Đòn bẩy cho sinh kế bền vững vùng cao
Những ngày đầu tháng 10, chúng tôi về Mường Sại, xã vùng cao của huyện Quỳnh Nhai, nơi vừa được thành lập trên cơ sở sáp nhập hai xã Mường Sại và Nặm Ét. Dọc tuyến tỉnh lộ 107, con đường dẫn vào trung tâm xã uốn lượn giữa những triền đồi xanh, hai bên là những ngôi nhà xây kiên cố, sạch đẹp, điểm tô sắc hoa ven đường, tạo nên diện mạo nông thôn mới khang trang, trù phú.
Trước khi sáp nhập, cả hai xã đều đạt chuẩn nông thôn mới. Phát huy kết quả ấy, cấp ủy, chính quyền và nhân dân Mường Sại tiếp tục giữ vững các tiêu chí, đồng thời khai thác tiềm năng, phát huy lợi thế địa phương để phát triển kinh tế - xã hội, tạo sinh kế bền vững cho người dân.
    |
 |
| Mô hình trồng cây ăn quả có múi của nhân dân xã Mường Sại. Nguồn ảnh Báo Sơn La |
Ông Lò Văn Tâm, Chủ tịch UBND xã Mường Sại cho biết: “Toàn xã có 18 bản, hơn 2.000 hộ dân thuộc 4 dân tộc Thái, La Ha, Mông và Dao. Trong giai đoạn 2020 - 2025, Mường Sại và Nặm Ét (cũ) được đầu tư hơn 328,6 tỉ đồng thực hiện các tiêu chí nông thôn mới. Từ nguồn vốn này, xã đã xây dựng, sửa chữa 3 công trình nước sinh hoạt tập trung, 1 công trình điện, 1 cầu qua suối và 13 công trình giao thông, trong đó có 11 tuyến đường nông thôn được bê tông hóa, mở ra cơ hội giao thương, kết nối sản xuất cho người dân”.
Không chỉ thụ hưởng các hạng mục đầu tư từ Nhà nước, người dân Mường Sại còn tích cực góp công, góp của, tự nguyện hiến đất, đóng góp vật liệu, ngày công để làm đường, chỉnh trang khu dân cư, trồng hoa ven đường, góp phần tạo nên diện mạo “sáng - xanh - sạch - đẹp” cho vùng đất này.
Chuyển đổi sản xuất, nâng cao thu nhập
Với địa hình đồi núi xen thung lũng, đất đai màu mỡ, khí hậu thuận lợi, Mường Sại định hướng người dân chuyển đổi cơ cấu cây trồng, vật nuôi phù hợp, vừa bảo đảm an ninh lương thực, vừa gia tăng giá trị kinh tế.
Toàn xã hiện gieo trồng gần 5.000 ha cây lương thực, thâm canh 355 ha cây ăn quả, chăn nuôi hơn 95.000 con gia súc, gia cầm. Bên cạnh đó, 3.347 ha rừng được khoanh nuôi, bảo vệ nghiêm ngặt, góp phần nâng tỷ lệ che phủ rừng lên 44,38%, vừa bảo vệ môi trường sinh thái, vừa tạo việc làm thông qua dịch vụ bảo vệ rừng.
|
 |
| Hiện xã Mường Sại có 8 hợp tác xã, trong đó 4 hợp tác xã hoạt động trong lĩnh vực thủy sản. |
Đặc biệt, tận dụng lợi thế lòng hồ thủy điện Sơn La, người dân phát triển mạnh nghề nuôi cá lồng trên diện tích mặt nước, với 2.698 lồng cá, sản lượng đạt trên 366 tấn mỗi năm. Đây được xem là hướng đi bền vững, giúp nhiều hộ vươn lên khá giả, thậm chí làm giàu.
