1001 kiểu hoạt động " tín dụng đen"
Thời gian qua, tình hình tội phạm công nghệ cao liên quan đến hoạt động "tín dụng đen" xảy ra tại một số địa phương trên cả nước, trong đó có tỉnh Bắc Giang đã gây ảnh hưởng không nhỏ đến tình hình an ninh, trật tự trên địa bàn.
Các đối tượng thường xuyên lợi dụng mạng viễn thông, Internet, núp bóng các doanh nghiệp có chức năng cho vay tài chính, dịch vụ đòi nợ, kinh doanh cầm đồ, tạo vỏ bọc, đối phó với cơ quan chức năng để tổ chức các hoạt động cho vay không thế chấp, huy động vốn, kinh doanh tài chính, góp vốn, góp tài sản kinh doanh với lãi suất rất cao nhằm thu lợi bất chính.
Trên địa bàn tỉnh Bắc Giang có một số loại vay tín dụng đen phổ biến như: Vay tiền gộp (hay còn gọi là vay “Bát”), nghĩa là vay ngắn hạn, yêu cầu trả gốc và lãi hàng ngày. “Vay nóng”, trả lãi theo ngày, trả nợ gốc vào một thời điểm ấn định sau đó có thể thỏa thuận gia hạn thêm.
Một loại cho vay khác là cho vay mua xổ số (hay "đề đóm"), khi con nợ không có khả năng trả thì ép viết giấy nợ, tính lãi cao, sau đó ép phải chuyển nhượng nhà cửa, tài sản để trừ nợ...
Ngoài ra, còn xuất hiện một số đối tượng, cơ sở lợi dụng hình thức cho vay trực tuyến, vay online thông qua các trang mạng, mạng xã hội, ứng dụng di động với cách tính lãi và lãi suất tương tự như các hình thức đã nêu. Lãi suất tính trung bình từ 146%/năm đến 547,5%/năm, cá biệt có vụ lãi suất đến 1095%/năm, cao gấp nhiều lần mức lãi suất tối đa do Bộ luật dân sự quy định.
    |
 |
| Nhiều tờ rơi quảng cáo cho vay tiền theo hình thức "tín dụng đen" được dán trên cột điện thuộc địa bàn TP Bắc Giang. |
Một số đối tượng sử dụng thủ đoạn dán tờ quảng cáo, rải tờ rơi, đăng số điện thoại tại khu vực gần trường học, khu công nghiệp, khu dân cư nơi có nhiều nhà trọ công nhân để quảng cáo cho vay tiền mà không cần tài sản thế chấp, thủ tục cho vay nhanh gọn; phương pháp thanh toán đơn giản như: trả góp hàng ngày hoặc trả theo kỳ hạn. Tuy nhiên, khi giao tiền đều cắt lãi trước nhưng vẫn bắt người vay ký giấy biên nhận đủ số tiền vay. Khi người vay không trả lãi đúng hạn thì sẽ gộp tiền lãi vào tiền gốc bắt người vay ký giấy biên nhận khác, do lãi phát sinh dẫn đến người vay mất khả năng thanh toán.
Hậu quả khôn lường
Thông qua công tác thực hành quyền công tố, kiểm sát giải quyết tin báo, tố giác tội phạm còn phát hiện thấy một số đối tượng cho vay lãi, hoạt động "tín dụng đen" còn dùng thủ đoạn cho người khác vay tiền với lãi suất cao nhưng yêu cầu người vay tiền phải viết giấy biên nhận, viết hợp đồng có nội dung thể hiện để đi xin việc, xin chuyển công tác, mượn, thuê xe ô tô với số tiền gồm cả tiền gốc và tiền lãi tương ứng; mục đích của các đối tượng này để khống chế, nếu người vay tiền không trả nợ đúng hạn sẽ làm đơn tố cáo về các hành vi lừa đảo, lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản.
Hệ quả đối với những người đi vay là sự gia tăng chóng mặt của món nợ phải trả tích cóp theo thời gian do “lãi mẹ đẻ lãi con” và viễn cảnh bị phá sản, bị xiết nợ luôn treo lơ lửng trên đầu… Ngoài ra, tín dụng đen kéo theo nguy cơ gây mất an ninh trật tự - an toàn xã hội, đẩy nhiều gia đình rơi vào cảnh “tan cửa nát nhà”. Nhiều trường hợp do không trả được tiền vay nên người vay tiền bị uy hiếp, đe dọa, gây thương tích, cưỡng đoạt tài sản, cá biệt có trường hợp người vay do không trả được nợ đã tự sát.
