Thông qua công tác kiểm sát việc giải quyết các vụ án hôn nhân và gia đình (thời điểm 1/12/2022 đến 31/10/2023), VKSND thị xã Duy Tiên nhận thấy, nhìn chung các thủ tục hành chính của UBND cấp xã có thẩm quyền trong việc đăng ký kết hôn cho công dân được Tòa án nhân dân thị xã Duy Tiên thu thập trong các hồ sơ kiện về tranh chấp hôn nhân và gia đình cơ bản đúng quy trình, đảm bảo các thủ tục pháp lý theo quy định của pháp luật.
Tuy nhiên, trên thực tế vẫn còn xảy ra trường hợp UBND cấp xã tổ chức đăng ký kết hôn không đúng quy định của pháp luật, cá biệt còn có trường hợp đăng ký khi công dân chưa đủ tuổi kết hôn theo luật định.
    |
 |
| Cán bộ VKSND thị xã Duy Tiên làm việc với cán bộ tư pháp xã Tiên Ngoại để xác minh việc tổ chức cấp Giấy chứng nhận đăng ký kết hôn cho công dân chưa đúng quy định pháp luật. |
Đơn cử, TAND thị xã Duy Tiên đã giải quyết vụ án tranh chấp "Ly hôn, nuôi con, chia tài sản chung, công nợ" do TAND thị xã Duy Tiên thụ lý giải quyết giữa các đương sự gồm: nguyên đơn là chị Phạm Thị M. (SN 24/7/1997) và bị đơn là anh Đặng Quốc C. (SN 1993, trú tại xã Tiên Ngoại, thị xã Duy Tiên).
Theo đơn khởi kiện và lời khai tại Tòa án của chị Phạm Thị M. như sau: Chị Phạm Thị M. và anh Đặng Quốc C. kết hôn với nhau trên cơ sở tự do tìm hiểu và tự nguyện đăng ký kết hôn vào ngày 20/6/2014 tại UBND xã Tiên Ngoại.
Quá trình chung sống, tình cảm vợ chồng hạnh phúc được khoảng một thời gian thì phát sinh mâu thuẫn. Nguyên nhân mâu thuẫn là vợ chồng không tìm được tiếng nói chung, không hợp nhau trong sinh hoạt hàng ngày. Vợ chồng chị đã tìm cách khắc phục mâu thuẫn và cũng đã được gia đình hai bên khuyên giải nhưng tình trạng mâu thuẫn vợ chồng kéo dài. Vợ chồng đã sống ly thân từ lâu, không còn quan tâm gì đến nhau. Xét thấy tình cảm giữa hai vợ chồng không còn, mục đích hôn nhân không đạt được nên chị M. đề nghị Tòa án giải quyết ly hôn với anh C. Trước yêu cầu xin ly hôn của chị M., anh C. hoàn toàn đồng ý.
Xét nguyện vọng của chị M. và anh C., ngày 30/8/2023 TAND thị xã Duy Tiên mở phiên tòa và chấp nhận yêu cầu xin ly hôn của chị Phạm Thị M., xét xử ly hôn giữa chị M. và anh C. và giải quyết các nội dung khác theo yêu cầu khởi kiện của các đương sự.
Qua công tác kiểm sát việc lập hồ sơ vụ án trên, VKSND thị xã Duy Tiên thấy: UBND xã Tiên Ngoại, thị xã Duy Tiên tổ chức cấp Giấy chứng nhận đăng ký kết hôn cho chị M. và anh C. vào ngày 20/6/2014, trong khi đó, chị M. mới 16 tuổi, 10 tháng 27 ngày.
Tiến hành xác minh tại UBND xã Tiên Ngoại cho thấy: Tại Quyển sổ đăng ký kết hôn số 01 năm 2014, ghi họ và tên chồng: Anh Đặng Quốc C. (SN 1993); Chị Phạm Thị M. (SN 1997). Ngày đăng ký: 01/7/2014.
Theo báo cáo của chính quyền xã Tiên Ngoại: Tại thời điểm ngày 20/6/2014, do chủ quan trong khi kiểm tra giấy tờ tùy thân, không kiểm tra ngày tháng năm sinh của anh C., chị M. để xem xét điều kiện về tuổi đăng ký kết hôn nên ngày 20/6/2014, UBND xã Tiên Ngoại cấp Giấy chứng nhận kết hôn cho anh C. chị M. chỉ ghi Đặng Quốc C. (SN 1993) và Phạm Thị Mơ (SN 1997).
