải là những bản án, quyết định đã có hiệu lực pháp luật. Điều này được hiểu là phần quyết định trong bản án, quyết định đã có hiệu lực thi hành như: Bản án, quyết định phúc thẩm bản án quyết định sơ thẩm có kháng cáo, kháng nghị nhưng đã có hiệu lực thi hành ngay.
Điều luật có quy định dấu hiệu cấu thành cơ bản của tội này là “đã bị áp dụng các biện pháp cưỡng chế”, như vậy người có hành vi không chấp hành án nhưng chưa bị áp dụng các biện pháp cưỡng chế cần thiết như kê biên tài sản , bán đấu giá tài sản đã kê biên, trừ vào thu nhập của người phải thi hành án… thì không chịu trách nhiệm hình sự về tội này.
Bản án, quyết định của Tòa án nêu trên là bản án, quyết định về dân sự (gồm cả phần dân sự trong hình sự), hành chính, lao động.
* Khách thể
Hành vi phạm tội xâm phạm đến hoạt động bình thường của các cơ quan, tổ chức có trách nhiệm thi hành án.
* Mặt khách quan
Người phạm tội thực hiện tội phạm này với lỗi cố ý.
* Chủ thể
Chủ thể của tội này là bất kỳ người nào có nghĩa vụ được quy định trong bản án hoặc quyết định có hiệu lực thi hành của Tòa án.
Về hình phạt
Theo Điều 380, Bộ luật Hình sự 2017 quy định như sau:
1. Người nào có điều kiện mà không chấp hành bản án hoặc quyết định của Tòa án đã có hiệu lực pháp luật mặc dù đã bị áp dụng biện pháp cưỡng chế theo quy định của pháp luật hoặc đã bị xử phạt vi phạm hành chính về hành vi này mà còn vi phạm, thì bị phạt tù từ 03 tháng đến 02 năm.
2. Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 02 năm đến 05 năm:
a) Chống lại chấp hành viên hoặc người đang thi hành công vụ;
b) Dùng thủ đoạn tinh vi, xảo quyệt;
c) Tẩu tán tài sản.
3. Người phạm tội có thể bị phạt tiền từ 5.000.000 đồng đến 50.000.000 đồng.
Như vậy, đối với tội không chấp hành án thì mức án cao nhất lên đến 5 năm. Ngoài ra, có thể bị phạt tiền từ 5.000.000 đồng đến 50.000.000 đồng.