Xây dựng thương hiệu, nâng cao giá trị sản phẩm OCOP

Việc xây dựng thương hiệu cho các sản phẩm OCOP được xem là yếu tố then chốt, quyết định sức cạnh tranh và khả năng mở rộng thị trường. Nhờ chương trình này, nhiều sản phẩm đặc trưng của địa phương đã vươn ra thị trường trong và ngoài tỉnh, khẳng định được chỗ đứng vững chắc. Đặc biệt, sau quá trình sáp nhập địa giới hành chính, các hợp tác xã (HTX) tại Phú Thọ có thêm điều kiện mở rộng quy mô sản xuất, liên kết vùng nguyên liệu và nâng cao năng lực quản trị. Đây là cơ hội để các HTX tái cơ cấu hoạt động, đổi mới mô hình sản xuất và phát triển bền vững, hướng đến việc nâng hạng sản phẩm OCOP cũng như tăng cường tính cạnh tranh trên thị trường.

leftcenterrightdel
 Sản phẩm HTX Tương làng Bợ, xã Đào Xá tham gia Hội chợ Thương mại và Sản phẩm OCOP Phú Thọ năm 2025.

Chương trình OCOP tại Phú Thọ không chỉ mang lại lợi ích kinh tế mà còn góp phần bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa truyền thống, thúc đẩy phát triển du lịch nông thôn gắn với sản phẩm đặc trưng địa phương - một hướng đi lâu dài và bền vững trong xây dựng nông thôn mới nâng cao, nông thôn mới kiểu mẫu.

Việc triển khai chương trình OCOP đã giúp nhiều sản phẩm của tỉnh nâng cao chất lượng, mẫu mã, đồng thời khẳng định thương hiệu. Các sản phẩm đáp ứng nhu cầu tiêu dùng trong tỉnh, bước đầu có sản phẩm xuất khẩu. Đến nay, toàn tỉnh có gần 600 sản phẩm đạt tiêu chuẩn OCOP từ 3 sao trở lên, trong đó 6 sản phẩm đạt hạng 5 sao.

Khi phát triển theo hướng hàng hóa, sản phẩm OCOP phải vận hành theo quy luật thị trường, nếu không đáp ứng được về chất lượng, bao bì, tính thẩm mỹ hay khả năng kết nối thị trường, việc tiêu thụ sẽ gặp khó khăn. Vì vậy, để duy trì và phát triển, các chủ thể cần tập trung nâng cao chất lượng, xây dựng thương hiệu và phát triển các kênh tiêu thụ một cách bền vững.

Đến nay, toàn tỉnh Phú Thọ có 593 sản phẩm, nhóm sản phẩm đạt hạng OCOP 3 sao trở lên. Trong đó, tỉnh Phú Thọ (cũ) có 306 sản phẩm, Vĩnh Phúc (cũ) có 169 sản phẩm, Hòa Bình (cũ) có 118 sản phẩm. Có 5 sản phẩm tiêu biểu đã đạt chứng nhận OCOP 5 sao cấp quốc gia gồm: Set quà con cui - Công ty cổ phần Lita Foods; Chè Đinh cao cấp - Công ty TNHH Chè Hoài Trung; Chè Búp tím Thanh Ba - Công ty TNHH Đầu tư và Phát triển UT; Măng nứa khô nấu ngay - Công ty cổ phần Kim Bôi; Măng chua thái sẵn - Công ty cổ phần Kim Bôi.

Là một trong những đơn vị tiên phong tham gia chương trình OCOP ngay từ những ngày đầu triển khai, Hợp tác xã (HTX) Mì gạo Hùng Lô (phường Vân Phú, TP Việt Trì) đã từng bước khẳng định vị thế nhờ sự đầu tư bài bản và chiến lược phát triển bền vững.

leftcenterrightdel
 HTX Mì gạo Hùng Lô, phường Vân Phú đẩy mạnh công tác quảng bá, giới thiệu sản phẩm tại Siêu thị Co.op mart Việt Trì.

