Khởi tố vụ án vận chuyển trái phép hơn 650 tấn hàng hóa qua biên giới

Ngày 17/12/2025, Cơ quan Cảnh sát điều tra Công an TP Hồ Chí Minh cho biết đã khởi tố vụ án “Vận chuyển trái phép hàng hóa qua biên giới” theo Điều 189 Bộ luật Hình sự, xảy ra tại Công ty Đại Phát Đồng Nai.

Các đối tượng trong đường dây tổ chức xuất khẩu trái phép 23 container hàng hóa từ Việt Nam sang Trung Quốc.

Trước đó, Phòng Cảnh sát kinh tế Công an TP Hồ Chí Minh (PC03) chủ trì, phối hợp với Hải quan cửa khẩu cảng Sài Gòn khu vực 1 tiến hành kiểm tra hồ sơ, thủ tục đối với 2 tờ khai hải quan số 307187948710/B11 và 307187957920/B11 do Công ty TNHH TMDV XNK Đại Phát Đồng Nai đăng ký để xuất khẩu 23 container hàng hóa từ Việt Nam sang Trung Quốc, khai báo là “xỉ đa kim… thu gom trong quá trình luyện kim”.

Qua kiểm tra hồ sơ, lấy mẫu giám định và xác minh thực tế, lực lượng chức năng phát hiện hàng hóa xuất khẩu có dấu hiệu khai báo gian dối về tên gọi, chủng loại, không phù hợp với nội dung khai báo hải quan, tiềm ẩn hành vi vận chuyển trái phép hàng hóa qua biên giới.

Quá trình phối hợp kiểm tra cho thấy, mặc dù doanh nghiệp khai báo hàng hóa là “xỉ đa kim”, song kết quả giám định của cơ quan chuyên môn xác định hàng hóa trong các container chứa chủ yếu là đồng ở dạng hợp chất CuFeS₂, có hàm lượng kim loại cao, không phải phế liệu như khai báo.

Trên cơ sở kết quả giám định ban đầu, toàn bộ hồ sơ được chuyển đến Cơ quan Cảnh sát điều tra Công an TP Hồ Chí Minh để thụ lý, xác minh theo thẩm quyền.

Kết quả điều tra bước đầu xác định đây là hoạt động có tổ chức, phân công vai trò chặt chẽ, do Nguyễn Nguyên Lý giữ vai trò chủ mưu, cầm đầu, trực tiếp điều hành toàn bộ đường dây tổ chức xuất khẩu trái phép 23 container hàng hóa từ Việt Nam sang Trung Quốc.

Lý nhận “đơn hàng” từ đối tượng người Trung Quốc thông qua nền tảng WeChat, sau đó điều phối các khâu từ thuê container, đặt tàu vận chuyển, tổ chức đóng hàng, đến sử dụng pháp nhân doanh nghiệp để thực hiện thủ tục hải quan.

Lực lượng chức năng kiểm tra các container.

Các đối tượng còn lại được phân công cụ thể theo từng công đoạn: Người phụ trách nắm chính sách pháp luật và trực tiếp tổ chức khai báo hải quan; người chạy hiện trường, làm việc tại cảng, phối hợp kiểm hóa, giám định; người thành lập và quản lý các pháp nhân “ma”, mua bán hóa đơn, lập hồ sơ khống và điều phối dòng tiền; người đứng tên đại diện pháp luật để ký hồ sơ, chuyển tiền hợp thức hóa nguồn gốc hàng hóa.

Phương thức, thủ đoạn phạm tội trong vụ việc thể hiện tính tinh vi và mới. Các đối tượng không chỉ gian dối trong việc khai báo tên gọi, mã HS, chủng loại hàng hóa, mà còn tổ chức hợp thức hóa toàn bộ hồ sơ xuất khẩu bằng cách sử dụng doanh nghiệp không hoạt động thực tế, mua hóa đơn giá trị gia tăng từ các pháp nhân không phát sinh giao dịch thật, lập khống hợp đồng và thực hiện các giao dịch chuyển tiền hợp thức hóa chứng từ, che giấu bản chất.

