Đối với câu hỏi của bạn, Phóng viên Báo Bảo vệ pháp luật đã có cuộc trao đổi với Luật sư Chu Thanh Nhân, Đoàn Luật sư tỉnh Hải Dương có ý kiến tư vấn như sau:
Theo quy định pháp luật lao động hiện nay, lao động chưa đủ 18 tuổi được gọi là lao động chưa thành niên. Tùy thuộc vào nhu cầu của hai bên, người lao động dưới 18 tuổi có thể xác lập mối quan hệ lao động với người sử dụng lao động phù hợp với quy định pháp luật.
Tuy nhiên, do người lao động chưa thành niên là đối tượng lao động đặc thù, đang trong độ tuổi cần phát triển thể lực, trí lực và nhân cách nên pháp luật hiện hành cũng quy định nhiều chế độ đặc thù cho đối tượng này.
Đối với lao động chưa thành niên, pháp luật đang phân chia thành 3 khoảng tuổi để có chế độ phù hợp, gồm: (i) Từ đủ 15 tuổi đến chưa đủ 18 tuổi; (ii) Chưa đủ 15 tuổi và (iii) Chưa đủ 13 tuổi (có một số quy định đặc thù và một số quy định áp dụng chung với nhóm chưa đủ 15 tuổi).
Do bạn không nêu rõ số tuổi hiện tại của mình nên luật sư sẽ tư vấn toàn bộ nội dung liên quan, bạn có thể tự đối chiếu để đưa ra câu trả lời phù hợp. Cụ thể, khi xác lập mối quan hệ lao động với lứa tuổi này, người sử dụng lao động cũng như bản thân người lao động dưới 18 tuổi cần lưu ý những vấn đề sau:
1. Về vấn đề ký kết hợp đồng lao động (Điều 18 Bộ luật Lao động năm 2019):
- Trường hợp người lao động từ đủ 15 tuổi đến chưa đủ 18 tuổi, người lao động có thể trực tiếp ký kết hợp đồng lao động với người sử dụng lao động nhưng phải có văn bản đồng ý của người đại diện theo pháp luật của người lao động;
- Trường hợp người lao động chưa đủ 15 tuổi, người sử dụng lao động sẽ ký hợp đồng lao động với cả người lao động và người đại diện theo pháp luật của người lao động.
2. Về công việc không được sử dụng người lao động dưới 18 tuổi:
Đối với từng độ tuổi của lao động chưa thành niên, lao động chưa thành niên chỉ có thể làm những công việc khác nhau:
- Đối với lao động từ đủ 15 tuổi đến chưa đủ 18 tuổi (Khoản 1 Điều 147 Bộ luật Lao động năm 2019), người sử dụng lao động không được sử dụng người lao động làm những công việc sau đây:
(i) Mang, vác, nâng các vật nặng vượt quá thể trạng của người chưa thành niên;
(ii) Sản xuất, kinh doanh cồn, rượu, bia, thuốc lá, chất tác động đến tinh thần hoặc chất gây nghiện khác;
(iii) Sản xuất, sử dụng hoặc vận chuyển hóa chất, khí gas, chất nổ;
(iv) Bảo trì, bảo dưỡng thiết bị, máy móc;
(v) Phá dỡ các công trình xây dựng;
(vi) Nấu, thổi, đúc, cán, dập, hàn kim loại;
(vii) Lặn biển, đánh bắt thủy, hải sản xa bờ;
(viii) Các công việc thuộc danh mục công việc gây tổn hại đến sự phát triển thể lực, trí lực, nhân cách của người chưa thành niên theo Thông tư 09/2020/TT-BLĐTBXH.
- Đối với người lao động chưa đủ 13 tuổi (Khoản 3 Điều 145 Bộ luật Lao động năm 2019): Về nguyên tắc, người sử dụng lao động không được tuyển dụng và sử dụng người chưa đủ 13 tuổi làm việc, trừ các công việc nghệ thuật, thể dục, thể thao nhưng không làm tổn hại đến sự phát triển thể lực, trí lực, nhân cách của người chưa đủ 13 tuổi và phải có sự đồng ý của cơ quan chuyên môn về lao động thuộc Ủy ban nhân dân cấp tỉnh.
3. Về địa điểm làm việc (Khoản 2 Điều 147 Bộ luật Lao động năm 2019):
Người sử dụng lao động sẽ không được sử dụng người lao động từ đủ 15 tuổi đến chưa đủ 18 tuổi làm việc ở các nơi sau đây:
(i) Dưới nước, dưới lòng đất, trong hang động, trong đường hầm;
(ii) Công trường xây dựng;
(iii) Cơ sở giết mổ gia súc;
(iv) Sòng bạc, quán bar, vũ trường, phòng hát karaoke, khách sạn, nhà nghỉ, cơ sở tắm hơi, cơ sở xoa bóp; điểm kinh doanh xổ số, dịch vụ trò chơi điện tử;
(v) Các địa điểm làm việc khác thuộc danh mục nơi làm việc gây tổn hại đến sự phát triển thể lực, trí lực, nhân cách của người chưa thành niên theo Thông tư 09/2020/TT-BLĐTBXH.
4. Về thời gian làm việc (Điều 146 Bộ luật Lao động năm 2019):
- Thời giờ làm việc của người chưa đủ 15 tuổi không được quá 4 giờ trong 1 ngày và 20 giờ trong 1 tuần; không được làm thêm giờ, làm việc vào ban đêm.
- Thời giờ làm việc của người từ đủ 15 tuổi đến chưa đủ 18 tuổi không được quá 8 giờ trong 1 ngày và 40 giờ trong 1 tuần và chỉ được làm thêm giờ, làm việc vào ban đêm đối với một số công việc theo danh mục ngành nghề quy định tại Thông tư 09/2020/TT-BLĐTBXH.
5. Một số trách nhiệm khác của người sử dụng lao động (Điều 144 Bộ luật Lao động năm 2019):
- Lập sổ theo dõi riêng, ghi đầy đủ họ tên, ngày tháng năm sinh, công việc đang làm, kết quả những lần kiểm tra sức khỏe định kỳ và xuất trình khi cơ quan nhà nước có thẩm quyền yêu cầu.
- Người sử dụng lao động phải tạo cơ hội để lao động chưa thành niên được học văn hóa, giáo dục nghề nghiệp, đào tạo, bồi dưỡng, nâng cao trình độ kỹ năng nghề.