Bộ Y tế: Sản xuất, kinh doanh thuốc giả vẫn diễn biến phức tạp

Ban Chỉ đạo 389 quốc gia làm việc với Ban Chỉ đạo 389 Bộ Y tế. Ảnh: VP BCĐ 389 quốc gia

Sáng ngày 25/11/2025, Đoàn công tác Văn phòng Thường trực Ban Chỉ đạo 389 quốc gia do đồng chí Trần Đức Đông, Phó Chánh Văn phòng Thường trực (Trưởng đoàn) làm việc với Ban Chỉ đạo 389 Bộ Y tế nhằm đánh giá tình hình, kết quả triển khai thực hiện Chỉ thị 13/CT-TTg và các công điện, chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ về tăng cường công tác đấu tranh chống buôn lậu, gian lận thương mại và hàng giả trong tình hình mới.

Báo cáo tại buổi làm việc, đại diện Ban Chỉ đạo 389 Bộ Y tế, ông Tạ Mạnh Hùng, Phó Cục trưởng Cục Quản lý Dược cho biết: Trong những năm vừa qua, công tác đấu tranh phòng chống hàng giả, hàng kém chất lượng là các sản phẩm y tế đã thu được những kết quả khả quan, đặc biệt là công tác phòng chống thuốc giả, thuốc kém chất lượng. Tỉ lệ thuốc không đạt chất lượng và thuốc giả tại Việt Nam duy trì ở mức thấp so với trung bình thế giới (tỉ lệ thuốc giả dưới 0,1%, tỉ lệ thuốc kém chất lượng dưới 1% trên tổng số mẫu kiểm tra chất lượng).

Tuy nhiên, tình hình sản xuất, kinh doanh thuốc giả, thực phẩm bảo vệ sức khỏe giả vẫn diễn biến phức tạp, đặc biệt sau các vụ việc lớn do cơ quan công an triệt phá vào cuối năm 2024 và đầu năm 2025. Các đối tượng lợi dụng sự phát triển của công nghệ in ấn hiện đại và bao bì tinh xảo để sản xuất thuốc giả, khó phân biệt với hàng thật. Sản xuất giả mạo, tinh vi thông qua việc sử dụng máy móc sản xuất như máy ép, khuôn ép vỉ, băng keo dán để sản xuất ra các sản phẩm thuốc tân dược và đông y giả trông giống hàng thật; Sử dụng nguyên liệu không rõ nguồn gốc. Việc kinh doanh chủ yếu thông qua mạng xã hội (zalo, facebook) và thương mại điện tử gây rất nhiều khó khăn cho công tác quản lý và truy xuất nguồn gốc.

Trong tháng cao điểm, về lĩnh vực dược phẩm Cục Quản lý Dược đã triển khai 3 tổ kiểm tra hậu mại tại 40 cơ sở sản xuất, kinh doanh thuốc, nguyên liệu làm thuốc, thuốc cổ truyền, dược liệu tại các địa phương: Hà Nội, Hồ Chí Minh, Đồng Nai, Bình Dương, Long An, An Giang, Nam Định, Phú Thọ, Bắc Ninh (20 đơn vị lĩnh vực dược và 21 đơn vị lĩnh vực mỹ phẩm).

Kết quả phát hiện 17 cơ sở có hành vi vi phạm (7 cơ sở dược, 9 cơ sở mỹ phẩm và 1 cơ sở mỹ phẩm chuyển cơ quan Công an xác minh), đang tiếp tục quy trình xử lý vi phạm hành chính của các đơn vị vi phạm. 

Kết thúc tháng cao điểm, các đơn vị thuộc Bộ Y tế vẫn nghiêm túc duy trì hoạt động đấu tranh chống buôn lậu, gian lận thương mại, hàng giả, coi đây là hoạt động thường xuyên, không ngừng nghỉ. Cục Quản lý Dược tiếp tục triển khai 15 Đoàn kiểm tra hậu mại.

Ngoài ra, từ ngày 1/1/2025 đến 18/11/2025, Cục An toàn thực phẩm đã xử phạt 18 cơ sở sản xuất, kinh doanh thực phẩm chức năng với 20 hành vi vi phạm, tổng số tiền phạt gần 1,4 tỉ đồng (trong đó bao gồm cả các đoàn kiểm tra tháng cao điểm). Các nội dung vi phạm chủ yếu được phát hiện trong quá trình thanh tra, kiểm tra: quảng cáo thực phẩm chức năng vi phạm, thực phẩm không đảm bảo chất lượng, không thực hiện công bố sản phẩm theo quy định, vi phạm về ghi nhãn, vi phạm về điều kiện an toàn thực phẩm đối với cơ sở sản xuất, vi phạm về kiểm nghiệm... Chuyển Cơ quan Cảnh sát điều tra 2 vụ (1 vụ liên quan đến chất cấm và 1 vụ liên quan đến hàng giả).