Ông Cao Đăng Duy - Giám đốc HTX chia sẻ: “Hiện HTX đang sản xuất gần 10 dòng sản phẩm, trong đó nổi bật có mì gạo, mì phở, mì rau củ quả và miến rong. Đặc biệt, sản phẩm 'Mì gạo sạch sinh ra từ làng Hùng Lô' đã được công nhận đạt OCOP 5 sao - danh hiệu cao nhất trong chương trình. Hai sản phẩm khác là Mì gạo Hùng Lô và Mì phở Hùng Lô loại đặc biệt cũng đạt tiêu chuẩn OCOP 4 sao”.

Nhờ chứng nhận OCOP, giá trị sản phẩm của HTX đã tăng từ 1,5 đến 2 lần so với trước. Không chỉ vậy, sản phẩm còn đủ điều kiện để vào hệ thống siêu thị lớn và từng bước tiếp cận thị trường xuất khẩu. Đây chính là bước ngoặt đưa thương hiệu Mì gạo Hùng Lô vượt ra khỏi phạm vi địa phương, từng bước khẳng định vị thế trên thị trường rộng lớn.

Với triết lý “lấy chất lượng làm gốc, lấy thương hiệu làm đòn bẩy”, HTX không ngừng đổi mới công nghệ, tự động hóa nhiều khâu sản xuất, chú trọng kiểm soát nguyên liệu đầu vào và áp dụng quy trình chuẩn hóa. Song song với đó là việc hoàn thiện bao bì, nhãn mác, tích cực tham gia hội chợ, quảng bá sản phẩm và xây dựng thành công nhãn hiệu tập thể “Mì gạo Hùng Lô”.

Không chỉ chú trọng phát triển nội lực, HTX còn liên kết, chuyển giao kỹ thuật và bao tiêu sản phẩm cho nhiều hộ sản xuất mì gạo trong khu vực, góp phần nâng cao thu nhập và tạo việc làm ổn định cho người dân địa phương.

 “Trên thị trường có rất nhiều sản phẩm mì gạo, nhưng muốn tồn tại và phát triển lâu dài, chúng tôi xác định phải đi bằng con đường chất lượng và thương hiệu. Chất lượng giữ chân khách hàng, còn thương hiệu tạo uy tín và mở rộng cơ hội kinh doanh”, ông Duy khẳng định.

Với hơn 1.100 hợp tác xã (HTX) nông nghiệp đang hoạt động trên toàn tỉnh, Phú Thọ đang từng bước khẳng định vai trò trung tâm của kinh tế tập thể trong phát triển nông nghiệp - nông thôn. Các HTX hoạt động đa dạng trong nhiều lĩnh vực: Trồng trọt, chăn nuôi, sơ chế, chế biến nông sản và thức ăn chăn nuôi. Trong đó, trên 120 HTX đã có sản phẩm đạt chứng nhận OCOP từ 3 sao trở lên - một con số cho thấy sự chuyển mình mạnh mẽ trong tư duy sản xuất gắn với tiêu chuẩn hóa và xây dựng thương hiệu.

Đáng chú ý, nhiều HTX không chỉ dừng lại ở sản xuất, mà đã chú trọng đầu tư chiều sâu, hiện đại hóa công nghệ, chuẩn hóa quy trình nhằm nâng cao giá trị gia tăng cho sản phẩm. Các sản phẩm OCOP nổi bật mang đậm bản sắc vùng miền của Phú Thọ ngày càng khẳng định được vị thế trên thị trường, tiêu biểu như: Bưởi đỏ Giang Lộc, mì gạo Hùng Lô, thịt chua Thanh Sơn, chè xanh Đá Hen, chè Long Cốc, thanh long ruột đỏ Lập Thạch, nấm sò Tam Đảo, gạo ngon Phú Xuân...

