Trong những năm gần đây, vùng đồng bào dân tộc thiểu số (DTTS) và miền núi tỉnh Sơn La đã có những bước chuyển mình đáng kể, nhờ vào việc triển khai quyết liệt và hiệu quả Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào DTTS và miền núi giai đoạn 2021-2030, giai đoạn I (2021-2025) - gọi tắt là Chương trình MTQG 1719. Với tổng nguồn lực lên tới hàng nghìn tỉ đồng, chương trình đang phát huy vai trò "đòn bẩy kép": vừa thúc đẩy phát triển hạ tầng - xã hội, vừa giúp nâng cao đời sống vật chất, tinh thần cho người dân.
Hiệu quả giải ngân cao tạo nền tảng cho phát triển
Tính đến tháng 6/2025, tổng nguồn vốn thực hiện Chương trình MTQG 1719 giai đoạn I tại tỉnh Sơn La đã đạt 5.487 tỉ đồng, trong đó vốn đầu tư và sự nghiệp do Trung ương phân bổ chiếm tỷ trọng lớn. Riêng 6 tháng đầu năm 2025, tỉnh đã giải ngân được 3.434 tỉ đồng, tương đương 69,8% kế hoạch vốn - một tỷ lệ cao so với mặt bằng chung cả nước.
Việc giải ngân đạt tiến độ không chỉ thể hiện sự vào cuộc quyết liệt của chính quyền các cấp, mà còn cho thấy khả năng điều hành linh hoạt, sát thực tiễn trong công tác dân tộc - một lĩnh vực đặc thù, đòi hỏi vừa có tính kỷ cương, vừa phải gần gũi với đời sống cộng đồng.
Chuyển biến rõ rệt về hạ tầng, xóa nhà tạm - Khôi phục niềm tin, nâng cao chất lượng sống
Nhờ nguồn vốn đầu tư đồng bộ, hệ thống kết cấu hạ tầng thiết yếu tại vùng đồng bào DTTS được nâng cấp mạnh mẽ. Hơn 98% xã có đường ô tô đến trung tâm được bê tông hóa, 78,3% bản có đường cứng hóa, 99,5% hộ gia đình sử dụng điện an toàn, và 97,5% dân số nông thôn được dùng nước hợp vệ sinh.
    |
 |
| Xây dựng nhà ở cho gia đình có công với cách mạng tại xã Chiềng Cang, huyện Sông Mã. Ảnh Báo Sơn La |
Trong lĩnh vực giáo dục, tỷ lệ trẻ em đến trường từ mẫu giáo đến phổ thông đều đạt trên 95%, trong đó trẻ mẫu giáo 5 tuổi đạt 99,6%. Các xã có trường lớp kiên cố hóa đạt 73,5%, nhiều điểm trường vùng sâu, vùng xa được sửa chữa, nâng cấp, góp phần rút ngắn khoảng cách tiếp cận dịch vụ giáo dục.
Cùng với đó, 100% người dân thuộc hộ nghèo, cận nghèo, người DTTS tại vùng khó khăn được cấp miễn phí thẻ BHYT, giúp giảm gánh nặng tài chính và nâng cao tiếp cận dịch vụ y tế. Tỷ lệ phụ nữ sinh con tại cơ sở y tế đạt 80,6%; tỷ lệ trẻ em suy dinh dưỡng giảm, tỷ lệ dân số đọc thông viết thạo đạt gần 95%.
Một điểm nhấn đặc biệt trong 6 tháng đầu năm 2025 là chương trình hỗ trợ xóa nhà tạm, nhà dột nát, với tổng số 3.058 hộ được hỗ trợ, trong đó 2.653 hộ xây mới và 405 hộ sửa chữa. Đây không chỉ là con số, mà còn là biểu hiện cụ thể của sự quan tâm sâu sắc đến đời sống thiết thực của người dân, đặc biệt là các hộ nghèo tại vùng đặc biệt khó khăn.
Những căn nhà mới không chỉ thay đổi điều kiện sống, mà còn thắp sáng niềm tin, củng cố khối đại đoàn kết, thúc đẩy phong trào thi đua phát triển sản xuất, góp phần giữ gìn an ninh - trật tự xã hội vùng cao.
Giảm nghèo bền vững gắn với sinh kế và đào tạo nghề
Theo báo cáo, trong năm 2024, tỷ lệ hộ nghèo vùng đặc biệt khó khăn giảm trung bình 4,47%/năm, hướng tới mục tiêu giảm 5% năm 2025. Đáng chú ý, thu nhập bình quân đầu người dân tộc thiểu số dự kiến đạt 39,2 triệu đồng/năm - gấp đôi mức năm 2020.
