Phổ biến, giáo dục pháp luật để phòng ngừa vi phạm pháp luật của quân nhân

Phổ biến, giáo dục pháp luật là một trong những chính sách quan trọng được Đảng, Nhà nước đặc biệt quan tâm và cụ thể hóa bằng Luật Phổ biến giáo dục pháp luật năm 2012. Ngành Kiểm sát quân sự trong những năm qua đã chú trọng nâng cao chất lượng công tác phổ biến, giáo dục pháp luật cho các đối tượng cán bộ, sĩ quan, hạ sĩ quan, chiến sĩ, quân nhân chuyên nghiệp, công nhân, viên chức quốc phòng trong các cơ quan, đơn vị trong toàn quân. Qua đó, góp phần phòng ngừa hiệu quả vi phạm pháp luật, tội phạm trong Quân đội. Báo Bảo vệ pháp luật đã có cuộc trao đổi với  Thiếu tướng Nguyễn Trung Hưng, Phó Viện trưởng Viện kiểm sát Quân sự Trung ương về công tác phổ biến, giáo dục pháp luật cho quân nhân.

Phóng viên: Thưa Thiếu tướng Nguyễn Trung Hưng, xin Thiếu tướng chia sẻ về công tác phổ biến, giáo dục pháp luật để nâng cao trình độ, nhận thức về pháp luật cho quân nhân đã được Viện kiểm sát (VKS) quân sự các cấp triển khai như thế nào? 

Thiếu tướng Nguyễn Trung Hưng: Cơ sở pháp lý để VKS quân sự các cấp chủ động xây dựng và triển khai kế hoạch công tác phổ biến, giáo dục pháp luật hằng năm, đó là căn cứ vào Luật Tổ chức VKSND năm 2014. Theo đó, VKS quân sự thuộc hệ thống VKSND được đặt trong Quân đội để thực hiện chức năng thực hành quyền công tố và kiểm sát hoạt động tư pháp trong Quân đội. Theo quy định của Luật Tổ chức VKSND năm 2014, thì các VKS quân sự ngoài chức năng thực hành quyền công tố và kiểm sát hoạt động tư pháp, còn thực hiện công tác phổ biến, giáo dục pháp luật. Như vậy, VKS quân sự các cấp, ngoài các công tác trọng tâm là thực hiện chức năng thực hành quyền công tố và kiểm sát hoạt động tư pháp, còn thực hiện các mặt công tác quan trọng khác, trong đó có công tác phổ biến, giáo dục pháp luật và tuyên truyền về ngành Kiểm sát.

Thiếu tướng Nguyễn Trung Hưng là thành viên Hội đồng Phối hợp phổ biến, giáo dục pháp luật Bộ Quốc phòng.

Theo quy định tại Điều 36 Thông tư số 42/2016/TT-BQP ngày 30/3/2016 của Bộ Quốc phòng về công tác phổ biến, giáo dục pháp luật, thì Báo cáo viên pháp luật trong Bộ Quốc phòng được cơ cấu ở ba cấp, gồm: Báo cáo viên pháp luật cấp Trung ương, Báo cáo viên pháp luật cấp trực thuộc Bộ Quốc phòng, Báo cáo viên pháp luật cấp đơn vị. Trong đó, VKS quân sự Trung ương được bổ nhiệm 3 Báo cáo viên pháp luật cấp Trung ương, 3 Báo cáo viên pháp luật cấp trực thuộc Bộ Quốc phòng; các VKS quân sự cấp quân khu và VKS quân sự khu vực trực thuộc căn cứ vào nhu cầu của các Quân khu, Quân chủng Hải quân, Quân chủng Phòng không - Không quân, Bộ Tư lệnh Bộ đội Biên phòng, Bộ Tư lệnh Thủ đô Hà Nội về cơ cấu và số lượng Báo cáo viên pháp luật các cấp để đề xuất bổ nhiệm Báo cáo viên pháp luật cấp Trung ương, Báo cáo viên pháp luật cấp trực thuộc Bộ Quốc phòng và Báo cáo viên pháp luật cấp đơn vị.  

Hằng năm, căn cứ vào nhu cầu của Bộ Quốc phòng, các quân khu, quân chủng… VKS quân sự các cấp tiến hành rà soát, tổng hợp báo cáo số lượng, chất lượng Báo cáo viên pháp luật các cấp ở đơn vị mình, đề xuất cấp có thẩm quyền bổ nhiệm, miễn nhiệm, cho thôi làm Báo cáo viên pháp luật ở đơn vị mình. Trên cơ sở đó, bảo đảm duy trì ổn định số lượng Báo cáo viên pháp luật, cũng như bảo đảm chất lượng của Báo cáo viên pháp luật các cấp ở các đơn vị trong ngành Kiểm sát quân sự.

