Ngưỡng “sinh - tử” của tử tù Hồ Duy Hải

Cái chết nhiều uẩn khúc của 2 nữ nhân viên Bưu điện Cầu Voi

Theo hồ sơ, khoảng tháng 10/2007, Hồ Duy Hải quen chị Nguyễn Thị Thu Vân (nhân viên Bưu điện Cầu Voi, xã Nhị Thành, huyện Thủ Thừa, tỉnh Long An) do thói quen đặt mua báo Thể thao. Qua chị Vân, Hải quen thêm chị Nguyễn Thị Ánh Hồng, cùng là nhân viên Bưu điện Cầu Voi. Ngày 13/1/2008, tại Bưu điện Cầu Voi đã xảy ra một vụ giết người. Nạn nhân chính là hai nữ nhân viên Nguyễn Thị Ánh Hồng và Nguyễn Thị Thu Vân.

Hơn hai tháng sau, ngày 21/3/2008, Hồ Duy Hải, nam thanh niên tại địa phương, nhà cách Bưu điện Cầu Voi khoảng 2km, bị bắt giữ. Hồ sơ vụ án thể hiện Hồ Duy Hải là hung thủ duy nhất, thực hiện hành vi giết người tại Bưu điện Cầu Voi. Theo nội dung bản án hình sự phúc thẩm, khoảng 19h30 ngày 13/1/2008, Hải đến bưu điện Cầu Voi gặp chị Vân và chị Hồng, cùng ngồi tại phòng khách của bưu điện chơi.

Sau đó, khoảng 20h30, Hải đưa chị Vân tiền và nói chị Vân đi mua trái cây về ăn. Sau khi chị Vân đi khỏi, Hải nảy sinh ý định quan hệ tình dục với chị Hồng nhưng bị chị Hồng phản ứng dữ dội nên Hải đã đánh và giết hại chị Hồng.

VKSND tối cao nhận định có vi phạm tố tụng nghiêm trọng trong vụ án Hồ Duy Hải.

Theo bản án, Hải đã dùng thớt để đánh và dùng dao để sát hại chị Hồng. Sau khi sát hại chị Hồng, đúng lúc đó chị Vân về, nên Hải dùng ghế và dao tiếp tục sát hại chị Vân. Sau đó, Hải lên phòng giao dịch lấy 1 triệu đồng, lấy nữ trang của nạn nhân, lấy điện thoại và nhiều sim điện thoại tại bưu điện rồi bỏ đi. Cũng theo nội dung bản án thì sau đó, Hải đã lấy quần áo và dây lưng của mình đi đốt nhằm qua mặt cơ quan chức năng.

Tại Bản án hình sự sơ thẩm số 97/2008/HSST xét xử năm 2008, TAND tỉnh Long An tuyên xử bị cáo Hồ Duy Hải tử hình về Tội “Giết người” và 5 năm tù về Tội “Cướp tài sản”. Tại Bản án hình sự phúc thẩm số 281/2009/HSPT năm 2009 của Tòa phúc thẩm TAND tối cao tại TP Hồ Chí Minh tuyên, không chấp nhận kháng cáo, giữ nguyên bản án sơ thẩm đối với bị cáo Hồ Duy Hải. 

Ngày 4/5/2009, Hồ Duy Hải có đơn gửi Chủ tịch nước xin ân giảm hình phạt tử hình. Tuy nhiên ngày 24/5/2011, Chánh án TAND tối cao có quyết định không kháng nghị và có tờ trình đề nghị Chủ tịch nước bác đơn xin ân giảm hình phạt tử hình của Hồ Duy Hải. Đồng thời, VKSND tối cao cũng có quyết định không kháng nghị và có tờ trình đề nghị Chủ tịch nước bác đơn xin giảm hình phạt tử hình của Hồ Duy Hải. Ngày 17/5/2012, Chủ tịch nước ra quyết định bác đơn xin ân giảm hình phạt tử hình của Hồ Duy Hải. 