Như vậy, đối chiếu quy định của pháp luật (Luật Hôn nhân và Gia đình năm 2000 có hiệu lực tại thời điểm đăng ký kết hôn cho anh C., chị M.) thì từ sau ngày 24/7/2014 trở đi, chị M. mới bước sang tuổi 18, đủ điều kiện kết hôn.
Từ vụ việc nêu trên cho thấy, công tác tổ chức đăng ký kết hôn của chính quyền cấp xã, phường và công tác tham mưu của cán bộ Tư pháp - Hộ tịch trên địa bàn thị xã nói chung và của chính quyền địa phương xã Tiên Ngoại nói riêng thiếu thận trọng, chủ quan, tùy tiện.
Việc làm trên của UBND xã Tiên Ngoại là trái pháp luật và đã vi phạm Điều 9 Luật Hôn nhân và Gia đình năm 2000 về: "Điều kiện kết hôn".
Về nguyên nhân chủ yếu dẫn tới việc tổ chức đăng ký kết hôn trái pháp luật nêu trên là do: Trình độ, năng lực của công chức đảm nhận công tác tư pháp còn hạn chế, chưa nắm bắt đầy đủ các quy định của pháp luật để thực hiện; việc kiểm tra, đối chiếu giấy tờ thiếu thận trọng. Lãnh đạo đơn vị chưa thật sự quan tâm kiểm tra, chỉ đạo sát sao, còn tin tưởng đội ngũ giúp việc.
Nhằm thực hiện đúng các quy định của pháp luật, bảo vệ pháp chế và hoạt động quản lý nhà nước, góp phần tham mưu cho cấp ủy Đảng, chính quyền địa phương trong công tác lãnh đạo, chỉ đạo, quản lý theo quy định của pháp luật, Viện trưởng VKSND thị xã Duy Tiên đề nghị đồng chí Chủ tịch UBND thị xã Duy Tiên trong phạm vi chức năng, nhiệm vụ và quyền hạn của mình, tăng cường tổ chức chỉ đạo thực hiện tốt một số nội dung sau:
Tăng cường chỉ đạo đối với công tác đăng ký hộ tịch nói chung và công tác đăng ký kết hôn nói riêng. Tiếp tục chỉ đạo các cơ quan tư pháp cấp xã, phường thực hiện nghiêm túc Luật Hôn nhân và Gia đình năm 2014, Thông tư liên tịch số 01/2016/TTLT - TANDTC - VKSNDTC - BTP ngày 06/01/2016 hướng dẫn thi hành một số quy định của Luật Hôn nhân và Gia đình năm 2014. Tăng cường lãnh đạo, kiểm tra, đôn đốc, uốn nắn kịp thời việc thực hiện công tác tư pháp theo đúng quy định của pháp luật; kiên quyết không để xảy ra thực trạng nêu trên do buông lỏng quản lý.
Nâng cao năng lực đội ngũ công chức Tư pháp - Hộ tịch, đảm bảo đội ngũ làm công tác hộ tịch chuyên nghiệp, ổn định lâu dài, hạn chế việc luân chuyển, điều động đối với công chức Tư pháp - Hộ tịch.
Kiên quyết xử lý nghiêm các trường hợp vi phạm, sai phạm trong công tác tư pháp, nhất là các vi phạm liên quan đến việc tổ chức đăng ký kết hôn trái pháp luật theo Luật Hôn nhân và Gia đình hiện hành. Đồng thời, tăng cường kiểm tra, giám sát để góp phần nâng cao chất lượng công tác tư pháp.
Nâng cao vai trò của Phòng Tư pháp, là bộ phận tham mưu cho lãnh đạo, phải thường xuyên công tác kiểm tra, giám sát, tăng cường tổ chức các lớp tập huấn chuyên sâu về công công tác tư pháp để nâng cao trình độ cán bộ tư pháp.
Chi đạo UBND cấp xã, phường đầu tư cơ sở hạ tầng công nghệ phù hợp với xu thế của đất nước sử dụng công nghệ 4.0 và để làm giàu kho dữ liệu thông tin cá nhân; cần phối kết hợp tốt với khối Công an xã, phường hiện nay là chính quy để có thông tin định danh cá nhân bằng điện tử, tránh để xảy ra sai sót.