Về vấn đề này, Luật sư Trần Đức Thắng – Giám đốc Công ty Luật TNHH Hùng Thắng, Đoàn Luật sư TP Hà Nội có ý kiến như sau:
Căn cứ theo quy định tại khoản 6 Điều 3 Nghị định 59/2022/NĐ-CP giải thích: “6. “Tài khoản định danh điện tử” là tập hợp gồm tên đăng nhập, mật khẩu hoặc hình thức xác thực khác được tạo lập bởi cơ quan quản lý định danh và xác thực điện tử.”.
Theo đó, công dân thực hiện đăng ký, quản lý, khai thác thông tin tài khoản định danh điện tử trên ứng dụng VneID - ứng dụng do Bộ Công an xây dựng, phát triển, quản lý và được xác thực thông qua hệ thống cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư, đảm bảo tính chính xác, duy nhất và không thể giả mạo. Tài khoản định danh của mỗi cá nhân chỉ sử dụng tên đăng nhập, số tài khoản định danh điện tử chính duy nhất là mã số định danh cá nhân (số căn cước công dân). Mã số này được cấp từ khi sinh ra và không trùng lặp với cá nhân khác.
1. Lợi ích mà tài khoản định danh điện tử mang lại?
Việc sử dụng tài khoản định danh điện tử mang lại nhiều lợi ích như:
Khi thực hiện các dịch vụ công (đã được tích hợp trên ứng dụng định danh điện tử quốc gia), các thông tin sẽ được tự động điền thông tin vào các biểu mẫu đăng ký mà không phải khai báo, điền thông tin nhiều lần giúp tiết kiệm được nhiều thời gian, chi phí cho các loại biểu mẫu kê khai, giảm nhiều khâu thủ tục cần giải quyết.
Người dân có thể cung cấp, chia sẻ thông tin của mình với bên thứ 3 thông qua việc quét mã QR code hoặc giải pháp kỹ thuật khác khi hệ thống của bên thứ 3 đủ điều kiện kết nối với hệ thống định danh và xác thực điện tử.
Đồng thời, có thể thay thế căn cước công dân vật lý và các loại giấy tờ đã đăng ký tích hợp hiển thị trên ứng dụng định danh điện tử quốc gia như: Giấy phép lái xe, đăng ký xe, bảo hiểm y tế...
2. Có bắt buộc phải đăng ký tài khoản định danh điện tử không?
a. Đối với các cán bộ, đảng viên, công chức, viên chức và người lao động trong các cơ quan hành chính Nhà nước
Để phát huy vai trò gương mẫu của cán bộ, đảng viên, công chức, viên chức và người lao động trong các cơ quan hành chính Nhà nước, đảm bảo hoàn thành chỉ tiêu cấp tài khoản định danh điện tử, tăng tỉ lệ giải quyết dịch vụ công trực tuyến và nhiệm vụ của Đề án 06 Chính phủ thì một số địa phương như Thành phố Hà Nội và Thành phố Hồ Chí Minh có yêu cầu bắt buộc toàn bộ cán bộ, đảng viên, công chức, viên chức, người lao động phải đăng ký tài khoản định danh điện tử cụ thể:
- Toàn bộ cán bộ, đảng viên, công chức, viên chức, người lao động trong đơn vị thuộc UBND Thành phố Hà Nội hoàn thành 100% thủ tục cấp thẻ Căn cước công dân gắn chíp và đăng ký, kích hoạt thành công tài khoản định danh điện tử trên ứng dụng VNelD trong tháng 5 năm 2023 (theo Công văn 1451/UBND-KSTTHC).
- Toàn bộ cán bộ, đảng viên, công chức, viên chức, người lao động trong đơn vị và các đơn vị trực thuộc Sở GD&ĐT TP.HCM hoàn thành 100% làm thủ tục cấp thẻ Căn cước công dân gắn chíp và đăng ký, kích hoạt thành công tài khoản định danh điện tử trên ứng dụng VNeID trước ngày 1/5/2023 (theo Công văn 1599/SGDĐT-VP).
Như vậy đối với cán bộ, đảng viên, công viên chức và người lao động trong các cơ quan hành chính Nhà nước khi có yêu cầu bắt buộc đăng ký tài khoản định danh điện tử mà không đăng ký thì cá nhân đó có thể bị xử lý kỷ luật theo quy định của cơ quan, đơn vị, tổ chức nơi công tác.
b. Đối với người dân:
Theo thông tin từ Cục Cảnh sát quản lý hành chính về trật tự xã hội (C06, Bộ Công an) và Nghị định 59/2022/NĐ-CP quy định về định danh và xác thực điện tử thì hiện không có quy định nào bắt buộc công dân phải đăng ký tài khoản định danh điện tử. Do đó, việc công dân chưa làm tài khoản định điện tử cũng sẽ không bị xử phạt.
Tuy nhiên, trong tương lai các dịch vụ công dần sẽ được thực hiện thông qua định danh điện tử, vì vậy để thuận lợi hơn khi công dân thực hiện các dịch vụ công. Cơ qua Nhà nước khuyến khích công dân nên đăng ký tài khoản định danh điện tử vì những lợi ích của nó.
Như vậy, việc đăng ký tài khoản định danh điện tử đối với công dân là không bắt buộc, tuy nhiên chúng ta không thể phủ nhận những lợi ích mà tài khoản định danh điện tử mang lại trong các công việc liên quan đến thủ tục hành chính. Càng không thể phủ nhận những nỗ lực đổi mới, tiến bộ trong công tác quản lý cơ sở dữ liệu Quốc gia về dân cư của cơ quan Nhà nước. Do đó, mỗi công dân cần phối hợp với cơ quan Nhà nước thực hiện những chính sách thay đổi mang tích tích cực trên giúp đất nước ngày càng phát triển, hiện đại hơn.