Tạm hoãn trước 24h thi hành án tử hình

Đầu tháng 12/2014, Hội đồng thi hành án tỉnh Long An đã có quyết định thi hành án đối với Hồ Duy Hải. Trước đây, việc thi hành án tử hình đối với tử tù thường được thực hiện xong rồi mới báo cho thân nhân tử tù được biết. Tuy nhiên, thời điểm này, Luật Thi hành án hình sự có thay đổi: Cơ quan thi hành án sẽ thông báo cho gia đình tử tù biết việc thi hành án để gia đình có thể nhận xác tử tù về để mai táng. Vì vậy, ngày 4/12/2014, mẹ ruột của Hải đã nhận được thông tin sẽ tử hình Hải vào ngày 5/12/2014.

Sau đó, Hồ Duy Hải và bà Nguyễn Thị Loan (mẹ ruột của Hải) có đơn kêu oan. Những người trong gia đình Hải là bà Nguyễn Thị Rưởi (dì ruột) và chị Hồ Thị Thu Thủy (em gái) đều có đơn đề nghị hoãn thi hành án đối với Hải.

Đúng dịp này, Chủ tịch nước đang tiếp xúc cử tri tại TP Hồ Chí Minh đã nhận được đơn kêu oan của bà Nguyễn Thị Loan cùng hồ sơ vụ án. Thận trọng trước thân phận một con người, Chủ tịch nước đã đưa ra yêu cầu chưa từng có tiền lệ đối với TAND tối cao: Tạm dừng thi hành bản án tử hình đối với Hồ Duy Hải.

Bưu điện Cầu Voi thời điểm xảy ra vụ án mạng. Ảnh: CTV

Sau đó, hồ sơ của vụ án được lật lại thông qua sự giám sát của Ủy ban Tư pháp của Quốc hội. Bà Lê Thị Nga, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp của Quốc hội lúc bấy giờ đã gặp trực tiếp Hồ Duy Hải. Sau cuộc gặp gỡ, bà Nga đã có báo cáo phân tích những sai phạm, thiếu sót trong tố tụng cùng các điểm chưa rõ trong vụ án. Cá nhân bà Nga cho rằng, khi vụ án chưa rõ ràng thì cần phải được làm rõ. Theo bà Nga, cần kháng nghị giám đốc thẩm vụ án, hủy 2 bản án để điều tra lại.

Tuy nhiên, trải qua rất nhiều thời gian, đến ngày 24/7/2019, Văn phòng Chủ tịch nước có Công văn số 688 thông báo ý kiến của Chủ tịch nước, đề nghị Viện trưởng VKSND tối cao xem xét, quyết định theo thẩm quyền, bảo đảm đúng quy định của pháp luật đối với vụ án Hồ Duy Hải. 

VKSND tối cao quyết định kháng nghị giám đốc thẩm 

 Ngày 22/11/2019, VKSND tối cao ra Quyết định số 15/QĐ-VKSTC-V7, quyết định kháng nghị giám đốc thẩm đối với vụ án Hồ Duy Hải. Theo nội dung kháng nghị, xét thấy bản án sơ thẩm và bản án phúc thẩm của TAND hai cấp có nhiều nhận định và kết luận chưa phù hợp với những tình tiết khách quan của vụ án; việc thu thập, đánh giá các chứng cứ, tài liệu chưa đầy đủ; nhiều nội dung cần chứng minh của vụ án còn mâu thuẫn nhưng chưa được làm rõ.

Nội dung lời khai của bị cáo Hồ Duy Hải mâu thuẫn với nhau và mâu thuẫn với kết quả khám nghiệm hiện trường, khám nghiệm tử thi nhưng chưa được điều tra thẩm vấn làm rõ tại phiên tòa. Các mâu thuẫn được liệt kê: mâu thuẫn về hành vi tấn công nạn nhân; mâu thuẫn về thời gian gây án; mâu thuẫn về việc tiêu thụ tài sản.

Đặc biệt là mâu thuẫn về hành vi hiếp dâm nạn nhân Hồng, bởi lúc đầu lời khai của Hải là định quan hệ tình dục với chị Hồng nhưng chị Hồng phản ứng, bỏ xuống nhà vệ sinh; lúc lại có lời khai Hải khống chế, đánh chị Hồng để ép quan hệ tình dục; lúc lại có lời khai chưa khống chế được chị Hồng thì chị Hồng bật dậy chạy ra ngoài….

