Giống gà 9 cựa (gà nhiều cựa) không biết có từ bao giờ, người dân địa phương chỉ biết đây là "Thần kê" bước ra từ truyền thuyết "Sơn Tinh - Thủy Tinh". Hiện nay, giống gà này được nuôi chủ yếu ở bản Cỏi, vườn Quốc gia Xuân Sơn (huyện Tân Sơn, Phú Thọ), là linh vật quý của bà con nơi đây, nhất là vào những dịp lễ Tết.
Điểm đặc biệt và giá trị nhất của giống gà nhiều cựa nằm ở đôi chân, khi mới nở chúng đã có 6 cựa. Trong quá trình nuôi, chúng lại mọc thêm 2 cựa ở 2 chân. Theo quan niệm dân gian, số 6 và số 8 đại diện cho tài lộc và may mắn, nhiều khách hàng còn gọi đây là cặp gà lộc - phát, rất hợp làm quà biếu dịp Tết.
    |
 |
| Gà nhiều cựa là linh vật quý của người dân đất Tổ. |
Một số con gà "đột biến" có 9 cựa, biểu tượng cho vĩnh cửu, may mắn, trường tồn nên luôn được các đại gia "săn" lùng làm cảnh hoặc quà Tết, thậm chí không có gà để bán.
Anh Nguyễn Văn Đức, chủ trang trại gà 9 cựa ở xã Tân Phú (Tân Sơn, Phú Thọ) cho biết: "Những con gà có 9 cựa rất hiếm, 1000 con may ra mới có 1 con. Những con gà từ lúc nở ra đã có 7 cựa thì khả năng có cựa số 9 là rất cao. Thậm chí, có cả gà 10 cựa nhưng số lượng chỉ đếm trên đầu ngón tay".
|
 |
| Vì niềm đam mê và muốn giữ giống gà quý bản địa, anh Đức đã bỏ nghề dạy học, về quê "khởi nghiệp" với giống gà nhiều cựa. |
"Ban đầu, tôi gặp rất nhiều khó khăn, phải xách gà đi khắp nơi để chào hàng. Từ năm 2016 trở lại đây, nhiều người biết đến giống gà này nên lượng tiêu thụ tăng lên, tôi còn mở kênh Youtube để giới thiệu, hướng dẫn người dân cách chăm sóc gà nhiều cựa", anh Đức chia sẻ.
Hiện tại, trang trại của anh Đức có 5 con gà 9 cựa nuôi lâu năm rất quý hiếm, khách trả giá nào anh cũng không bán, anh giữ lại để nhân giống.
Gà nhiều cựa có bản tính của giống gà rừng, ưa tự do bay nhảy ở vùng đồi núi. Thức ăn chủ yếu là ngô, khoai, sắn, đặc biệt, giống gà này có khả năng tự kiếm ăn rất tốt, hiếu chiến và hung dữ. Chúng có tướng mạo hùng dũng với bộ lông ngũ sắc, mào đỏ tươi, mắt sáng tinh anh, đuôi cong vút tựa cầu vồng và tiếng gáy vang.
Cân nặng của gà nhiều cựa chỉ dao động từ 1,4kg-1,8kg đối với gà mái, còn gà trống từ 1,9kg - 2,3kg.
Mỗi cặp gà lộc - phát (con mái có 6 cựa, con trống có 8 cựa) có giá từ 2 triệu - 3 triệu đồng.
|
 |
| Gà nhiều cựa ưa nuôi thả tự do ở vùng đồi núi, chúng có khả năng kiếm ăn rất tốt. |
|
 |
| Anh Đức có khoảng 500 cặp gà nhiều cựa thuần chủng phục vụ nhu cầu làm quà biếu dịp Tết Nguyên đán. |
Theo anh Đức, năm nay người dân có xu hướng đặt mua gà sớm hơn, tính đến thời điểm hiện tại, khoảng 200 cặp gà đã có chủ.
Năm 2012, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đã ban hành Danh mục bổ sung nguồn gen vật nuôi quý hiếm cần được bảo tồn, trong đó có giống gà nhiều cựa Phú Thọ. Việc giống gà nhiều cựa được xác định là một nguồn gen vật nuôi quý hiếm cần được bảo tồn sẽ góp phần nâng cao chất lượng, thương hiệu gà nhiều cựa.
Loài "Thần kê" bước ra từ truyền thuyết không chỉ là biểu tượng tâm linh của người bản địa mà còn trở thành cơ hội phát triển kinh tế, du lịch cho người dân đất Tổ.