Thông qua công tác kiểm sát thụ lý, giải quyết phúc thẩm vụ án hành chính, VKSND cấp cao tại Đà Nẵng thấy cần rút kinh nghiệm đối với vụ án về “Kiện quyết định hành chính trong lĩnh vực quản lý đất đai” giữa người khởi kiện là bà Trịnh Thị Ngọc và UBND TP Buôn Ma Thuột, tỉnh Đắk Lắk.
    |
 |
| Dự án Hồ thủy lợi Ea Tam (TP Buôn Ma Thuột, tỉnh Đắk Lắk). |
Theo nội dung vụ án, diện tích đất của bà Ngọc có nguồn gốc do UBND TP Buôn Ma Thuột cấp GCNQSDĐ số BB 778641 ngày 25/1/2011 cho hộ ông Trịnh Văn Hùng, bà Nguyễn Thị Nghĩa, thửa đất số 56, diện tích 300m2 tại phường Tự An, TP Buôn Ma Thuột. Đến ngày 1/12/2016, thay đổi cơ sở pháp lý tặng cho con gái là bà Trịnh Thị Ngọc.
Ngày 26/12/2019, UBND TP Buôn Ma Thuột ban hành quyết định số 9814 về việc phê duyệt phương án bồi thường, hỗ trợ và chi phí tổ chức thực hiện bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi nhà nước thu hồi đất để thực hiện dự án Hồ thủy lợi Ea Tam (phường Tự An, TP Buôn Ma Thuột).
Cũng trong ngày 26/12/2019, UBND TP Buôn Ma Thuột ban hành quyết định số 9828 về việc thu hồi đất của bà Ngọc để thực hiện dự án trên, với diện tích 238,6 m2 (trong đó gồm 230,5 m2 đất ở và 8,1 m2 đất trồng cây lâu năm. Với diện tích này, bà Ngọc được bồi thường về đất là hơn 2,38 tỉ đồng.
Không đồng ý với kết quả đo đạc nêu trên, bà Ngọc đã làm đơn khiếu nại. Sau đó, Văn phòng đăng ký đất đai tỉnh Đắk Lắk đã tiến hành đo đạc lại diện tích đất của bà Ngọc.
Đến ngày 16/4/2021, UBND TP Buôn Ma Thuột ra quyết định số 2812 đề nghị điều chỉnh phương án bồi thường, hỗ trợ tại các quyết định trước đó về việc thu hồi đất của bà Ngọc. Theo quyết định điều chỉnh này, UBND TP Buôn Ma Thuột thu hồi của bà Ngọc 238,6 m2. Trong đó, có 218,2 m2 đất ở và 20,4 m2 đất trồng cây lâu năm. Theo đó, bà Ngọc được bồi thường về đất số tiền hơn 2,28 tỉ đồng (tức bà Ngọc bị giảm hơn 101,2 triệu đồng).
Đến ngày 12/7/2021, UBND TP Buôn Ma Thuột ban hành quyết định số 4563 về việc phê duyệt phương án tái định cư khi nhà nước thu hồi đất để xây dựng công trình hồ thủy lợi Ea Tam. Vài ngày sau, UBND TP Buôn Ma Thuột ban hành 2 quyết định số 4717 và 4718 về việc giao 2 thửa đất tái định cư có thu tiền sử dụng đất cho bà Ngọc gồm 126,6 m2 tại khu tái định cư tổ dân phố 7, phường Tân Lập, TP Buôn Ma Thuột.
Đến ngày 14/8/2021, UBND TP Buôn Ma Thuột ban hành quyết định cưỡng chế thu hồi đất của bà Ngọc. Và sau đó, UBND TP Buôn Ma Thuột đã tổ chức thực hiện cưỡng chế thu hồi đất của bà Ngọc.
Theo Viện kiểm sát, việc UBND TP Buôn Ma Thuột ban hành quyết định thu hồi đất của bà Ngọc từ ngày 26/12/2019 nhưng đến ngày 12/7/2021 mới ban hành quyết định phê duyệt phương án tái định cư và ngày 19/7/2021 ban hành quyết định giao đất cho bà Ngọc có thu tiền sử dụng đất là vi phạm các quy định của pháp luật. Tức bà Ngọc thuộc đối tượng được bồi thường bằng đất ở, không thuộc đối tượng bố trí tái định cư có thu tiền sử dụng đất.
