Theo VKSND tối cao, để phát hiện những vi phạm về nội dung của QĐHC, HVHC bị khởi kiện, người nghiên cứu trước hết phải nghiên cứu, vận dụng đúng pháp luật chuyên ngành. Việc nghiên cứu, vận dụng các quy định của pháp luật chuyên ngành được xem là một yếu tố rất quan trọng để phát hiện những vi phạm của QĐHC, HVHC bị khởi kiện. Do vậy người nghiên cứu án phải có kiến thức tổng hợp và phải có kỹ năng nhận thức và áp dụng đúng pháp luật chuyên ngành.
Trong thực tiễn cho thấy, khi giải quyết các vụ án hành chính khiếu kiện các QĐHC về thu hồi, bồi thường và tái định cư, có rất nhiều bản án sơ thẩm chỉ đối chiếu các quyết định phê duyệt phương án của UBND cấp tỉnh là chưa đủ mà phải cần đối chiếu với các quy định của pháp luật về đất đai có hiệu lực tại thời điểm ban hành QĐHC để xem xét tính đúng pháp luật của các QĐHC bị khởi kiện.
Ví dụ như về điều kiện bố trí tái định cư khi thu hồi đất ở, ngoài những điều kiện chung theo quy định của Luật Đất đai là không còn đất ở, nhà ở nào khác trong địa bàn xã, phường, thị trấn nơi có đất thu hồi phải di chuyển chỗ ở, một số địa phương còn kèm theo điều kiện là phải có hộ khẩu thường trú tại nơi có đất ở bị thu hồi là không đúng với quy định, làm ảnh hưởng đến quyền và lợi ích của người có đất ở bị thu hồi.
Trong thực tiễn, có rất nhiều đề xuất hủy QĐHC, HVHC bị khởi kiện nhưng không nêu các căn cứ pháp luật do Kiểm sát viên không nghiên cứu, không cập nhật pháp luật, không áp dụng pháp luật trong quá trình nghiên cứu vụ án, làm cho việc đề xuất của Kiểm sát viên thiếu tính thuyết phục.
    |
 |
| Một buổi họp rút kinh nghiệm trong công tác nghiệp vụ. (Ảnh minh hoạ: BVPL) |
Bên cạnh đó, theo VKSND tối cao, cùng với việc nghiên cứu, vận dụng đúng pháp luật chuyên ngành, Kiểm sát viên còn phải áp dụng đúng các văn bản quy phạm pháp luật tại thời điểm ban hành QĐHC, thực hiện HVHC. Điều này là do chúng ta đang trong thời kỳ phát triển, pháp luật luôn có sự thay đổi, bổ sung để phù hợp với thực tiễn. Vì vậy khi xem xét tính hợp pháp của các QĐHC, HVHC bị khởi kiện phải cập nhật thường xuyên và áp dụng đúng các quy phạm pháp luật có hiệu lực tại thời điểm ban hành QĐHC, thực hiện HVHC.
Ví dụ như Luật Đất đai 2003 quy định việc thu hồi đất vì lợi ích quốc gia, lợi ích công cộng được thực hiện khi đã có quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất được cơ quan nhà nước có thẩm quyền xét duyệt nhưng theo Luật Đất đai 2013, thu hồi đất để phát triển kinh tế - xã hội vì lợi ích quốc gia, công cộng thì căn cứ vào mục đích, quy mô của từng dự án sẽ do Quốc hội, Thủ tướng quyết định hoặc phải được HĐND chấp thuận.
Đây là một trong những thay đổi quan trọng về chính sách đất đai nhưng một số địa phương không áp dụng đúng, dẫn đến ban hành các quyết định thu hồi đất không hợp pháp khi chưa có nghị quyết chấp thuận của HĐND cùng cấp đối với các dự án phải thu hồi đất.
Cùng với đó, khi vận dụng các văn bản quy phạm dưới luật, Viện kiểm sát cần lưu ý đến hiệu lực thi hành và các văn bản sửa đổi, bổ sung (nếu có). Chẳng hạn như từ ngày 1/7/2014, UBND trước khi xem xét việc ban hành quyết định thu hồi Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất đã cấp không đúng pháp luật phải có kết luận của cơ quan thanh tra cùng cấp, do đó quyết định thu hồi Giấy chứng nhận khi chưa có kết luận của cơ quan thanh tra cùng cấp được xem là không hợp pháp.
Tuy nhiên, từ ngày 3/3/2017, khi phát hiện việc cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất không đúng pháp luật thì UBND tự kiểm tra lại để xem xét việc thu hồi giấy chứng nhận, không nhất thiết phải căn cứ vào kết luận của cơ quan thanh tra.
Như vậy, theo VKSND tối cao, các QĐHC, HVHC bị kiện trong các vụ án hành chính rất đa dạng, liên quan đến nhiều ngành luật, mỗi ngành luật là một hệ thống các văn bản quy phạm pháp luật luôn được sửa đổi, bổ sung. Vì vậy kinh nghiệm phát hiện vi phạm của QĐHC, HVHC bị khởi kiện chỉ được hình thành trong quá trình cập nhật, nghiên cứu và vận dụng đúng pháp luật trong từng vụ án cụ thể và chỉ có như vậy, mỗi Kiểm sát viên tự tích lũy kinh nghiệm trong quá trình thực hiện nhiệm vụ kiểm sát việc giải quyết các vụ án hành chính.