Theo thống kê của Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Thanh Hóa, trong tổng số 30 giấy phép khai thác cát đã được cấp, hiện chỉ còn một mỏ cát duy nhất tại huyện Yên Định duy trì hoạt động với công suất khai thác khoảng 15.000 m³/năm, chiếm chưa đến 2% tổng công suất được cấp phép trên toàn tỉnh. Trong khi đó, 28 giấy phép còn hiệu lực với tổng công suất khai thác lên tới 0,842 triệu m³/năm lại đang trong tình trạng “đắp chiếu” do nhiều nguyên nhân khác nhau.
Thực tế cho thấy, hầu hết các mỏ cát trên địa bàn tỉnh hiện nay đang bị đình chỉ, tạm dừng hoặc chưa thể triển khai hoạt động do vướng mắc về thủ tục pháp lý, kỹ thuật hoặc đang trong quá trình điều tra. Nhiều doanh nghiệp chưa hoàn thiện việc cải hoán, đăng kiểm phương tiện khai thác theo đúng quy chuẩn kỹ thuật, dẫn đến việc không thể vận hành. Một số trường hợp dù đã được cấp phép khai thác nhưng lại chưa hoàn tất thủ tục thuê đất, do đó, chưa đủ điều kiện pháp lý để đưa mỏ vào hoạt động.
    |
 |
Chỉ còn duy nhất một mỏ cát đang hoạt động tại tỉnh Thanh Hóa. (Ảnh minh họa)
|
Đáng chú ý, có không ít mỏ bị yêu cầu tạm dừng hoạt động để cơ quan chức năng đo đạc, xác định lại trữ lượng và đánh giá nguy cơ sạt lở bờ sông là vấn đề đang ngày càng đáng lo ngại trong bối cảnh biến đổi dòng chảy và xói lở diễn ra trên nhiều tuyến sông lớn tại Thanh Hóa. Thậm chí, một số chủ mỏ còn đang bị cơ quan Công an điều tra vì có dấu hiệu vi phạm pháp luật trong hoạt động khai thác khoáng sản.
Việc chỉ còn duy nhất một mỏ cát hoạt động khiến nguồn cung vật liệu xây dựng bị thu hẹp nghiêm trọng. Nhiều doanh nghiệp xây dựng tại TP Thanh Hóa và các huyện, thị xã lân cận cho biết họ phải nhập cát từ các tỉnh khác với chi phí vận chuyển cao, gây đội giá thi công và ảnh hưởng trực tiếp đến tiến độ các dự án. Một số công trình buộc phải tạm dừng thi công vì không có vật liệu, đặc biệt là các dự án hạ tầng sử dụng vốn ngân sách nhà nước.
Tình trạng thiếu hụt nguồn cung cũng làm gia tăng nguy cơ tái diễn các hoạt động khai thác cát trái phép, khai thác lén lút về đêm hoặc vận chuyển cát không rõ nguồn gốc, gây áp lực lớn lên lực lượng chức năng trong việc kiểm tra, giám sát và xử lý vi phạm.
Trước tình hình đó, các doanh nghiệp đã có nhiều kiến nghị gửi tới UBND tỉnh và các sở, ngành liên quan. Trong đó, nhiều ý kiến đề xuất cho phép tạm thời sử dụng phương tiện cũ trong thời gian chờ hoàn thành thủ tục cải hoán, đồng thời đề nghị đẩy nhanh quy trình đăng kiểm để tránh tình trạng “chết máy” dây chuyền khai thác. Một số doanh nghiệp cũng đề xuất được hỗ trợ tháo gỡ các vướng mắc về thủ tục thuê đất, xin điều chỉnh công suất để có thể đưa mỏ vào khai thác sớm.
Về phía cơ quan quản lý nhà nước, UBND tỉnh Thanh Hóa đã chỉ đạo các sở ngành như Sở Nông nghiệp và Môi trường, Sở Giao thông Vận tải, Sở Xây dựng phối hợp chặt chẽ với các địa phương để rà soát lại toàn bộ hệ thống giấy phép, hướng dẫn doanh nghiệp hoàn thiện thủ tục pháp lý, đồng thời xem xét điều chỉnh công suất khai thác đối với các mỏ có đủ điều kiện nhằm bảo đảm nguồn cung cát hợp pháp cho các dự án xây dựng trên địa bàn.
Tuy nhiên, trong quá trình tháo gỡ khó khăn cho doanh nghiệp, các cơ quan chức năng cũng nhấn mạnh nguyên tắc tuân thủ pháp luật và bảo vệ môi trường là điều kiện tiên quyết. Các trường hợp khai thác không phép, khai thác vượt công suất, sử dụng phương tiện không đủ điều kiện sẽ tiếp tục bị xử lý nghiêm theo đúng quy định của pháp luật.
Tình trạng thiếu hụt cát hiện nay tại Thanh Hóa là hồi chuông cảnh báo về những bất cập trong quy trình cấp phép, quản lý khai thác khoáng sản, cũng như sự cần thiết phải xây dựng một chiến lược dài hạn về quản lý tài nguyên phục vụ xây dựng. Trong bối cảnh tỉnh đang đẩy mạnh phát triển hạ tầng và đô thị, việc bảo đảm nguồn cung vật liệu xây dựng ổn định, hợp pháp và bền vững là yếu tố sống còn, đòi hỏi sự vào cuộc đồng bộ và quyết liệt từ cả chính quyền, doanh nghiệp và cơ quan thực thi pháp luật./.