Một vụ thuốc, thực phẩm chức năng bảo vệ sức khỏe giả, không rõ nguồn gốc được lực lượng chức năng phát hiện, thu giữ.

Bộ Y tế đã và đang đẩy mạnh ứng dụng khoa học công nghệ, từ truy xuất nguồn gốc bằng mã QR và blockchain, kiểm nghiệm hiện đại, đến quản lý trực tuyến và giám sát quảng cáo bằng AI. Tuy nhiên, còn nhiều khó khăn trong quá trình thực hiện do các hệ thống quản lý của các cơ quan quản lý nhà nước chưa được liên thông hiệu quả; việc chia sẻ, khai thác dữ liệu để giám sát, phát hiện sản phẩm giả gặp rào cản kỹ thuật và bảo mật thông tin. Việc đầu tư cho công nghệ cao như blockchain, AI, hệ thống phân tích dữ liệu lớn (big data), đòi hỏi kinh phí lớn. Nhiều doanh nghiệp chưa nhận thức đầy đủ về lợi ích lâu dài của việc đầu tư công nghệ chống hàng giả. Thời gian tới cần sự phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan, doanh nghiệp và người tiêu dùng, cùng với đầu tư dài hạn vào công nghệ và nâng cao nhận thức cộng đồng, để đảm bảo an toàn thực phẩm một cách bền vững.

Qua các vụ án sản xuất, kinh doanh hàng giả là các sản phẩm y tế được triệt phá vừa qua, Bộ Y tế nhận thấy các phương thức, thủ đoạn hoạt động của các đối tượng ngày càng tinh vi; các đối tượng chia nhỏ các công đoạn như sản xuất, in ấn bao bì, tập kết nguyên liệu/thành phẩm tại nhiều nơi, đặc biệt là các địa bàn giáp danh, xa khu vực dân cư; sử dụng hình thức kinh doanh qua các mạng xã hội như zalo, facebook, youtube…. đặc biệt một số đối tượng sử dụng server đặt tại nước ngoài gây rất nhiều khó khăn cho cơ quan quản lý trong việc truy xuất nguồn gốc, xuất xứ.

Trong thời gian tới, đặc biệt là thời điểm trước, trong và sau tết Nguyên đán, tình hình gian lận thương mại, hàng giả sẽ tiếp tục có những diễn biến phức tạp, với nhiều phương thức, thủ đoạn tinh vi. Đặc biệt, các đối tượng sẽ lợi dụng tối đa các lợi thế của thương mại điện tử; sử dụng AI tạo nội dung, deepfake bác sĩ, chuyên gia, giả mạo giấy tờ, tem nhãn, chứng từ… khiến công tác phát hiện và xử lý gặp khó khăn.

Phát biểu tại buổi làm việc, ông Trần Đức Đông, Phó Chánh Văn phòng Thường trực Ban Chỉ đạo 389 quốc gia đề nghị các đơn vị thuộc Ban Chỉ đạo 389 Bộ Y tế tiếp tục thực hiện nghiêm các chỉ đạo của Trung ương, Quốc hội, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, Trưởng Ban Chỉ đạo 389 quốc gia trong công tác chống buôn lậu, gian lận thương mại và hàng giả.

Tham mưu Bộ trưởng chỉ đạo các đơn vị chủ động nhận diện vấn đề nổi cộm, sơ hở, khoảng trống trong công tác quản lý chuyên ngành; tiếp tục triển khai đồng bộ các giải pháp phòng ngừa và đấu tranh, trong đó chú trọng hoàn thiện hành lang pháp lý; ứng dụng công nghệ thông tin trong truy xuất nguồn gốc và xử lý vi phạm; tăng cường phối hợp với các lực lượng chức năng trong chia sẻ thông tin, phát hiện và xử lý vi phạm; tăng cường công tác thông tin tuyên truyền để người dân nhận biết các sản phẩm thật- giả...

Tại buổi làm việc, ông Nguyễn Trí Thức, Thứ trưởng Bộ Y tế, Trưởng ban Chỉ đạo 389 Bộ Y tế khẳng định, Bộ Y tế tiếp tục triển khai thực hiện nghiêm các chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ tại các công điện, chỉ thị; xác định công tác phòng chống gian lận thương mại, hàng giả là công tác thường xuyên, không ngừng nghỉ. Kịp thời tham mưu, sửa đổi các văn bản quy phạm pháp luật liên quan đến công tác phòng chống gian lận thương mại, hàng giả, không tạo khoảng trống về pháp lý để các đối tượng lợi dụng. Tiếp tục tăng cường công tác kiểm tra, giám sát hậu mại, kịp thời phát hiện, xử lý nghiêm các vi phạm. Tập trung ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý để ngăn ngừa vi phạm...