Không chỉ có những sản phẩm truyền thống, thị trường còn đón nhận ngày càng nhiều sản phẩm nông nghiệp sạch, chất lượng cao như thịt hữu cơ, rau quả an toàn, mật ong, trà thảo dược, tương nếp... Thông qua chương trình OCOP, các sản phẩm này đã được nâng tầm, đủ điều kiện để phân phối qua các hệ thống siêu thị, chuỗi bán lẻ hiện đại và tham gia các kênh thương mại điện tử. Ước tính, giá trị hàng hóa từ sản phẩm OCOP tăng từ 15 - 20% so với trước đây, góp phần nâng cao thu nhập cho người dân và hiệu quả kinh doanh của các HTX.

Đặc biệt, việc phát triển sản phẩm gắn với các điểm đến du lịch cộng đồng, làng nghề truyền thống và di tích lịch sử - văn hóa trên địa bàn tỉnh không chỉ giúp gia tăng giá trị văn hóa cho sản phẩm OCOP mà còn mở ra những trải nghiệm du lịch độc đáo, tạo thêm sinh kế cho người dân địa phương. Đây chính là hướng đi bền vững, mang lại hiệu quả “kép” - vừa phát triển kinh tế, vừa giữ gìn bản sắc văn hóa và tạo đà cho du lịch nông thôn, miền núi ngày càng khởi sắc.

Chè Đá Hen và mía Tân Lạc - Hai điểm sáng từ mô hình sản xuất tập trung gắn với OCOP

Trên vùng đất xanh mướt của xã Đồng Lương (Phú Thọ), những đồi chè nối tiếp nhau trải dài như một tấm thảm khổng lồ đang vào mùa thu hoạch. Giữa khung cảnh ấy, ông Nguyễn Văn Thanh - Giám đốc HTX sản xuất, chế biến chè Đá Hen - không giấu được niềm tự hào khi chia sẻ về hành trình "vươn mình" của cây chè quê hương.

leftcenterrightdel
 Phú Thọ hiện có hơn 10.000ha chè được sản xuất theo tiêu chuẩn an toàn, tập trung giúp người trồng chè nâng cao thu nhập, các doanh nghiệp chế biến có nguồn nguyên liệu ổn định.

“Người dân Đồng Lương có truyền thống trồng chè hàng trăm năm nay. Trước đây, sản xuất manh mún, nhỏ lẻ nên thường xuyên bị ép giá, sản phẩm khó cạnh tranh vì chất lượng không đồng đều,” ông Thanh kể. Bước ngoặt đến vào năm 2010, khi nghề sản xuất chè Đá Hen được UBND tỉnh công nhận là làng nghề. Từ đó, người dân thay đổi tư duy, từng bước chuyển sang sản xuất theo hướng tập trung, có kế hoạch và tiêu chuẩn rõ ràng.

Năm 2017, HTX chè Đá Hen được thành lập với 15 thành viên, quản lý vùng nguyên liệu khoảng 30 ha chè, toàn bộ được chăm sóc, thu hái và chế biến theo tiêu chuẩn VietGAP. Nhờ tuân thủ nghiêm ngặt quy trình sản xuất, sản phẩm chè xanh Đá Hen đã được chứng nhận OCOP 4 sao, được thị trường đón nhận tích cực, góp phần nâng cao thu nhập cho các thành viên HTX.

Hiện nay, HTX đang lên kế hoạch mở rộng vùng nguyên liệu ra toàn bộ làng nghề và liên kết với các HTX khác để xây dựng vùng nguyên liệu ổn định, đảm bảo sản xuất lâu dài và có thể hướng đến chế biến sâu, mở rộng thị trường trong tương lai.

Cây mía cũng đang từng bước khẳng định vị thế nhờ mô hình sản xuất tập trung. Xã Tân Lạc, một trong những vùng trồng mía lớn nhất tỉnh trước đây, đã và đang phát triển các vùng nguyên liệu mía quy mô hàng ngàn hecta. Cùng với các địa phương như Lạc Sơn, Cao Phong, vùng mía Tân Lạc được quy hoạch bài bản, áp dụng đồng bộ tiến bộ khoa học kỹ thuật trong chăm sóc và thu hoạch.

