Trong hành trình phát triển ở một tỉnh miền núi biên giới còn nhiều gian nan, Điện Biên đã chọn một con đường bền vững và đầy quyết tâm: đặt giáo dục vào vị trí trung tâm của chiến lược phát triển kinh tế - xã hội, xem tri thức là chìa khóa mở đường tương lai cho đồng bào các dân tộc. Từ các bản vùng sâu, vùng xa đến những xã biên giới nơi mây trắng còn quấn quýt trên đỉnh núi, ánh sáng của con chữ đang được khơi dậy mạnh mẽ, bằng sự quan tâm của chính quyền các cấp và nỗ lực bền bỉ của cộng đồng.
Đầu tư mạnh mẽ để thu hẹp khoảng cách giáo dục vùng cao
Những năm qua, với sự hỗ trợ của các chương trình mục tiêu quốc gia (MTQG), Điện Biên đã có bước chuyển rõ rệt trong phát triển cơ sở vật chất trường lớp, đặc biệt ở vùng đồng bào dân tộc thiểu số. Tháng 10/2025, tỉnh ghi dấu mốc mới khi hoàn thành nâng cấp cơ sở vật chất cho 68 trường phổ thông dân tộc nội trú (PTDTNT) và trường bán trú; đồng thời trang bị thiết bị dạy học cho hàng trăm trường tiểu học, THCS trên toàn tỉnh.
    |
 |
| Một buổi đọc sách của học sinh trường PTDTBT Tiểu học Mường Nhà. Ảnh Báo GD & TĐ |
Đó không chỉ là con số đầu tư, mà là sự đổi thay căn bản của môi trường học tập, giúp hàng nghìn học sinh vùng cao có điều kiện đến lớp trong những ngôi trường khang trang, ấm áp điều mà nhiều thế hệ người dân nơi đây từng chỉ dám mơ ước.
Trường nội trú biên giới, chiến lược phát triển gắn với an ninh lâu dài
Một bước đi lớn cho giai đoạn 2026 - 2030 chính là quyết tâm hoàn thành 15 trường PTDTNT liên cấp tại 15 xã biên giới. Đây là nhiệm vụ chiến lược đã được Bộ Chính trị và Chính phủ đặc biệt quan tâm.
Ngày 2/11/2025, Điện Biên khởi công đồng loạt ba trường nội trú tại Núa Ngam, Nà Bủng và Sam Mứn. Những công trình trị giá hàng trăm tỷ đồng được thiết kế đồng bộ từ lớp học, nhà ăn, khu nội trú, sân thể thao đến phòng đọc sách không chỉ để “học chữ” mà còn là không gian gìn giữ văn hoá, nuôi dưỡng ước mơ.
Tại Sam Mứn, mô hình trường nội trú biên giới với tổng mức đầu tư 200 tỉ đồng được xem là “hạt nhân tri thức” của vùng Tây Bắc. Hay ở Si Pa Phìn, ngôi trường liên cấp mới sắp hoàn thiện dự kiến trở thành trung tâm kết nối cộng đồng, tạo điểm tựa nâng cao dân trí và phát triển nguồn nhân lực.
Những ngôi trường ấy, theo lãnh đạo tỉnh, vừa là nơi gieo mầm tri thức, vừa là “pháo đài mềm” góp phần giữ vững an ninh biên giới.
An sinh học đường: từ bữa ăn đủ đầy đến giấc ngủ yên tâm
Điện Biên xác định rằng đầu tư trường lớp thôi chưa đủ. Học sinh nội trú, nhiều em phải vượt đèo, lội suối để đến trường cần có môi trường sinh hoạt an toàn và ấm áp. Mô hình “ăn bằng mâm” tại nhiều trường nội trú đã tạo nên bữa ăn như trong gia đình: 6 - 7 em ngồi chung mâm, cùng chia sẻ thức ăn, tạo không khí gần gũi, gắn kết.
Trong gió lạnh vùng cao, một mâm cơm nghi ngút khói đôi khi chính là điều giữ chân các em ở lại trường để học tiếp, để nuôi khát vọng.
|
 |
| Một bữa ăn nội trú của học sinh Trường PTDTBT THCS Sín Chải, tỉnh Điện Biên. |
Xóa mù chữ - quyết tâm chính trị và trách nhiệm cộng đồng
Nếu trường học là nơi gieo mầm tri thức cho trẻ em, thì xóa mù chữ là con đường mở ra cơ hội cho cả cộng đồng. Điện Biên duy trì vững chắc chuẩn xóa mù chữ mức độ 2 và liên tục mở mới các lớp học cho người lớn.
