Sau 8 năm thực hiện, Luật Bảo hiểm xã hội (BHXH) năm 2014 đã đạt được nhiều kết quả tích cực, nhưng cũng bộc lộ một số hạn chế và bất cập. Diện bao phủ BHXH vẫn chưa cao; thời gian đóng tối thiểu để hưởng lương hưu còn dài; việc chấp hành pháp luật về BHXH còn gặp khó khăn với tình trạng chậm đóng và trốn đóng; các quy định về quyền và nghĩa vụ của người sử dụng lao động (SDLĐ) và người lao động (NLĐ) chưa hoàn toàn phù hợp; mức hỗ trợ của một số chế độ còn chưa hấp dẫn; vai trò của tổ chức Công đoàn trong thực thi pháp luật về BHXH ở một số nơi chưa được phát huy đầy đủ; và việc ứng dụng khoa học công nghệ trong lĩnh vực BHXH còn hạn chế.
    |
 |
| Luật BHXH 2024, đã giảm thời gian đóng BHXH tối thiểu để hưởng lương hưu từ 20 năm xuống còn 15 năm. Ảnh minh họa |
Trong bối cảnh hội nhập quốc tế và tăng cường hợp tác lao động quốc tế, nhiều quốc gia đã đẩy mạnh đàm phán và ký kết hiệp định song phương về BHXH. Tuy nhiên, Luật BHXH năm 2014 lại thiếu các quy định cần thiết để hỗ trợ hoạt động đàm phán và thực thi các hiệp định, cũng như bảo vệ quyền lợi của NLĐ Việt Nam khi tham gia thị trường lao động quốc tế.
Nhằm khắc phục những hạn chế này, Luật BHXH 2024 đã được Quốc hội thông qua với nhiều điểm mới quan trọng. Luật mở rộng diện bao phủ BHXH, bao gồm cả những người làm việc theo hợp đồng lao động không xác định thời hạn và hợp đồng có thời hạn từ một tháng trở lên. Điều này cũng áp dụng cho các trường hợp có thỏa thuận khác miễn là đáp ứng yêu cầu về công việc, lương và quản lý. Bên cạnh đó, luật còn mở rộng đối tượng tham gia BHXH bao gồm các chủ hộ kinh doanh có đăng ký kinh doanh và các chức danh quản lý doanh nghiệp, kiểm soát viên, người đại diện vốn nhà nước, thành viên hội đồng quản trị, tổng giám đốc, giám đốc của các hợp tác xã hoặc liên hiệp hợp tác xã mà không hưởng lương.
Việc mở rộng các đối tượng tham gia BHXH là bước tiến quan trọng trong việc đảm bảo an sinh xã hội cho tất cả NLĐ, bao gồm cả khu vực kinh tế tư nhân và khu vực không chính thức, giúp bảo vệ tất cả những người lao động trong quá trình phát triển kinh tế-xã hội của đất nước.
|
 |
| Luật BHXH 2024 là bước tiến tích cực trong hệ thống an sinh xã hội của Việt Nam, mang lại nhiều lợi ích cho NLĐ và người cao tuổi. Ảnh minh họa |
Theo ông Đặng Thuần Phong, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Xã hội của Quốc hội, Luật BHXH 2024 dù mang lại nhiều lợi ích nhưng cũng đặt ra thách thức cho quỹ BHXH, đặc biệt là trong bối cảnh dân số già hóa nhanh chóng. Việc giảm thời gian đóng BHXH và tăng mức hưởng có thể tạo áp lực lên quỹ BHXH, yêu cầu cần có các giải pháp quản lý và tài chính bền vững để đảm bảo quỹ có thể đáp ứng nhu cầu của người hưởng trong dài hạn.
Luật BHXH 2024 đã đánh dấu bước tiến quan trọng trong việc cải thiện quyền lợi cho NLĐ liên quan đến hưu trí và trợ cấp xã hội. Cụ thể, Luật giảm thời gian đóng BHXH tối thiểu để hưởng lương hưu từ 20 năm xuống còn 15 năm và mở rộng quyền lợi cho người tham gia BHXH tự nguyện. Điều này không chỉ giúp nhiều NLĐ sớm hưởng lương hưu mà còn thể hiện sự linh hoạt của chính sách an sinh xã hội để phù hợp với thực tế đời sống và sự thay đổi của thị trường lao động. Quy định mới cũng mở cơ hội cho những trường hợp trước đây không đủ điều kiện hưởng lương hưu hoặc tham gia không liên tục.
Cùng với đó, Luật BHXH 2024 điều chỉnh mức hưởng lương hưu, tăng cường các chế độ hỗ trợ và phản ánh cam kết mạnh mẽ của Chính phủ trong việc đảm bảo an sinh xã hội cho tất cả mọi người. Quy định mới về mức hưởng lương hưu cho phép NLĐ có thể hưởng tối đa 75% mức bình quân tiền lương đã đóng BHXH, đồng thời mở rộng quyền lợi cho người tham gia BHXH tự nguyện bao gồm cả trợ cấp thai sản.
Ngoài ra, Luật BHXH 2024 cũng bổ sung quyền lợi cho người hoạt động không chuyên trách ở xã, phường, thị trấn và mở rộng chế độ trợ cấp cho người cao tuổi không đủ điều kiện hưởng lương hưu. Việc sửa đổi này nhằm bảo đảm quyền tham gia và thụ hưởng đầy đủ các chế độ BHXH bắt buộc cho khoảng 86.000 người hoạt động không chuyên trách và trợ cấp hưu trí xã hội cho khoảng 800.000 người cao tuổi.
Đặc biệt, Luật đã bổ sung quy định xử lý tình trạng chậm đóng và trốn đóng BHXH, nâng cao trách nhiệm của các cơ quan và chủ doanh nghiệp trong việc bảo vệ quyền lợi NLĐ. Những quy định này bao gồm việc xử lý hành vi chậm đóng và trốn đóng BHXH, nộp phạt khi đóng chậm, và quy định cụ thể về việc khởi kiện và kiến nghị khởi tố đối với hành vi trốn đóng BHXH theo Bộ luật Hình sự.
Luật BHXH 2024 là bước tiến tích cực trong hệ thống an sinh xã hội của Việt Nam, mang lại nhiều lợi ích cho NLĐ và người cao tuổi, đồng thời phản ánh sự thích ứng của chính sách với các thay đổi kinh tế-xã hội. Để đạt được mục tiêu lâu dài, cần có sự quản lý hiệu quả và bền vững đối với quỹ BHXH và các chính sách điều chỉnh linh hoạt phù hợp với điều kiện thực tế của đất nước.