|
 |
| Lực lượng chức năng giải tán một vụ gây rối liên quan đến thu hồi nợ tín dụng đen tại phường Ngô Quyền (TP Bắc Giang). |
Điều tra, xử lý nhiều vụ án liên quan
Từ năm 2020 đến hết quý II/2022, VKSND TP Bắc Giang đã kiểm sát khởi tố, điều tra 5 vụ/8 bị can về tội “Cho vay lãi nặng trong giao dịch dân sự” theo Điều 201 Bộ luật hình sự, số tiền các đối tượng thu lời bất chính lên tới hàng tỉ đồng. Đã truy tố và xét xử 4 vụ/7 bị cáo, còn đang điều tra 1 vụ/1 bị can. Ngoài ra, còn xử lý nhiều vụ án về các loại tội phạm khác phát sinh có liên quan hoạt động xiết nợ, đòi nợ thuê, “tín dụng đen”. Điển hình là vụ án sau:
Từ tháng 7/2019 đến tháng 12/2021, Nguyễn Văn Khánh và Đồng Quốc Kiên trú tại xã Tân Mỹ, thành phố Bắc Giang cùng nhau tổ chức cho vay lãi nặng bằng hình thức như vay cầm đồ, vay bốc bát họ và vay trả lãi theo tháng đối với nhiều người dân trên địa bàn thành phố Bắc Giang, số tiền sử dụng cho vay là 5.762.000.000 đồng, thu lời bất chính là 1.312.883.649 đồng trong đó riêng số tiền thu lời bất chính của người dân trên địa bàn xã Tân Mỹ là trên 700.000.000 đồng. Đáng chú ý là các đối tượng đã mua và sử dụng phần mềm quản lý cho vay có tên “MeCash” được cài đặt trên máy tính cá nhân để theo dõi, quản lý việc cho vay và cài đặt trên điện thoại di động để nhắc nhở trả lãi; số tiền thu lợi bất chính trên phần mềm “Mecash” mặc định theo công thức được thiết lập từ trước.
Cần nhiều giải pháp
Dự báo trong thời gian tới, tội phạm liên quan hoạt động “tín dụng đen” sử dụng công nghệ cao trên địa bàn thành phố Bắc Giang vẫn còn xảy ra nhiều với thủ đoạn ngày càng tinh vi hơn. Để nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác phòng ngừa, đấu tranh, ngăn chặn hoạt động tội phạm này, VKSND thành phố Bắc Giang đưa ra một số giải pháp cơ bản sau:
Chính quyền cơ sở cần tăng cường tuyên truyền pháp luật cho nhân dân nhất là tuyên truyền về phương thức, thủ đoạn, hậu quả của hành vi cho vay lãi nặng; khi phát hiện các tổ chức, cá nhân có hành vi vi phạm pháp luật cần tố giác đến cơ quan có thẩm quyền. Lực lượng Công an các cấp tăng cường kiểm tra các tổ chức cho vay tài chính, dịch vụ đòi nợ, dịch vụ kinh doanh cầm đồ và cho vay lãi nặng để kịp thời phát hiện, ngăn chặn và xử lý theo pháp luật.
Đối với Viện kiểm sát: Cần phải thực hiện nghiêm túc Chỉ thị số 12/CT-TTg ngày 25/4/2019 của Thủ tướng Chính phủ và các văn bản chỉ đạo của Viện trưởng VKSND tối cao về tăng cường phòng ngừa, đấu tranh với các hành vi vi phạm pháp luật liên quan đến hoạt động “tín dụng đen”. Thông qua công tác kiểm sát, Viện kiểm sát cần chú trọng đến việc phát hiện các sở hở trong quản lý nhà nước, những nguyên nhân, điều kiện phát sinh loại tội phạm này để ban hành kiến nghị phòng ngừa.
Trong những năm qua, nhiều đơn vị trong ngành Kiểm sát Bắc Giang đã ban hành văn bản kiến nghị phòng ngừa đối với tội phạm có liên quan hoạt động tín dụng đen được tiếp thu như: VKSND thành phố Bắc Giang kiến nghị Chủ tịch UBND xã Tân Mỹ phòng ngừa tội phạm “Cho vay lãi nặng trong giao dịch dân sự ” trên địa bàn; VKSND huyện Tân Yên kiến nghị Trưởng Công an huyện Tân Yên áp dụng biện pháp phòng ngừa tội phạm liên quan hoạt động của các cơ sở kinh doanh cầm đồ, cho vay lãi nặng; VKSND huyện Việt Yên kiến nghị Trưởng Công an huyện Việt Yên áp dụng biện pháp phòng ngừa sơ hở, thiếu sót trong quản lý cơ sở kinh doanh dịch vụ lưu trú; VKSND huyện Hiệp Hòa kiến nghị Chủ tịch UBND thị trấn Thắng áp dụng biện pháp phòng ngừa tội phạm liên quan tín dụng đen do có nguyên nhân từ việc quản lý tạm trú không đảm bảo đúng quy định của pháp luật...
Chú trọng công tác tập huấn nghiệp vụ, nâng cao kỹ năng nghiệp vụ của cán bộ, Kiểm sát viên trong đấu tranh với tội phạm “tín dụng đen”. Kịp thời rút kinh nghiệm về những vụ án liên quan đến các hành vi đòi nợ thuê, xiết nợ, tín dụng đen có vi phạm, thiếu sót về áp dụng pháp luật hình sự hoặc những vụ án phức tạp nhưng đã được các cơ quan tiến hành tố tụng phối hợp giải quyết tốt.
Trong tháng 8/2021, VKSND tỉnh Bắc Giang đã xây dựng chuyên đề "Nhận diện vi phạm, tội phạm liên quan hoạt động bảo kê, xiết nợ, đòi nợ thuê, tín dụng đen” và tổ chức hội nghị rút kinh nghiệm. Thông qua đó giúp cho cán bộ, Kiểm sát viên Viện kiểm sát 2 cấp tỉnh và huyện nâng cao nhận thức về áp dụng pháp luật khi giải quyết đối với loại tội phạm này.
Ngoài ra, cần trang bị thêm cơ sở vật chất (như máy quay phim, máy ghi âm) và đào tạo các kỹ năng sử dụng, vận hành để nâng cao chất lượng điều tra, truy tố, xét xử và đáp ứng yêu cầu trong giai đoạn hiện nay.