Chính quyền của Tổng thống Biden đã yêu cầu các đồng minh đang sử dụng thiết bị, khí tài quân sự do Nga sản xuất, bao gồm cả S-300 và S-400, xem xét chuyển giao chúng cho Ukraine, đáp lại lời kêu gọi hỗ trợ của Kyiv để đối phó với hoạt động quân sự của Moscow tại nước này.
Ý tưởng là một phần của cuộc thảo luận hồi đầu tháng giữa Thứ trưởng Ngoại giao Mỹ Wendy Sherman và các quan chức Thổ Nhĩ Kỳ, trong nỗ lực của Mỹ và đồng minh nhằm hỗ trợ Ukraine, cũng như để cải thiện quan hệ song phương Washington-Ankara.
Các nhà chức trách Thổ Nhĩ Kỳ chưa bình luận về đề xuất chuyển giao các hệ thống S-400, vốn là vấn đề gây bất đồng lâu nay giữa hai đồng minh NATO.
    |
 |
| Hệ thống tên lửa đất đối không S-400 Triumph của Nga. Nguồn” Reuters / Vitaly Nevar. |
Các nguồn tin và nhà phân tích Thổ Nhĩ Kỳ cho biết, bất kỳ đề xuất nào như vậy sẽ khó có triển vọng đối với Thổ Nhĩ Kỳ bởi nhiều vấn đề, từ trở ngại kỹ thuật liên quan đến việc lắp đặt và vận hành S-400 ở Ukraine, đến những lo ngại chính trị về khả năng đáp trả mà Ankara có thể phải đối mặt từ Moscow.
Thỏa thuận cung cấp 4 sư đoàn S-400 Triumph do Nga sản xuất cho Thổ Nhĩ Kỳ đã được ký kết vào tháng 9/2017. Giá trị hợp đồng lên tới 2,5 tỉ USD, một nửa do Nga cho vay.
Washington đã nhiều lần yêu cầu Ankara loại bỏ các tổ hợp tên lửa đất đối không mua từ Nga kể từ khi nước này tiếp nhận lô hàng đầu tiên vào tháng 7/2019.
Mỹ cũng đã áp đặt các lệnh trừng phạt đối với ngành công nghiệp quốc phòng của Thổ Nhĩ Kỳ, đình chỉ việc cung cấp hơn 100 máy bay, cũng như loại Ankara khỏi chương trình phát triển F-35.
|
 |
| S-400 triển khai trong một cuộc tập trận tại một căn cứ quân sự ở vùng Kaliningrad, Nga vào ngày 11/8/2020. Nguồn: Reuters. |
Các quan chức Mỹ đang muốn nhân cơ hội hiện tại để lôi kéo Thổ Nhĩ Kỳ trở lại quỹ đạo của Washington. Các nguồn tin của Mỹ và Thổ Nhĩ Kỳ cho biết, nỗ lực tìm kiếm đường hướng để cải thiện mối quan hệ căng thẳng đã được đẩy nhanh trong những tuần gần đây, mặc dù chưa có đề xuất cụ thể nào thực sự gây chú ý.
“Mọi người đều biết rằng S-400 là vấn đề lâu dài và có lẽ đây là thời điểm chúng ta có thể tìm ra phương cách để giải quyết vấn đề này.”, Thứ trưởng Ngoại giao Mỹ Sherman nói với đài truyền hình Thổ Nhĩ Kỳ Haberturk trong một cuộc phỏng vấn hôm 5/3.
Thổ Nhĩ Kỳ có chung đường biên giới trên biển với Ukraine và Nga ở Biển Đen và có quan hệ tốt với cả hai. Ankara đã bày tỏ hoạt động quân sự của Nga ở Ukraine là không thể chấp nhận được, ủng hộ chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ của Kyiv, nhưng cũng phản đối các lệnh trừng phạt đối với Moscow trong khi tích cực với ý tưởng hòa giải.
|
 |
| Nga giao lô hàng S-400 đầu tiên cho Thổ Nhĩ Kỳ tại sân bay quân sự Murted - Ankara ngày 12/7/2019. Nguồn: BQP Thổ Nhĩ Kỳ. |
Các nhà phân tích cho rằng, Ankara đã thận trọng trong những phản ứng để không làm mất lòng Moscow. Nhưng Ankara cũng đã bán và ký thỏa thuận hợp tác sản xuất máy bay chiến đấu không người lái cho Kyiv, điều khiến Điện Kremlin giận dữ. Thổ Nhĩ Kỳ cũng phản đối các chính sách của Nga ở Syria và Libya, cũng như việc Moscow sáp nhập Crimea vào năm 2014.
Aaron Stein, Giám đốc nghiên cứu tại Viện Nghiên cứu Chính sách Đối ngoại có trụ sở tại Philadelphia, Mỹ cho rằng, việc chuyển giao S-400 chắc chắn sẽ dẫn đến sự tức giận của Nga. Mặt khác, đối với Tổng thống Erdogan, S-400 đã trở thành biểu trưng cho chủ quyền của Thổ Nhĩ Kỳ, vì vậy việc chuyển giao sẽ không phải là một quyết định dễ dàng.
Năm ngoái, Mỹ từng gợi ý mua lại các hệ thống S-400 mà Thổ Nhĩ Kỳ đã mua từ Nga, tuy nhiên Nga cảnh báo điều đó là không thể, bởi những điều kiện ràng buộc trong hợp đồng giữa Moscow và Ankara.