Hiện xã có 8 hợp tác xã, trong đó 4 hợp tác xã hoạt động trong lĩnh vực thủy sản. Mô hình hợp tác xã không chỉ tạo liên kết trong sản xuất, tiêu thụ sản phẩm, mà còn giúp nông dân được tập huấn kỹ thuật, tiếp cận nguồn vốn vay ưu đãi, ứng dụng tiến bộ khoa học vào sản xuất.
Bản Tốm đổi thay từ những bước đi nhỏ
Theo giới thiệu của chính quyền xã, chúng tôi tìm về bản Tốm - nơi có 92 hộ dân, chủ yếu là đồng bào La Ha sinh sống. Những năm qua, Ban quản lý bản và các tổ chức đoàn thể đã tích cực vận động bà con chuyển từ chăn nuôi nhỏ lẻ sang nuôi hàng hóa tập trung, chú trọng vệ sinh chuồng trại, cải tạo giống vật nuôi, nâng cao năng suất.
Đến nay, bản Tốm đã nuôi 330 con đại gia súc, 3.500 con gia cầm, canh tác 140 ha ngô, 60 ha sắn và 3 ha cây ăn quả. Ngoài ra, bà con còn bảo vệ hơn 165 ha rừng (gồm 153 ha rừng tự nhiên, 12 ha rừng trồng), góp phần ổn định sinh thái và hưởng lợi từ chính sách chi trả dịch vụ môi trường rừng.
|
 |
| Ban quản lý bản và các tổ chức đoàn thể đã tích cực vận động bà con chuyển từ chăn nuôi nhỏ lẻ sang nuôi hàng hóa tập trung, chú trọng vệ sinh chuồng trại, cải tạo giống vật nuôi, nâng cao năng suất. |
Kinh tế phát triển, đời sống người dân được nâng lên rõ rệt. Ông Quàng Văn Pánh, Bí thư Chi bộ, Trưởng bản Tốm chia sẻ:
“Nhờ được hỗ trợ từ các chương trình, đặc biệt là nguồn vốn ưu đãi của Ngân hàng Chính sách xã hội, 60 hộ dân trong bản đã vay tổng dư nợ 3,4 tỉ đồng để đầu tư phát triển kinh tế. Ngoài ra, 130 lao động của bản đi làm việc ngoài tỉnh với thu nhập bình quân 7-10 triệu đồng/tháng, tạo thêm nguồn thu ổn định cho gia đình”.
Không chỉ làm kinh tế giỏi, bà con còn tích cực tham gia xây dựng nông thôn mới. Nhân dân bản Tốm đã góp hơn 300 ngày công làm 1,6 km đường nội bản, 7,5 km đường vào khu sản xuất; 100% hộ di dời gia súc ra khỏi gầm sàn, trên 90% hộ có công trình vệ sinh đạt chuẩn. Nhà văn hóa bản được nâng cấp khang trang, đầy đủ trang thiết bị phục vụ sinh hoạt cộng đồng. Hằng năm, có tới 86% hộ đạt danh hiệu “Gia đình văn hóa”, góp phần xây dựng đời sống mới nơi vùng cao.
Liên kết sản xuất, mở rộng cơ hội làm giàu
Từ phong trào phát triển kinh tế, nhiều tấm gương tiêu biểu đã xuất hiện, tiêu biểu như anh Lường Văn Lệ, bản Nong, người tiên phong vận động 14 hộ ở các bản Nong, Cà Pống, Co Muông, Hào cùng thành lập HTX Dịch vụ nông nghiệp Nặm Ét năm 2020. Hợp tác xã đã trồng hơn 12 ha cây ăn quả, chủ yếu là cam và bưởi, hướng dẫn thành viên chuyển đổi từ trồng ngô, sắn năng suất thấp sang cây ăn quả theo quy trình VietGAP và hữu cơ.
Nhờ được tập huấn kỹ thuật, ứng dụng công nghệ tưới nhỏ giọt, bón phân vi sinh, sau 4 năm, diện tích cây ăn quả đã tăng lên gần 15 ha, toàn bộ diện tích dự kiến được chứng nhận VietGAP vào cuối năm 2024. Sản phẩm của HTX hiện được thương lái trong và ngoài tỉnh thu mua ổn định, mang lại thu nhập bền vững cho các thành viên.