Bên cạnh đó, trích lục bản đồ địa chính số 17189/TL-VPĐKĐĐ-KTĐC ngày 14/12/2020 của VPĐKĐĐ tỉnh Đắk Lắk đo đạc không đúng thực tế diện tích đất của bà Ngọc. Diện tích đất thu hồi đúng phải là 238,6 m2, gồm 230,5 m2 đất ở và 8,1 m2 đất trồng cây lâu năm theo quyết định thu hồi số 9828 chứ không phải 218,2 m2 đất ở và 20,4 m2 đất trồng cây lâu năm như quyết định điều chỉnh thu hồi số 2814.
Việc thu hồi, bồi thường, tái định cư của UBND TP Buôn Ma Thuột không đúng quy định pháp luật và không thỏa đáng nên bà Ngọc đã khởi kiện ra Tòa án.
Tại bản án hành chính sơ thẩm số 07/2022/HC-ST ngày 25/2/2022 của TAND tỉnh Đắk Lắk quyết định tuyên xử: Không chấp nhận toàn bộ đơn khởi kiện của bà Ngọc về việc yêu cầu giữ nguyên quyết định số 9828 ngày 26/12/2019 của UBND TP Buôn Ma Thuột. Đồng thời, hủy một phần quyết định số 2814 ngày 16/4/2021 của UBND TP Buôn Ma Thuột về phần diện tích 20,4 m2 đất trồng cây lâu năm bị thu hồi.
Mặt khác, bản án sơ thẩm cũng tuyên hủy một phần Điều 1 quyết định giao đất số 4718 ngày 19/7/2021 của UBND TP Buôn Ma Thuột đối với nội dung giao đất tái định cư có thu tiền sử dụng đất, buộc UBND TP Buôn Ma Thuột bồi thường bằng đất ở khi nhà nước thu hồi đất ở.
Ngoài ra, buộc UBND TP Buôn Ma Thuột bồi thường diện tích đất 69,5 m2 còn lại không thu hồi theo trích lục bản đồ địa chính.
Không đồng ý với kết quả giải quyết nói trên, sau đó bà Ngọc đã kháng cáo toàn bộ bản án.
Thông qua công tác kiểm sát, ngày 10/3/2022, Viện trưởng VKSND tỉnh Đắk Lắk quyết định kháng nghị toàn bộ bản án sơ thẩm nêu trên. Đồng thời, đề nghị HĐXX phúc thẩm sửa toàn bộ bản án sơ thẩm theo hướng chấp nhận đơn khởi kiện của bà Ngọc.
Tại bản án hành chính phúc thẩm số 174/2022/HC-PT ngày 30/6/2022 của TAND cấp cao tại Đà Nẵng quyết định tuyên xử: Chấp nhận quyết định kháng nghị phúc thẩm của Viện trưởng VKSND tỉnh Đắk Lắk và kháng cáo của bà Ngọc. Mặt khác, sửa bản án hành chính sơ thẩm số 07/2022/HC-ST ngày 25/2/2022 của TAND tỉnh Đắk Lắk.
Từ vụ án nói trên, VKSND cấp cao tại Đà Nẵng đã ban hành thông báo số 61/TB-VC2-HC về việc rút kinh nghiệm về kiểm sát việc giải quyết vụ án hành chính.
Theo VKSND cấp cao tại Đà Nẵng, thông qua công tác kiểm sát vụ án hành chính trong lĩnh vực quản lý đất đai, VKSND tỉnh Đắk Lắk đã kịp thời phát hiện vi phạm của cấp sơ thẩm. Đồng thời, ban hành quyết định kháng nghị phúc thẩm bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của đương sự trong vụ án và cần tiếp tục phát huy trong công tác kiểm sát xét xử giải quyết các vụ án tương tự trong thời gian tới.
Để nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác kiểm sát, VKSND cấp cao tại Đà Nẵng thông báo đến VKSND các địa phương khu vực miền Trung – Tây Nguyên để rút kinh nghiệm chung khi kiểm sát giải quyết vụ án hành chính trong lĩnh vực quản lý đất đai. Bên cạnh đó, chủ động phát hiện những bản án có vi phạm để kịp thời ban hành kháng nghị hoặc thông báo đến Viện kiểm sát cấp trên xem xét kháng nghị, đảm bảo cho việc áp dụng pháp luật một cách nghiêm chỉnh, thống nhất bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của đương sự như VKSND tỉnh Đắk Lắk đã thực hiện đối với vụ án nêu trên./.