Hiện tại, toàn ngành Kiểm sát quân sự có tổng số 71 Báo cáo viên pháp luật, trong đó: Báo cáo viên pháp luật cấp Trung ương có 11 đồng chí; Báo cáo viên pháp luật cấp trực thuộc Bộ Quốc phòng có 13 đồng chí và Báo cáo viên pháp luật cấp đơn vị có 47 đồng chí.

Phóng viên: Ngoài Báo cáo viên, thì sự tham gia của các Kiểm sát viên trong vai trò tuyên truyền viên pháp luật có kết quả ra sao?

Thiếu tướng Nguyễn Trung Hưng: Ngoài các Báo cáo viên pháp luật, các VKS quân sự còn phân công các Kiểm sát viên thuộc đơn vị mình làm Tuyên truyền viên pháp luật. Thực hiện Chỉ thị số 05/CT-VKSTC ngày 23/8/2012 của Viện trưởng VKSND tối cao về một số biện pháp tăng cường công tác thông tin, tuyên truyền trong ngành Kiểm sát nhân dân, Viện trưởng VKS Quân sự Trung ương ban hành Quyết định thành lập Tổ Tuyên truyền VKS Quân sự Trung ương; đồng thời yêu cầu các VKS quân sự cấp quân khu và các VKS quân sự khu vực, mỗi đơn vị phân công 1 Kiểm sát viên là đầu mối để thực hiện công tác tuyên truyền về ngành Kiểm sát theo kế hoạch của VKS Quân sự Trung ương. 

VKS quân sự với lợi thế là cơ quan tư pháp, thực hiện chức năng thực hành quyền công tố và kiểm sát hoạt động tư pháp trong Quân đội, do đó 100% Báo cáo viên pháp luật và Tuyên truyền viên pháp luật của ngành Kiểm sát quân sự đều có trình độ Cử nhân luật, nhiều đồng chí có trình độ Thạc sĩ luật, Tiến sĩ luật và đều là những người đang thực hiện các nhiệm vụ chuyên môn về pháp luật, cho nên chất lượng Báo cáo viên và Tuyên truyền viên pháp luật rất đồng đều. 

Đây là những điều kiện thuận lợi, bảo đảm tốt cho công tác phổ biến, giáo dục pháp luật của ngành Kiểm sát quân sự, qua đó góp phần rất tích cực và hiệu quả vào việc nâng cao chất lượng công tác phổ biến, giáo dục pháp luật cho các đối tượng quân nhân tại các cơ quan, đơn vị trong toàn quân. Bên cạnh đó, hằng năm, để tổ chức triển khai có hiệu quả tài liệu phổ biến, giáo dục pháp luật của Hội đồng Phối hợp phổ biến, giáo dục pháp luật Bộ Quốc phòng cung cấp, Vụ Pháp chế Bộ Quốc phòng (Cơ quan Thường trực Hội đồng Phối hợp phổ biến, giáo dục pháp luật Bộ Quốc phòng) tổ chức tập huấn tài liệu cho Báo cáo viên pháp luật trong toàn quân, qua đó nhằm thống nhất về nhận thức pháp luật, cũng như những nội dung trọng tâm cần triển khai trong hoạt động phổ biến, giáo dục pháp luật của Báo cáo viên.

Triển khai công tác phổ biến, giáo dục pháp luật cho quân nhân.

Phóng viên: Thiếu tướng đánh giá như thế nào về chất lượng công tác phổ biến, giáo dục pháp luật của các VKS quân sự?

Thiếu tướng Nguyễn Trung Hưng: Chất lượng công tác phổ biến, giáo dục pháp luật của các VKS quân sự đã được nâng lên và đạt được những kết quả rất khích lệ. Qua kết quả kiểm tra toàn diện các mặt công tác kiểm sát quân sự của VKS Quân sự Trung ương đối với các VKS quân sự cấp dưới hằng năm, cho thấy, bên cạnh các công tác trọng tâm là thực hành quyền công tố và kiểm sát hoạt động tư pháp, thì công tác phổ biến, giáo dục pháp luật cũng được lãnh đạo các VKS quân sự quan tâm, trực tiếp chỉ đạo việc triển khai thực hiện. 