Chương trình cũng chú trọng đến đào tạo nghề và nâng cao năng lực nội tại cho người dân. Tính đến giữa năm 2025, 35% lao động trong độ tuổi đã được đào tạo nghề, và tỉnh đang nỗ lực phấn đấu đạt 50% vào cuối năm. Việc đào tạo không chỉ gắn với nghề nông mà còn hướng tới các mô hình phi nông nghiệp, giúp thanh niên vùng cao có cơ hội việc làm mới tại chỗ hoặc tham gia thị trường lao động rộng hơn.
Vượt khó từ cơ chế, chính sách - cán bộ nỗ lực không ngừng nghỉ: Củng cố nền tảng lâu dài
Bên cạnh các yếu tố vật chất, Chương trình 1719 tại Sơn La còn đặc biệt chú trọng đến đời sống tinh thần, văn hóa, thông tin - truyền thông. Tỷ lệ hộ đồng bào được xem truyền hình đạt 96,8%, được nghe đài phát thanh đạt 94,5%. 100% thôn bản có đội văn nghệ truyền thống hoạt động thường xuyên; 92,5% thôn có nhà sinh hoạt cộng đồng - những con số phản ánh rõ hiệu quả của việc khôi phục và phát triển văn hóa dân tộc.
|
 |
| Nước sạch về tới tận nhà, giúp bà con vơi đi nỗi lo thiếu nước sinh hoạt, yên tâm lao động, sản xuất. Ảnh VOV Tây Bắc |
Không kém phần quan trọng, việc xây dựng đội ngũ cán bộ người dân tộc thiểu số tại cơ sở cũng có những bước tiến. Hiện tại, 87% cán bộ cấp xã là người DTTS, và trên 26% cán bộ giữ chức danh lãnh đạo cấp huyện và tỉnh là người DTTS - một con số đáng khích lệ, thể hiện sự quan tâm trong tạo nguồn cán bộ kế cận vùng cao.
Tuy đạt nhiều thành tựu, Chương trình 1719 tại Sơn La vẫn gặp không ít vướng mắc. Nhiều tiểu dự án, nội dung thành phần chậm tiến độ, một phần do cơ chế quản lý tài chính còn phức tạp, văn bản hướng dẫn từ Trung ương chưa thống nhất, chưa kịp thời. Một số dự án chưa triển khai được do vướng mắc về tiêu chí đo lường đa chiều trong rà soát hộ nghèo theo Nghị định 07/2021/NĐ-CP.
Song, chính trong khó khăn đó, ý chí chính trị và sự đồng lòng của Cấp ủy, chính quyền và Nhân dân Sơn La đã phát huy mạnh mẽ. Việc rà soát, điều chỉnh kế hoạch, tăng cường kiểm tra, giám sát và tổ chức đào tạo năng lực cán bộ cơ sở đã giúp tháo gỡ một phần khó khăn, đảm bảo chương trình đi đúng lộ trình.
|
 |
| Thi công dự án đường trục chính đô thị - nội thị Mộc Châu. |
Chương trình 1719 - Nền tảng để phát triển bền vững
Tổng kết 6 tháng đầu năm 2025, có thể khẳng định: Chương trình MTQG 1719 đã và đang trở thành “bệ đỡ chiến lược” giúp đồng bào dân tộc thiểu số tỉnh Sơn La thoát nghèo, sống an cư, học hành, có việc làm, được chăm sóc sức khỏe và giữ gìn bản sắc văn hóa truyền thống.
Trong giai đoạn tới, cùng với việc tiếp tục giải ngân hiệu quả nguồn vốn còn lại, Sơn La cần đẩy mạnh kết hợp giữa đầu tư hạ tầng với phát triển sinh kế, ứng dụng chuyển đổi số trong quản lý chương trình, tăng cường vai trò của các tổ chức đoàn thể, cộng đồng người có uy tín để nhân dân thực sự làm chủ trong quá trình phát triển.
Bởi lẽ, chương trình không chỉ là nhiệm vụ, mà còn là một cam kết chính trị sâu sắc của Đảng, Nhà nước đối với đồng bào dân tộc thiểu số - một bộ phận không thể tách rời trong khối đại đoàn kết dân tộc, trong hành trình xây dựng một nước Việt Nam phồn vinh, thịnh vượng và công bằng.