Nhờ đó, cây mía nơi đây không chỉ đạt năng suất cao, mẫu mã đẹp mà còn dễ dàng đáp ứng yêu cầu sơ chế, chế biến và tiêu thụ theo chuỗi. Việc xây dựng vùng nguyên liệu tập trung đã giúp nâng cao giá trị cây trồng, mở rộng thị trường, mang lại thu nhập ổn định cho người dân - đặc biệt là ở những vùng sâu, vùng xa, nơi đời sống còn gặp nhiều khó khăn.

Cả chè Đá Hen và mía Tân Lạc là minh chứng sống động cho hiệu quả của việc chuyển đổi từ sản xuất nhỏ lẻ sang sản xuất tập trung, liên kết theo chuỗi giá trị. Khi sản phẩm nông nghiệp được sản xuất bài bản, gắn với tiêu chuẩn, thương hiệu và chương trình OCOP - không chỉ giá trị sản phẩm được nâng cao, mà đời sống của người nông dân cũng ngày một khấm khá hơn.

Hiện toàn tỉnh đã hình thành 641 vùng sản xuất trồng trọt tập trung với diện tích hơn 82.100 ha, trong đó nổi bật là 290 vùng trồng lúa chất lượng cao, 61 vùng rau màu, 70 vùng chè và 220 vùng cây ăn quả. Tỉnh cũng đã cấp 732 mã vùng trồng với tổng diện tích 9.100 ha, gồm 101 mã xuất khẩu (1.200 ha) và 631 mã nội địa (7.900 ha).

Việc phát triển vùng nguyên liệu tập trung, cấp mã số vùng trồng và chỉ dẫn địa lý giúp tiêu thụ nông sản thuận lợi, nâng cao chất lượng, giá trị sản phẩm và thúc đẩy nông nghiệp hiện đại. Các địa phương đã chú trọng đầu tư chiều sâu, xây dựng chuỗi liên kết từ sản xuất đến tiêu thụ, phát triển thương hiệu nông sản chủ lực. Tuy nhiên, quá trình triển khai còn nhiều khó khăn: đất đai nhỏ lẻ, quy hoạch và quản lý còn vướng mắc, thu hút doanh nghiệp hạn chế, rủi ro cao do biến đổi khí hậu. Liên kết "4 nhà" chưa chặt chẽ; sản xuất còn manh mún, thiếu ứng dụng công nghệ; trình độ nông dân hạn chế; một số địa phương chưa kiểm soát tốt quy hoạch, còn xảy ra tình trạng sản xuất tự phát, cung vượt cầu.

leftcenterrightdel
 Phát huy lợi thế về diện tích trồng cây ăn quả có múi tập trung lớn để thu hút doanh nghiệp đầu tư phát triển công nghiệp chế biến nông sản - Người trồng cam ở xã Cao Phong thu hoạch cam.

Ông Nguyễn Thanh Hiệp, Phó Chi cục trưởng Chi cục Phát triển nông thôn (Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Phú Thọ) cho rằng, để phát triển vùng nguyên liệu hiệu quả, cần đẩy mạnh tuyên truyền, định hướng nông dân, HTX và doanh nghiệp đầu tư vào nông nghiệp công nghệ cao, liên kết sản xuất - tiêu thụ theo chuỗi. Người sản xuất phải tuân thủ kỹ thuật; doanh nghiệp cần thu mua đúng cam kết. Các cơ quan chức năng phải tăng cường quản lý, hỗ trợ xây dựng mối liên kết chặt chẽ giữa Nhà nước - Doanh nghiệp - Nhà nông. Theo ông Nguyễn Thanh Hiệp, doanh nghiệp cần chủ động ký hợp đồng liên kết với nông dân để đảm bảo đầu ra, đồng thời phối hợp với hệ thống khuyến nông hỗ trợ kỹ thuật sản xuất đạt tiêu chuẩn chế biến. Các địa phương cần rà soát quỹ đất, vận động chuyển đổi diện tích trồng kém hiệu quả sang trồng cây nguyên liệu phù hợp với quy hoạch. Việc phát triển vùng nguyên liệu gắn với chế biến và liên kết “4 nhà” (Nhà nước - Doanh nghiệp - Nhà khoa học - Nhà nông) là hướng đi bền vững, tạo đà cho nông nghiệp tỉnh phát triển mạnh mẽ.