Trong đó, chú trọng đến việc triển khai xây dựng kế hoạch phổ biến, giáo dục pháp luật của đơn vị; triển khai cho Báo cáo viên pháp luật, Tuyên truyền viên pháp luật xây dựng nội dung tài liệu phổ biến, giáo dục pháp luật; chú trọng kiểm tra, phê duyệt nội dung tài liệu phổ biến, giáo dục pháp luật; chú trọng công tác phối hợp với cấp ủy, chỉ huy các cơ quan, đơn vị trên địa bàn trong việc triển khai, xây dựng nội dung, chương trình phổ biến, giáo dục pháp luật và đặc biệt chú trọng đến kết quả, hiệu quả của các buổi tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật của Báo cáo viên, Tuyên truyền viên pháp luật. 

Qua đó đã từng bước nâng cao chất lượng công tác phổ biến, giáo dục pháp luật của Viện kiểm sát quân sự, tạo được sự tin tưởng của cấp ủy, chi huy các cơ quan, đơn vị khi được phối hợp với VKS quân sự triển khai công tác phổ biến, giáo dục pháp luật tại đơn vị mình.

Chú trọng việc triển khai xây dựng kế hoạch phổ biến, giáo dục pháp luật được các VKS quân sự bám sát vào kế hoạch của VKS Quân sự Trung ương, kế hoạch của các Quân khu, Quân chủng... bảo đảm xây dựng đúng, đầy đủ nội dung các chuyên đề theo yêu cầu của Hội đồng Phối hợp phổ biến, giáo dục pháp luật Bộ Quốc phòng; đồng thời xây dựng các chuyên đề theo sự phân công của Hội đồng Phối hợp phổ biến, giáo dục pháp luật cùng cấp và theo đề nghị của cấp ủy, chỉ huy các cơ quan, đơn vị quân đội trên địa bàn. Hội đồng Phối hợp phổ biến, giáo dục pháp luật Bộ Quốc phòng là cơ quan tham mưu cho Thủ trưởng Bộ Quốc phòng trong việc ban hành quyết định kèm theo kế hoạch phổ biến, giáo dục pháp luật hàng năm trong Bộ Quốc phòng. Trên cơ sở đó, Bộ Quốc phòng giao cho các cơ quan chức năng chủ trì, xây dựng các chuyên đề pháp luật triển khai thực hiện trong toàn quân. 

Tuyên truyền pháp luật tại Quân chủng Phòng không - Không quân.

Phóng viên: Việc xây dựng các chuyên đề để phổ biến, giáo dục pháp luật cho quân nhân được VKS quân sự các cấp triển khai ra sao, thưa Thiếu tướng?

Thiếu tướng Nguyễn Trung Hưng: Là thành viên Hội đồng Phối hợp phổ biến, giáo dục pháp luật Bộ Quốc phòng nên Viện trưởng VKS Quân sự Trung ương rất chú trọng đến công tác phổ biến, giáo dục pháp luật. Đồng chí Viện trưởng giao nhiệm vụ cho Phòng Nghiên cứu tổng hợp VKS  Quân sự Trung ương làm tốt công tác rà soát các văn bản pháp luật mới ban hành, nghiên cứu tình hình vi phạm kỷ luật, vi phạm pháp luật và tình hình tội phạm có liên quan đến Quân đội để đề xuất các nội dung, chương trình phổ biến, giáo dục pháp luật cho các đối tượng trong toàn quân.

 Đồng thời, chủ động nghiên cứu xây dựng chuyên đề phổ biến, giáo dục pháp luật khi được Hội đồng Phối hợp phổ biến, giáo dục pháp luật Bộ Quốc phòng phân công (từ năm 2016 đến năm 2020, VKS Quân sự Trung ương đã chủ trì nghiên cứu xây dựng 7 chuyên đề phổ biến, giáo dục pháp luật); nghiên cứu và tham gia góp ý có chất lượng đối với các chuyên đề tài liệu phổ biến, giáo dục pháp luật do các cơ quan chức năng của Bộ Quốc phòng chuyển đến đề nghị tham gia ý kiến.