Tham gia HTX từ năm 2020, anh Lường Văn Vui, hộ nông dân bản Nong, cho biết: “Trước đây tôi đầu tư gần 200 triệu đồng trồng 1 ha cam V2, bưởi, nhưng năng suất thấp do thiếu kỹ thuật. Khi tham gia HTX, được hướng dẫn kỹ thuật chăm sóc, cây trồng phát triển tốt, nay thu gần 10 tấn quả/năm, bán với giá 25.000 - 30.000 đồng/kg. Ngoài cây ăn quả, gia đình còn nuôi hơn 10 con lợn nái, lợn thịt và 10 con trâu, bò, tổng thu đạt khoảng 400 triệu đồng/năm”.
Anh Vui dự định thời gian tới sẽ đầu tư chuồng trại nuôi hươu sao lấy nhung, mở hướng sản xuất mới, tận dụng nguồn phụ phẩm nông nghiệp và mở rộng thị trường sản phẩm đặc sản vùng cao.
Chung sức dựng xây nông thôn mới, hướng đến tương lai xanh và bền vững
Không chỉ dừng lại ở việc giữ vững danh hiệu xã đạt chuẩn nông thôn mới, Mường Sại đang hướng tới mục tiêu xây dựng nông thôn mới nâng cao, hướng đến sự phát triển hài hòa giữa kinh tế, văn hóa và môi trường.
|
 |
| Toàn xã Mường Sại hiện gieo trồng gần 5.000 ha cây lương thực, thâm canh 355 ha cây ăn quả, chăn nuôi hơn 95.000 con gia súc, gia cầm. Bên cạnh đó, 3.347 ha rừng được khoanh nuôi, bảo vệ nghiêm ngặt, góp phần nâng tỷ lệ che phủ rừng lên 44,38%, vừa bảo vệ môi trường sinh thái, vừa tạo việc làm thông qua dịch vụ bảo vệ rừng. |
Nghị quyết Đại hội Đảng bộ xã Mường Sại lần thứ nhất (nhiệm kỳ 2025 - 2030) đề ra mục tiêu: giữ vững và nâng cao các tiêu chí nông thôn mới; xây dựng ít nhất 2 bản đạt chuẩn NTM nâng cao; sản lượng thủy sản đạt 12.000 tấn/năm; thu nhập bình quân 47 triệu đồng/người/năm; tỷ lệ hộ nghèo, cận nghèo dưới 4%.
Để đạt mục tiêu đó, địa phương tiếp tục lồng ghép nguồn vốn Chương trình Mục tiêu quốc gia 1719, cùng các chương trình nông thôn mới, giảm nghèo bền vững, nhằm đầu tư duy tu, bảo dưỡng hạ tầng, hỗ trợ sản xuất, nâng cao thu nhập cho người dân. Đồng thời, xã kiến nghị tỉnh có cơ chế ưu đãi thu hút doanh nghiệp đầu tư vào trồng trọt, chăn nuôi, chế biến nông sản; tạo thêm việc làm tại chỗ cho lao động địa phương.
Sự thay đổi từng ngày của Mường Sại là minh chứng sống động cho hiệu quả của Chương trình Mục tiêu quốc gia 1719 trong việc thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số, giúp người dân ổn định sinh kế, vươn lên thoát nghèo bền vững.
Từ những bản làng nhỏ bé nơi vùng cao Quỳnh Nhai, chương trình đã lan tỏa tinh thần đổi mới, khơi dậy ý chí vươn lên, khẳng định rằng khi được trao cơ hội và định hướng đúng, người dân vùng cao hoàn toàn có thể tự tin bước đi trên con đường phát triển bền vững, gìn giữ bản sắc, xây dựng quê hương ngày càng no ấm, tươi đẹp.