Về vấn đề này, Luật sư Bùi Quang Thu (Đoàn Luật sư TP Hà Nội) có ý kiến như sau:
Điều 104 Bộ luật Lao động 2019 quy định:
Thưởng là số tiền hoặc tài sản hoặc bằng các hình thức khác mà người sử dụng lao động thưởng cho người lao động căn cứ vào kết quả sản xuất, kinh doanh, mức độ hoàn thành công việc của người lao động.
Quy chế thưởng do người sử dụng lao động quyết định và công bố công khai tại nơi làm việc sau khi tham khảo ý kiến của tổ chức đại diện người lao động tại cơ sở đối với nơi có tổ chức đại diện người lao động tại cơ sở.
Theo quy định trên, tiền thưởng được hiểu là khoản thù lao bổ sung cho tiền lương để trả cho những yếu tố mới phát sinh trong quá trình lao động ( tăng năng suất lao động, tiết kiệm nguyên vật liệu, sáng kiến…) chưa tính đến trong mức lương theo chức danh hoặc theo công việc.
Thưởng nói chung và thưởng Tết Giáp Thìn 2024 nói riêng sẽ được quyết định dựa trên kết quả sản xuất, kinh doanh của doanh nghiệp cũng như mức độ hoàn thành công việc của người lao động.
Bên cạnh đó, pháp luật cũng không quy định mức thưởng Tết cụ thể nên việc thưởng hay không thưởng, thưởng nhiều hay thưởng ít sẽ do doanh nghiệp chủ động trên nguồn tài chính của mình.
Nếu trong năm, doanh nghiệp sản xuất, kinh doanh có lợi nhuận, người lao động hoàn thành công việc được giao và thỏa mãn điều kiện thưởng Tết theo quy chế thưởng thì doanh nghiệp sẽ phải thưởng Tết cho người lao động theo quy định. Tùy tình hình tài chính mà doanh nghiệp có thể thưởng nhiều hoặc chỉ thưởng ít cho nhân viên.
Ngược lại, nếu kết quả sản xuất, kinh doanh của doanh nghiệp gặp nhiều khó khăn, nguồn tài chính hạn hẹp thì doanh nghiệp không có nghĩa vụ bắt buộc phải thưởng Tết cho người lao động.
Tiền thưởng có tác dụng kích thích mạnh mẽ người lao động phấn đấu và sáng tạo trong quá trình lao động, bảo đảm sự công bằng trong lĩnh vực trả lương…Trên thực tế hiện nay, nhiều doanh nghiệp đã sử dụng tiền thưởng như chiến lược để ổn định lực lượng lao động tại chỗ, thu hút người lao động giỏi và phát triển về chất lực lượng lao động trong đơn vị , tạo lợi thế cạnh tranh trên thị trường.
Theo quy định tại Điều 104 Bộ luật Lao động 2019, thưởng tết cho người lao động không phải phải là quy định bắt buộc. Mà căn cứ vào tình hình hoạt động kinh doanh của công ty, các chỉ số hiệu quả, năng suất làm việc và mức độ hoàn thành công việc của người lao động trong một năm mà doanh nghiệp có thể xây dựng quy chế nội bộ của doanh nghiệp về việc thưởng tết cho người lao động.
Tùy vào tình hình hoạt động của doanh nghiệp mà doanh nghiệp có thể xây dựng quy chế thưởng tết cho người lao động một lần hoặc theo từng năm.
Do đó, mức thưởng tết hằng năm (đối với doanh nghiệp có thực hiện thưởng tết cho người lao động) cho người lao động sẽ do doanh nghiệp tự quyết định dựa vào tình hình kinh doanh của doanh nghiệp và các chỉ số mức độ hoàn thành công việc của từng người lao động.
Theo quy định tại điểm a khoản 3.1 mục 3 Phần II Nghị quyết 27-NQ/TW năm 2018 của Ban Chấp hành Trung ương yêu cầu khi thiết kế cơ cấu tiền lương đối với cán bộ, công chức, viên chức và lực lượng vũ trang (khu vực công) phải bổ sung tiền thưởng (quỹ tiền thưởng bằng khoảng 10% tổng quỹ tiền lương của năm, không bao gồm phụ cấp).
Tuy nhiên, tại khoản 1 Điều 3 Nghị quyết 69/2022/QH15 về dự toán ngân sách nhà nước năm 2023, Quốc hội quyết định chưa thực hiện cải cách tổng thể chính sách tiền lương theo Nghị quyết 27-NQ/TW năm 2018 của Ban Chấp hành Trung ương trong năm 2023.
Do đó, đối với tiền thưởng của cán bộ, công chức, viên chức sẽ được thực hiện theo quy định của pháp luật hiện hành. Cụ thể :
- Theo khoản 2 Điều 12 Luật Cán bộ, công chức 2008: Cán bộ, công chức được hưởng tiền làm thêm giờ, tiền làm đêm, công tác phí và các chế độ khác theo quy định của pháp luật.
- Theo khoản 2 và khoản 3 Điều 12 Luật Viên chức 2010: Viên chức được hưởng tiền làm thêm giờ, tiền làm đêm, công tác phí và chế độ khác theo quy định của pháp luật và quy chế của đơn vị sự nghiệp công lập; được hưởng tiền thưởng, được xét nâng lương theo quy định của pháp luật và quy chế của đơn vị sự nghiệp công lập.
Cho đến thời điểm hiện tại pháp luật chưa có quy định riêng về tiền thưởng Tết. Không có quy định bắt buộc cơ quan, tổ chức, doanh nghiệp phải thưởng Tết cho cán bộ, công chức, viên chức, người lao động.
Do đó, đối với dịp Tết Giáp Thìn 2024, cán bộ, công chức, viên chức, người lao động có được nhận tiền thưởng Tết hay không phụ thuộc vào quỹ tiền lương/thưởng, quy chế/quy định, thỏa thuận trước đó của cán bộ, công chức, viên chức, người lao động với cơ quan, tổ chức, doanh nghiệp.
Nếu được thưởng Tết Giáp Thìn 2024 thì hình thức thưởng là tiền hoặc tài sản hoặc bằng các hình thức khác theo quy định của cơ quan, tổ chức, doanh nghiệp.