Lãnh đạo các VKS quân sự cấp Quân khu, VKS quân sự khu vực đã chú trọng công tác xây dựng tài liệu phổ biến, giáo dục pháp luật của đơn vị mình. Phân công cho Báo cáo viên, Tuyên truyền viên pháp luật nghiên cứu xây dựng tài liệu bảo đảm sát với nội dung các chuyên đề được Hội đồng Phối hợp phổ biến, giáo dục pháp luật cùng cấp phân công, cũng như phù hợp với đề nghị của cấp ủy, chỉ huy các cơ quan đơn vị quân đội trên địa bàn. Các tài liệu sau khi được biên soạn xong đều được các đồng chí Viện trưởng VKS quân sự kiểm tra, phê duyệt trước khi cho triển khai thực hiện. Qua đó, chất lượng các tài liệu phổ biến, giáo dục pháp luật của Báo cáo viên, Tuyên truyền viên pháp luật được nâng lên; nội dung tài liệu đáp ứng được yêu cầu nhiệm vụ chính trị, quân sự của các cơ quan, đơn vị quân đội.

Chú trọng phối hợp với cấp ủy, chỉ huy các cơ quan, đơn vị quân đội trên địa bàn triển khai kế hoạch phổ biến, giáo dục pháp luật của Hội đồng Phối hợp phổ biến, giáo dục pháp luật cùng cấp; đồng thời phối hợp theo đề nghị của cấp ủy, chỉ huy các cơ quan đơn vị quân đội xây dựng các chuyên đề pháp luật cụ thể, các chuyên đề về thông báo tình hình kỷ luật, vi phạm pháp luật, tội phạm trên địa bàn nhằm tuyên truyền, phổ biến rộng rãi tới các đối tượng quân nhân trong cơ quan, đơn vị, nâng cao ý thức, nhận thức chấp hành kỷ luật quân đội, pháp luật Nhà nước nhằm ngăn ngừa có hiệu quả các vi phạm kỷ luật, vi phạm pháp luật, tội phạm trong cơ quan, đơn vị.

Phóng viên: Từ chất lượng của công tác phổ biến, giáo dục pháp luật thì có tác động, hiệu quả như thế nào đối với nhận thức pháp luật của quân nhân? 

Thiếu tướng Nguyễn Trung Hưng: Cán bộ, Kiểm sát viên được phân công làm công tác phổ biến, giáo dục pháp luật đã chủ động, tích cực nghiên cứu các chuyên đề theo yêu cầu và định hướng của Hội đồng Phối hợp phổ biến, giáo dục pháp luật cấp trên và cùng cấp; tìm hiểu các văn bản quy phạm pháp luật, các quy định của Bộ Quốc phòng mới ban hành; đồng thời thông qua kết quả thực hiện chức năng thực hành quyền công tố và kiểm sát hoạt động tư pháp của VKS quân sự biên soạn các tài liệu phổ biến pháp luật, biên soạn các thông báo về tình hình vi phạm pháp luật, tội phạm để tuyên truyền, phổ biến tại các cơ quan, đơn vị quân đội trên địa bàn. Tích cực đổi mới  hình thức, phương pháp phổ biến, giáo dục pháp luật, đặc biệt có VKS quân sự còn phối hợp với cơ quan, đơn vị chủ động đổi mới hình thức tuyên truyền, phổ biến pháp luật bằng việc sân khấu hóa hoặc tổ chức các gala thi tìm hiểu pháp luật, qua đó tạo sự hứng khởi chủ động tham gia vào cuộc thi, tích cực thảo luận, trao đổi quan điểm về nhận thức pháp luật... 

Chất lượng công tác phổ biến, giáo dục pháp luật của các VKS quân sự đã được nâng lên và đạt được những kết quả rất khích lệ.

Từ đó, tạo sức lan tỏa, hình thành phong trào thi đua học tập chính trị, rèn luyện quân sự, tìm hiểu pháp luật tại các cơ quan, đơn vị quân đội trên địa bàn. Theo Báo cáo tổng kết công tác kiểm sát quân sự của VKS Quân sự Trung ương, hằng năm, VKS quân sự các cấp tổ chức được khoảng hơn 1000 giờ phổ biến, giáo dục pháp luật với khoảng hơn trăm nghìn cán bộ, sĩ quan, hạ sĩ quan, chiến sĩ, quân nhân chuyên nghiệp, công nhân, viên chức quốc phòng tham dự (năm 2018 là 1.962 giờ với 126.525 lượt người tham dự; năm 2019 là 1.622 giờ với 120.469 lượt người tham dự và năm 2020 là 1.970 giờ với 94.959 lượt người tham dự) . 