Việc khai báo hàng hóa có hàm lượng kim loại cao thành “xỉ đa kim” nhằm đánh tráo bản chất hàng hóa, biến sản phẩm khoáng sản có giá trị lớn thành chất thải, từ đó né tránh sự kiểm soát của cơ quan quản lý và đưa tài nguyên ra nước ngoài.

Hành vi trên tiềm ẩn nguy cơ nghiêm trọng đối với công tác quản lý tài nguyên, khoáng sản và trật tự quản lý kinh tế. Nếu không kịp thời phát hiện, ngăn chặn, các đường dây tương tự có thể lợi dụng kẽ hở trong công tác giám sát, kiểm tra để xuất khẩu trái phép khoáng sản, gây thất thoát tài nguyên quốc gia, đồng thời kéo theo các hành vi vi phạm khác như mua bán hóa đơn trái phép, trốn thuế, rửa tiền và móc nối xuyên biên giới.

Lực lượng chức năng lấy mẫu để trưng cầu giám định hàm lượng kim loại.

Trong quá trình điều tra, Cơ quan Cảnh sát điều tra Công an TP Hồ Chí Minh đã áp dụng đồng bộ các biện pháp nghiệp vụ và tố tụng, gồm: Thu thập lời khai, tổ chức đối chất để làm rõ sự thống nhất ý chí và phân công vai trò giữa các đối tượng; xác minh tại đại lý hãng tàu để làm rõ quá trình thuê tàu, mô tả hàng hóa, mã HS khai báo; xác minh tại cơ quan thuế, cơ quan tài chính và chính quyền địa phương nhằm bóc tách bản chất các pháp nhân “ma”; thu thập sao kê, tài liệu ngân hàng để truy vết dòng tiền phục vụ việc mua hóa đơn và hợp thức hóa hồ sơ; đồng thời trưng cầu giám định tại Phân viện Khoa học hình sự – Bộ Công an để xác định thành phần, hàm lượng kim loại và khối lượng hàng hóa vi phạm.

Kết quả giám định xác định tổng khối lượng hàng hóa là 652.080 kg, có hàm lượng đồng trung bình 26,25%, sắt 37,35%, lưu huỳnh 35,69%. Trên cơ sở đó, Hội đồng định giá tài sản trong tố tụng hình sự cấp thành phố kết luận giá trị hàng hóa vi phạm nhiều tỉ đồng, làm căn cứ pháp lý để xử lý theo quy định.

Từ các tài liệu, chứng cứ đã thu thập, Cơ quan điều tra xác định hành vi của các đối tượng đủ yếu tố cấu thành tội “Vận chuyển trái phép hàng hóa qua biên giới” theo Điều 189 Bộ luật Hình sự.

Đây là vụ việc điển hình cho thấy xu hướng lợi dụng hoạt động xuất khẩu, pháp nhân doanh nghiệp và hệ thống chứng từ để che giấu hành vi phạm tội, cần được xử lý nghiêm nhằm răn đe, phòng ngừa chung.

Cơ quan Cảnh sát điều tra Công an TP Hồ Chí Minh đang tiếp tục mở rộng điều tra, tập trung làm rõ đối tượng người Trung Quốc đặt hàng và tiêu thụ hàng hóa; truy xét nguồn gốc thực sự của số hàng trong 23 container, xác định có hay không hành vi khai thác, thu gom khoáng sản trái phép trong nội địa; làm rõ vai trò của các doanh nghiệp phát hành hóa đơn và các đối tượng môi giới mua bán hóa đơn; mở rộng rà soát các lô hàng, tờ khai và doanh nghiệp có dấu hiệu tương tự để đấu tranh triệt để các đường dây khai thác, hợp thức hóa và xuất khẩu trái phép tài nguyên, góp phần giữ vững kỷ cương pháp luật và bảo vệ lợi ích kinh tế của Nhà nước.