Năm 2025, tỉnh mở 30 lớp với hơn 700 học viên. Từ bản Cà Là Pá (Sín Thầu) đến Sa Lông, từ những buổi học đêm ở Leng Su Sìn đến lớp giao thoa văn hóa ở Sáng Nhè, mỗi lớp học là một câu chuyện về nghị lực.
|
 |
| Lớp học xóa mù chữ ở bản Cà Là Pá, xã Sín Thầu. Ảnh TTXVN |
Có những học viên 50 - 55 tuổi, cả đời chưa từng cầm bút, nay quyết tâm đến lớp. Vợ chồng chị Vừ Thị Bầu ở Sín Thầu vừa đi nương vừa đi học, đến khi viết được tên mình đã bật khóc vì vui sướng. Đó là những hình ảnh không chỉ mang tính giáo dục mà còn phản ánh khát vọng vượt lên số phận của đồng bào vùng cao.
Các lớp xóa mù chữ không chỉ dạy đọc, viết, mà còn lồng ghép kiến thức nông nghiệp, kinh tế hộ gia đình, bảo vệ sức khỏe, bảo tồn văn hoá… giúp người dân “học để làm, học để sống tốt hơn”.
Đội ngũ giáo viên, những người giữ lửa trên non cao
Không thể nói về giáo dục Điện Biên mà không nhắc đến những thầy cô bám bản, bám trường. Gần 50% cán bộ, công chức tỉnh là người dân tộc thiểu số, một lợi thế lớn trong công tác giáo dục nhưng nhu cầu đào tạo, bồi dưỡng vẫn rất lớn.
Tỉnh ưu tiên nâng cao năng lực chuyên môn, kiến thức dân tộc học và kỹ năng công tác cộng đồng cho giáo viên. Hệ thống trường PTDTNT và bán trú được tinh gọn nhưng nâng chất, tạo điều kiện để giáo viên phát huy tốt nhất năng lực của mình.
Dù vậy, khó khăn vẫn còn: nhà công vụ thiếu, phụ cấp hạn chế, đời sống giáo viên vùng biên còn nhiều vất vả. Điện Biên đang từng bước tháo gỡ, đồng thời kêu gọi xã hội hóa, cộng đồng doanh nghiệp cùng chung tay hỗ trợ giáo dục vùng cao.
Khơi dậy khát vọng tri thức - đặt nền tảng cho tương lai
Giữa muôn trùng đồi núi, những lớp học đêm, những trường biên giới vừa khởi công, những bữa cơm nội trú ấm hơi người… đã tạo nên bức tranh về một Điện Biên kiên định trong hành trình xây dựng tương lai.
|
 |
| Lớp học xóa mù chữ ở xã Mường Pồn. Ảnh TTXVN |
Giáo dục không chỉ giúp trẻ em vùng cao thoát vòng luẩn quẩn nghèo khó, mà còn giữ gìn bản sắc văn hóa, củng cố an ninh - quốc phòng, tạo nguồn nhân lực tại chỗ và thu hẹp khoảng cách phát triển giữa các vùng miền.
Tri thức như ngọn lửa đã được thắp lên. Và chính quyền các cấp ở Điện Biên đang nuôi dưỡng ngọn lửa ấy bằng chiến lược dài hạn, sự đầu tư bài bản, cùng niềm tin vào tương lai của thế hệ trẻ nơi biên cương Tổ quốc.
Một ngày không xa, những cô bé, cậu bé nơi Sam Mứn, Leng Su Sìn, Sín Thầu… sẽ mang theo tri thức và bản sắc quê hương, trở thành những công dân tự tin, đóng góp vào sự phát triển của đất nước.
Hành trình ấy bắt đầu từ hôm nay từ mỗi lớp học, mỗi ngôi trường, mỗi người thầy, và từ sự đồng hành trách nhiệm của chính quyền Điện Biên với khát vọng tri thức nơi đầu nguồn Tổ quốc.