Hiệu quả tích cực từ các lớp xóa mù chữ cho người dân vùng đồng bào dân tộc thiểu số tại Nghệ An

Nghệ An là tỉnh có diện tích lớn nhất cả nước với dân số hơn 3,3 triệu người, trong đó dân số vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi chiếm hơn 36% dân số toàn tỉnh. Xuất phát điểm không thuận lợi, tình trạng mù chữ, tái mù chữ vẫn xảy ra trên địa bàn tỉnh. Đặc biệt, số người mù chữ nằm rải rác ở các bản vùng sâu, vùng xa nên rất khó khăn trong việc tổ chức mở lớp. Chưa kể, việc huy động học viên ra lớp, duy trì sĩ số học viên đi học chuyên cần cũng hết sức gian nan do đa số học viên đều là nữ và đều trong độ tuổi lao động chính của gia đình. Đáng chú ý, do địa bàn các huyện miền núi rộng, giao thông khó khăn, đồng bào DTTS sống phân tán, rải rác dọc biên, chỗ ở không ổn định nên việc điều tra con số người mù chữ để mở lớp, vận động ra lớp và quản lý lớp học khó khăn.

Hiện nay, kinh phí dành cho công tác xóa mù chữ chủ yếu thuộc Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế-xã hội vùng đồng bào DTTS và miền núi (Chương trình MTQG 1719) và chủ yếu là kinh phí cho người học xóa mù chữ. Trong khi, kinh phí cho người dạy và người tham gia công tác xóa mù chữ, phải sử dụng từ nguồn kinh phí ngân sách của tỉnh. Do vậy, các địa phương có điều kiện kinh tế - xã hội khó khăn sẽ khó bố trí đủ kinh phí để triển khai công tác xóa mù chữ.

 Để tạo thuận lợi cho công tác xóa mù chữ, ngày 7/7/2023, HĐND tỉnh Nghệ An đã ban hành Nghị quyết 10 về việc Quy định một số nội dung và mức chi thực hiện công tác xóa mù chữ và phổ cập giáo dục theo đề án “Xây dựng xã hội học tập giai đoạn 2021-2030”. Theo đó, tỉnh Nghệ An sẽ hỗ trợ người dân tham gia học xóa mù chữ, với mức chi tối đa 1,8 triệu đồng/người/chương trình. Ngoài ra, còn có chính sách hỗ trợ khác, như hỗ trợ thắp sáng ban đêm, mức chi tối đa 200 nghìn đồng/lớp/học kỳ; mua sổ sách theo dõi quá trình học tập và hỗ trợ giáo viên mua văn phòng phẩm tối đa 480 nghìn đồng/lớp/học kỳ; tuyên truyền, huy động người mù chữ, tái mù chữ đến lớp xóa mù chữ tối đa 100 nghìn đồng/học viên/chương trình học.

Đồng thời, HĐND tỉnh cũng quy định mức hỗ trợ cho người làm công tác xóa mù chữ, với thời gian hưởng 12 tháng/năm. Cụ thể: Sở GD&ĐT (5 người), Phòng GD&ĐT (2 người) được hỗ trợ tối đa 360 nghìn đồng/người/tháng; các xã khu vực III, các cơ sở giáo dục nằm trên địa bàn khu vực III được hỗ trợ tối đa 450 nghìn đồng/người/tháng; các xã, các cơ sở giáo dục nằm trên địa bàn còn lại 270 nghìn đồng/người/tháng. Nguồn kinh phí để thực hiện công tác xóa mù chữ từ ngân sách nhà nước đảm bảo theo phân cấp của Luật ngân sách nhà nước; nguồn kinh phí trung ương bổ sung thực hiện Chương trình MTQG 1719; huy động từ nguồn tài trợ, đóng góp của các doanh nghiệp, tổ chức, cá nhân và các nguồn tài trợ hợp pháp khác.

