Đảo chính ở Gabon, quân đội tuyên bố chấm dứt chế độ, giam giữ Tổng thống

Hôm 30/8, một nhóm sĩ quan mặc quân phục đã xuất hiện trên truyền hình quốc gia Gabon tuyên bố việc hủy bỏ kết quả bầu cử và giải thể các cơ cấu chính quyền, thực hiện quản thúc tại gia đối với Tổng thống bị lật đổ Ali Bongo Ondimba trong thời gian quân đội tiếp quản.

Một đoạn video được truyền thông đăng tải ghi lại cảnh binh sĩ ở thủ đô Libreville ăn mừng ủng hộ tướng quân đội lãnh đạo cuộc đảo chính, Brice Oligui Nguema. 

Thông báo này được đưa ra chỉ vài phút sau khi Ủy ban bầu cử Gobon tuyên bố Tổng thống Ali Bongo Ondimba, là người chiến thắng trong một cuộc bầu cử đầy tranh cãi hôm 26/8.

Nhóm quân nhân tuyên bố trên truyền hình việc tiếp quản quyền lực từ Tổng thống Ali Bongo ngày 30/8. Nguồn: GABON 24/AP.

Trong tuyên bố, nhóm sĩ quan quân đội thông báo việc hủy bỏ kết quả bầu cử và đóng cửa biên giới đất nước, kêu gọi người dân giữ bình tĩnh.

Ngay sau khi chương trình truyền hình được phát sóng, đã có những tiếng súng ở thủ đô Libreville.

Pháp ngay lập tức lên án cuộc đảo chính quân sự ở Gabon.

Binh sĩ tung hô tướng Brice Oligui Nguema, người đứng đầu lực lượng Vệ binh quốc gia Gabon, được cho là thủ lĩnh cuộc đảo chính. Ảnh chụp màn hình của Gabon 24/AFP.

Người phát ngôn Hội đồng An ninh Quốc gia Mỹ John Kirby bày tỏ quan ngại về tình huống quân đội nắm quyền ở Gabon, cho biết, Washington đang theo sát tình hình và sẽ luôn ủng hộ người dân Gabon cũng như khu vực.

Ông Ajuri Ngelale, người phát ngôn của Tổng thống Nigeria Bola Tinubu, đồng thời là Chủ tịch Cộng đồng kinh tế các quốc gia Tây Phi (ECOWAS) cho biết, ông  Tinubu đang hợp tác chặt chẽ với các nguyên thủ quốc gia châu Phi khác về cách ứng phó với tình huống đảo chính ở Gabon; nhấn mạnh mối quan ngại sâu sắc trước làn sóng binh biến trong khu vực.

Đại sứ quán Mỹ ở Libreville cũng như Bộ Ngoại giao Pháp kêu gọi công dân của họ ở Gabon tránh hoặc hạn chế đi lại.

Tổng thống bị lật đổ của Gabon Ali Bongo Ondimba. Ảnh: Brendan McDermid/Reuters.

Người đứng đầu chính sách đối ngoại của EU Josep Borrell cho biết, nếu thực sự đã xảy ra một cuộc đảo chính ở Gabon thì điều đó là một tình huống rất gay go, sẽ làm gia tăng sự bất ổn trong khu vực, nơi đã liên tiếp xảy ra nhiều cuộc đảo chính trong 3 năm qua, gồm Cộng hòa Trung Phi, Mali, Guinea, Burkina Faso, Chad, Niger, Tunisia và Gabon.

Video được cho người dân ăn mừng sau đảo chính/@Sprinter99800

Sáng sớm ngày 30/8, Hội đồng bầu cử Gabon ra tuyên bố nói, ông Bongo tái đắc cử nguyên thủ quốc gia với 64,27% số phiếu bầu, sau một cuộc tổng tuyển cử bị trì hoãn mà phe đối lập cáo buộc là gian lận.

Cơ quan bầu cử cho biết, đối thủ chính của ông Bongo, Albert Ondo Ossa, đứng ở vị trí thứ hai với 30,77%. Nhóm của ông Bongo đã bác bỏ cáo buộc của ứng cử viên Ondo Ossa về những bất thường trong bầu cử.

Người dân Gabon được cho chào đón lực lượng quân đội ở thủ đô Libreville ngày 30/8. Nguồn: AFP/Getty.

Ông Ali Bongo, 64 tuổi, kế nhiệm cha mình, Omar Bongo, người lên nắm quyền vào năm 1967, bảy năm sau khi đất nước giành được độc lập từ Pháp, qua đời khi đang điều trị ung thư tại Tây Ban Nha vào năm 2009, sau gần 42 năm nắm quyền.

Theo  Đại sứ quán Gabon ở Mỹ, ông Ali Bongo bắt đầu sự nghiệp chính trị vào năm 1981, giữ chức Ngoại trưởng từ 1989 – 1991 và Bộ trưởng Quốc phòng từ năm 1999, trước khi trở thành Tổng thống vào năm 2009.

Xe bọc thép quân sự ở thủ đô Libreville, Gabon. Ảnh: AFP  / Samir Tounsi.

Trong cuộc bầu cử hôm 26/8 mà các nhà quan sát quốc tế phàn nàn về sự thiếu minh bạch, đương kim Tổng thống Ali Bongo có 18 đối thủ. Nhiều người thuộc phe đối lập đang thúc đẩy sự thay đổi ở quốc gia giàu dầu mỏ nhưng lại nghèo đói với 2,3 triệu dân.

Đây không phải là lần đầu tiên Gabon chứng kiến một cuộc tranh giành quyền lực và tình trạng bất ổn dưới thời nắm quyền của Tổng thống Bongo.

Người dân ủng hộ nhóm đảo chính quân sự ở Libreville, Gabon hôm 30/8. Ảnh: Gerauds Wilfried Obangome/Reuters.

Năm 2016, tòa nhà quốc hội Gabon bị đốt phá khi các cuộc biểu tình bạo lực trên đường phố nổ ra phản đối việc ông Bongo tái tranh cử nhiệm kỳ thứ hai. 

Một âm mưu đảo chính xảy ra vào năm 2019, khi một nhóm quân nhân xông vào trụ sở Đài phát thanh và truyền hình nhà nước, bắt nhân viên tại đây làm con tin và tuyên bố họ đã nắm quyền kiểm soát đất nước.

Nhóm binh biến viện dẫn sự không hài lòng với việc ông Bongo làm Tổng thống, thề sẽ “khôi phục nền dân chủ”. Tuy nhiên ngay sau đó,  lực lượng an ninh và quốc phòng Gabon đã chấm dứt cuộc binh biến, giải cứu con tin, bắt giữ nhiều sĩ quan trong nhóm đảo chính.