Bên cạnh các phương pháp tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật miệng thông qua trực tiếp tổ chức các lớp học, các VKS quân sự còn tổ chức việc tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật thông qua các phương tiện thông tin đại chúng như: báo, đài, trang thông tin điện tử của các Quân khu, Quân chủng, hoặc của các cơ quan, đơn vị trên địa bàn. Đặc biệt, thông qua Trang Thông tin điện tử VKS Quân sự Trung ương , hàng năm các cán bộ, Kiểm sát viên các VKS quân sự đã gửi và đăng hàng trăm tin, bài mỗi năm, qua đó tuyên truyền có hiệu quả về tổ chức và hoạt động của VKS quân sự các cấp, phổ biến các quy định mới của pháp luật, cập nhật thông tin xét xử các vụ án hình sự trên các địa bàn nhằm giáo dục nâng cao nhận thức pháp luật của người theo dõi Trang Thông tin điện tử.

Trao đổi công tác. Ảnh Phan Hồng Quang VKSQS Quân khu 4.

Kết qủả phổ biến, giáo dục pháp luật của các VKS quân sự nêu trên được cấp ủy, chỉ huy các cơ quan, đơn vị trong Quân đội xác nhận và đánh giá cao hiệu quả của hoạt động phổ biến, giáo dục pháp luật và tuyên truyền của các Báo cáo viên, Tuyên truyền viên của các VKS quân sự. Qua kết quả hoạt động phổ biến, giáo dục pháp luật đã góp phần vào việc kiềm chế, giảm vi phạm pháp luật, tội phạm trong các cơ quan, đơn vị trong Quân đội.

Theo kết quả thống kê quản lý và theo dõi tình hình tội phạm, vi phạm pháp luật của VKS Quân sự Trung ương, cho thấy tình hình vi phạm pháp luật, tội phạm hành năm đã được kiềm chế và theo chiều hướng giảm về số vụ việc, chẳng hạn về tình hình tội phạm (năm 2018 VKS quân sự các cấp nắm và theo dõi được 236 vụ/360 người có dấu hiệu tội phạm, năm 2019 là 211 vụ/388 người, năm 2020 là 217 vụ/398 người); về tình hình vi phạm pháp luật (năm 2018 VKS quân sự các cấp nắm và theo dõi được 178 vụ/195 người vi phạm pháp luật; năm 2019 là 187 vụ/207 người, năm 2020 là 136 vụ/143 người) . Từ kết quả thống kê tình hình vi phạm pháp luật, tội phạm, có thể thấy, vai trò của công tác phổ biến, giáo dục pháp luật đã tác động tích cực vào việc nâng cao ý thức, nhận thức pháp luật của quân nhân trong Quân đội, qua đó góp phần hiệu quả vào việc phòng ngừa vi phạm pháp luật, tội phạm trong Quân đội trong những năm qua.

VKS Quân sự Quân khu 2 tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật cho cán bộ chiến sĩ. Ảnh Vàng Văn Vương.

Phóng viên: Thời gian tới, VKS quân sự các cấp có biện pháp đột phá nào để nâng cao chất lượng công tác phổ biến,  giáo dục pháp luật?

Thiếu tướng Nguyễn Trung Hưng: Để tiếp tục nâng cao chất lượng công tác phổ biến, giáo dục pháp luật trong toàn quân nói chung, trong ngành Kiểm sát quân sự nói riêng, chúng tôi đề xuất, kiến nghị Vụ Pháp chế, Bộ Quốc phòng (Cơ quan Thường trực Hội đồng Phối hợp phổ biến, giáo dục pháp luật Bộ Quốc phòng) tăng cường công tác tổ chức tập huấn tài liệu Hội đồng Phối hợp phổ biến, giáo dục pháp luật Bộ Quốc phòng cung cấp hằng năm; đồng thời tập huấn, bồi dưỡng kỹ năng thuyết trình cho Báo cáo viên, Tuyên truyền viên làm công tác phổ biến, giáo dục pháp luật.

Tăng cường tập huấn kỹ năng xây dựng tài liệu, chuyên đề phổ biến, giáo dục pháp luật cho Báo cáo viên, Tuyên truyền viên nhằm bảo đảm tính thống nhất về nội dung trong việc truyền tải thông tin pháp luật đến cán bộ, chiến sĩ, công nhân, viên chức quốc phòng trong toàn quân.

Bên cạnh đó, quan tâm về kinh phí, trang bị phục vụ công tác phổ biến, giáo dục pháp luật cho các cơ quan, đơn vị, nhất là các cơ quan, đơn vị ở cấp cơ sở để khích lệ kịp thời các cơ quan, đơn vị, cá nhân chủ động làm tốt công tác phổ biến, giáo dục pháp luật.

Xin cảm ơn Thiếu tướng!