Nhờ sự vào cuộc quyết liệt của chính quyền các cấp cùng với tinh thần chủ động, đổi mới, sáng tạo từ các HTX và doanh nghiệp, chương trình OCOP tại Phú Thọ đã ghi nhận những bước tiến vượt bậc. Tính đến nay, toàn tỉnh có 593 sản phẩm đạt tiêu chuẩn OCOP từ 3 sao trở lên - tăng gấp gần 5 lần so với năm 2020 (tăng 481 sản phẩm). Đặc biệt, 5 sản phẩm đã vinh dự được xếp hạng OCOP 5 sao - cấp quốc gia, khẳng định chất lượng và uy tín trên thị trường trong và ngoài nước.

Sau quá trình sáp nhập địa giới hành chính, Phú Thọ có thêm lợi thế lớn khi sở hữu nhiều vùng nguyên liệu quý, giàu tiềm năng phát triển các sản phẩm nông nghiệp đặc sản mang đậm bản sắc văn hóa từng vùng miền. Không gian phát triển được mở rộng, tạo điều kiện thuận lợi để các HTX mở rộng vùng nguyên liệu, tổ chức sản xuất theo hướng tập trung, bài bản và quy mô lớn hơn.

Cùng với đó, nhiều HTX đã mạnh dạn đầu tư công nghệ, nâng cao năng lực chế biến, xây dựng thương hiệu và từng bước hình thành các chuỗi giá trị sản xuất – tiêu thụ liên vùng, liên ngành. Đây là nền tảng quan trọng để phát triển sản phẩm OCOP theo hướng bền vững, vừa nâng cao giá trị kinh tế, vừa góp phần bảo tồn và phát huy bản sắc văn hóa địa phương.

Để nâng cao chất lượng và xây dựng thương hiệu sản phẩm OCOP, tỉnh đã đẩy mạnh ứng dụng khoa học công nghệ và bảo hộ quyền sở hữu trí tuệ. Nhiều chủ thể được hỗ trợ xây dựng nhãn hiệu, mẫu mã, truy xuất nguồn gốc, mã vạch, tiêu chuẩn chất lượng… giúp sản phẩm được chuẩn hóa, nâng cao giá trị và phát triển theo chuỗi.

Hiện tỉnh có hơn 90 sản phẩm đặc sản được xây dựng thương hiệu như: Bưởi Đoan Hùng, gà nhiều cựa Tân Sơn, cam Cao Phong, đông trùng hạ thảo Vĩnh Phúc… Việc xây dựng thương hiệu đã thay đổi tư duy sản xuất của người làm OCOP, hướng tới chuyên nghiệp, chú trọng bảo hộ sở hữu trí tuệ, chống làm giả, nâng cao uy tín sản phẩm.

Tuy nhiên, nhiều sản phẩm OCOP vẫn chưa có chiến lược thương hiệu rõ ràng, mẫu mã còn đơn điệu, quảng bá yếu, giá thành cao, chưa tạo lợi thế cạnh tranh.

Trước áp lực thị trường, việc phát triển OCOP đòi hỏi triển khai đồng bộ các giải pháp: mở rộng kênh tiêu thụ qua siêu thị, sàn thương mại điện tử, mạng xã hội; hỗ trợ thiết kế bao bì, logo, website, đăng ký sở hữu trí tuệ, truy xuất nguồn gốc...Quan trọng hơn, chính các chủ thể OCOP cần chủ động nâng cao năng lực sản xuất, nắm bắt thị trường, kể câu chuyện về sản phẩm và xây dựng mối quan hệ bền vững với khách hàng. Khi các giải pháp được thực hiện hiệu quả, sản phẩm OCOP sẽ khẳng định vị thế trên thị trường, góp phần phát triển kinh tế nông thôn bền vững.

Hà Minh