Hồ Duy Hải (phải) trước thời điểm bị bắt.

Kháng nghị của VKSND tối cao cũng nhấn mạnh về những mâu thuẫn lớn giữa kết quả khám nghiệm hiện trường và lời khai nhận tội của bị cáo. Dẫn đến diễn biến lời khai của bị cáo không phù hợp với thực tế khách quan, với hiện trường vụ án; không làm rõ được địa điểm, người tiêu thụ tài sản do phạm tội mà có theo lời khai của bị cáo. Kết quả giám định cho thấy, dấu vân tay thu được ở hiện trường không phải của bị cáo Hồ Duy Hải. Bên cạnh đó, cơ chế hình thành vết thương trên cơ thể hai nạn nhân Hồng và Vân chưa được giải thích, làm rõ trong quá trình điều tra, truy tố, xét xử. 

Đặc biệt, nội dung kháng nghị còn chỉ ra những mâu thuẫn trong việc thu giữ mẫu tàn tro không có giá trị chứng minh trong bản án. Nội dung hai bản án xác định chiếc ghế được thu giữ là công cụ phạm tội, nhưng thực tế chiếc ghế đó không liên quan đến vụ án; hai đồ vật là con dao và cái thớt thu giữ được không có giá trị chứng minh về công cụ gây án của người phạm tội.

Trong khi tài liệu, chứng cứ trong hồ sơ vụ án thể hiện chưa đủ cơ sở khẳng định chiếc ghế là vật chứng, chiếc ghế mà Cơ quan điều tra thu giữ khác với chiếc ghế trong bản ảnh khám nghiệm hiện trường. 

VKSND tối cao cho rằng: Những mâu thuẫn quan trọng nêu trên chưa được điều tra làm rõ trong quá trình điều tra, truy tố, xét xử đã tác động trực tiếp đến tính khách quan, có căn cứ trong quá trình đánh giá chứng cứ, lời khai và kết luận hành vi phạm tội của bị cáo. 

Nhiều vi phạm nghiêm trọng thủ tục tố tụng

Quyết định kháng nghị giám đốc thẩm của VKSND tối cao nhấn mạnh: Các cơ quan tiến hành tố tụng có nhiều vi phạm nghiêm trọng trong thủ tục tố tụng: bỏ sót những chứng cứ của vụ án, không trưng cầu giám định vết máu, không đưa một số lời khai của Hồ Duy Hải và người làm chứng vào hồ sơ vụ án dẫn đến sai lầm trong việc giải quyết vụ án.

Trong đó có việc khám nghiệm hiện trường nhưng không thu giữ vật chứng của vụ án: cái thớt, chiếc ghế là vật chứng quan trọng và là vật mang dấu vết của tội phạm khi khám nghiệm hiện trường đã ghi nhận, chụp ảnh nhưng không thu giữ để truy nguyên là thiếu sót, vi phạm nghiêm trọng tố tụng. 

Trong khi đó, tại biên bản pháp y của Phòng giám định pháp y Bệnh viện đa khoa Long An, không giám định mẫu thức ăn trong dạ dày nạn nhân để xác định thời điểm tử vong của nạn nhân, dấu vết máu tại hiện trường không giám định luôn mà để 4 tháng sau mới giám định. Điểm vi phạm lớn nhất là chỉ một Điều tra viên cùng một lúc vừa thực hiện khám nghiệm hiện trường, vừa khám nghiệm hai tử thi.

Một số biên bản nhận dạng không có người chứng kiến, biên bản lời khai sửa chữa nhưng không có chữ ký xác nhận của người khai. Đặc biệt là lời khai của bị cáo, nhân chứng không được điều tra làm rõ.

Kháng nghị của VKSND tối cao nhấn mạnh: Những vi phạm về tố tụng đã trực tiếp ảnh hưởng đến giá trị chứng minh của chứng cứ theo quy định của pháp luật, ảnh hưởng nghiêm trọng đến những căn cứ kết luận hành vi phạm tội của bị cáo. Cần khắc phục những vấn đề nêu trên để bảo đảm việc giải quyết vụ án khách quan, đúng pháp luật, không làm oan người vô tội và không bỏ lọt tội phạm.