Ông Nguyễn Mạnh Hà, Trưởng phòng chính trị tư tưởng, giáo dục thường xuyên, sở GD&ĐT Nghệ An cho biết: Trước khi HĐND tỉnh ban hành chính sách, hàng năm Sở cũng đã ban hành các văn bản chỉ đạo, hướng dẫn nhiệm vụ xóa mù chữ cho các phòng giáo dục và đào tạo và đến tận các cơ sở giáo dục. Việc tổ chức và duy trì lớp học là nhiệm vụ chính được giao cho các trường tiểu học đóng trên địa bàn. Bên cạnh đó, với phương châm “cầm tay chỉ việc”, chúng tôi chỉ đạo các giáo viên khi dạy xóa mù chữ việc minh họa bài học phải bám sát thực tế cuộc sống sinh hoạt lao động của người học, giúp người học dễ hiểu, nhớ lâu và dễ vận dụng, áp dụng với cuộc sống hàng ngày

Tại Nghệ An, trong những năm qua, việc tổ chức và duy trì lớp học xóa mù chữ là nhiệm vụ chính được giao cho các trường tiểu học đóng trên địa bàn, đồng thời có sự phối hợp tham gia của các tổ chức, đoàn thể, các lực lượng xã hội địa phương. Người tham gia giảng dạy các lớp xóa mù chữ được chọn lựa từ những người tâm huyết, yêu nghề, ưu tiên giáo viên là người địa phương, biết tiếng của đồng bào, hiểu rõ các phong tục, tập quán địa phương.

Lớp học xóa mù chữ tại bản Phà Xắc, xã Huồi Tụ, huyện Kỳ Sơn, Nghệ An. (Ảnh: NVCC)

   Vào thứ 7 và Chủ nhật hàng tuần, cô Vừ Y Mọ, giáo viên Trường Phổ thông dân tộc bán trú Tiểu học (PTDTBT TH) Huồi Tụ 2 (xã Huồi Tụ, huyện Kỳ Sơn, Nghệ An) lại vào bản Phà Xắc để dạy chữ cho bà con. Lớp xóa mù chữ của bản có 12 học viên, toàn bộ là chị em phụ nữ đồng bào Mông. Cô Mọ cho biết: “Phụ nữ tham gia lớp xóa mù chữ đều có hoàn cảnh còn khó khăn. Các bà, các mẹ phải đi làm nương rẫy để lo kinh tế cho gia đình, một số người bận chăm con, chăm cháu nên rất khó thu xếp thời gian đi học”. Trước khi mở lớp, giáo viên nhà trường và các đoàn thể địa phương phải đến từng nhà để vận động, tuyên truyền về những lợi ích của việc học chữ.

Đại tá Chu Huy Lương, Chính ủy Đoàn Kinh tế - Quốc phòng 4 cho biết: Muốn giúp Nhân dân xóa đói, giảm nghèo, điều quan trọng trước hết là phải “nói cho dân hiểu”. Mà muốn dân hiểu thì bộ đội phải nói được tiếng đồng bào và đồng bào phải hiểu được tiếng phổ thông (tiếng Kinh). Do đó, cùng với việc bồi dưỡng tiếng dân tộc cho cán bộ, nhân viên, Đoàn đã phối hợp với cấp ủy, chính quyền, Phòng Giáo dục và đào tạo địa phương mở các lớp xóa mù chữ trên địa bàn hai huyện Quế Phong và Kỳ Sơn. Kết quả, 5 năm qua, Đoàn KT – QP 4 đã mở được 7 lớp xóa mù chữ với gần 300 người dân tại hai huyện Kỳ Sơn và Quế Phong.

 Từ sự quan tâm, chỉ đạo sát sao của cả hệ thống chính trị, sự vào cuộc quyết liệt của các cấp, các ngành, công tác xóa mù chữ ở Nghệ An đã đạt được nhiều kết quả quan trọng. Bằng chứng rõ nhất là, từ năm học 2021-2022, Nghệ An đã được công nhận đạt chuẩn xóa mù chữ mức độ 2 và đạt chuẩn phổ cập giáo dục mầm non cho trẻ em 5 tuổi; công nhận đạt chuẩn phổ cập giáo dục mức độ 3 và đạt chuẩn phổ cập giáo dục THCS mức độ 1.