(BVPL) - Gia đình bà Huỳnh Thị Kiều Vân (con bà Võ Thị Ba) khiếu nại tranh chấp đất từ năm 1985 và đến năm 1996 được UBND tỉnh Minh Hải ban hành quyết định giải quyết tranh chấp đất, sau đó gia đình bà Vân được cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất.
 
Thế nhưng 17 năm sau, dù không có chứng cứ và tình tiết nào mới, không hiểu sao Chủ tịch UBND tỉnh Bạc Liêu lại ban hành Quyết định 677/QĐ-UBND ngày 01/4/2013, hủy toàn bộ các quyết định giải quyết tranh chấp đất đai hợp lệ và có căn cứ pháp luật của UBND Huyện Giá Rai và UBND tỉnh Minh Hải. Đồng thời công nhận quyền sử dụng đất cho ông Tăng Văn Khải khiến dư luận bức xúc. Một số luật sư cho rằng Quyết định 677 là trái thẩm quyền và trái pháp luật.
 
Quyết định 677/ QĐ-UBND ghi rõ căn cứ để ra quyết định “kỳ cục” này là dựa vào biên bản “thống nhất” và tờ giấy tay sang nhượng mà người bán không ký.
Quyết định 677/ QĐ-UBND ghi rõ căn cứ để ra quyết định “kỳ cục” này là dựa vào biên bản “thống nhất” và tờ giấy tay sang nhượng mà người bán không ký.
 
Hành trình đòi đất cho mượn gian nan
 
Theo báo cáo của Đoàn Thanh tra huyện Giá Rai ngày 26/10/1993, về hồ sơ tranh chấp đất đai giữa ông Tăng Văn Khải và bà Võ Thị Ba ở ấp 1 thị trấn Giá Rai: Nguồn gốc diện tích khoảng 900m2 đất của ông Hồ Văn Thâu và vợ là Võ Thị Ba sử dụng từ năm 1954. Năm 1982, ông Tăng Văn Khải từ ấp 4 thị trấn Giá Rai có hỏi ông Thâu mượn đất với diện tích 4m x 4m để cất nhà tạm cho con ở học. Phía ông Khải cho là sang nhượng có giấy viết tay của con ông Thâu; phía bà Ba cho là chỉ cho mượn, không có sang nhượng gì cả. Việc xảy ra tranh chấp từ năm 1985 (tức sau 3 năm ông Khải cất nhà). Trước đó, địa phương ấp 1 thị trấn Giá Rai có hòa giải nhiều lần nhưng không thành, và năm 1989 bà Ba yêu cầu chuyển hồ sơ cho Thanh tra huyện Giá Rai. Qua hồ sơ tranh chấp đất thì tờ giấy tay ông Khải cho là chứng cứ chứng minh ông Thâu có sang nhượng đất là không hợp lý. Vì ông Thâu là chủ đất không có ký tên trong giấy sang nhượng, vị trí và diện tích đất không rõ ràng. Số tiền không ghi bao nhiêu, ngày tháng năm không có. Như vậy tờ giấy tay này không có giá trị pháp lý. Theo tường thuật của ông Khải ngày 09/11/1989, ông tự đặt ra chiều dài 40m, chiều ngang 8 tầm là không đúng hoàn toàn trong giấy vì tờ giấy tay đó không ghi như vậy. Biên bản họp dân có Thanh tra huyện Giá Rai, toàn bộ số dân 20 người đều thừa nhận đất bà Ba cho ông Khải mượn ở và bị chiếm dụng luôn. Phía bà Ba có nhận 500 đồng và 5 táo gạo là ơn nghĩa mượn đất chứ không phải là bán đất. Vấn đề đăng ký việc sử dụng đất và đóng thuế không phải là chứng cứ duy nhất chứng minh quyền sử dụng đất hợp lệ của ông Khải vì khu đất này đã có tranh chấp từ năm 1985 và kéo dài. 
 
Theo luật đất đai, sử dụng đất ổn định lâu dài, hợp pháp, không có tranh chấp, đã được cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất thì mới được công nhận. Theo Bộ luật dân sự, phải chiếm hữu ngay tình và hợp pháp trên 30 năm mới được thụ hưởng quyền sở hữu. Trong vụ việc này, ông Khải từ ấp 4 thì trấn Giá Rai về ấp 1 thị trấn Giá Rai từ năm 1982, đến năm 1985 đã có tranh chấp. Như vậy, ông Khải mới sử dụng khu đất này 03 năm đã có khiếu nại, việc ông Khải đăng ký đất với nội dung không đúng đã bị chủ đất là bà Ba khiếu nại từ năm 1985, còn việc ông Khải đóng thuế đó là nghĩa vụ đương nhiên của người sử dụng đất và đây không phải là chứng cứ duy nhất chứng minh có quyền sử dụng đất hợp lệ.
 
Từ những chứng cứ trên, UBND huyện Giá Rai giải quyết tranh chấp đất lần 1 năm 1996 và UBND tỉnh Minh Hải giải quyết lần cuối cùng năm 1996. Đến ngày 16/11/2001 UBND tỉnh Bạc Liêu ra Quyết định số 1161/QĐ-UBND giải quyết khiếu nại lần 1 và trên cơ sở quyết định này ông Hồ Hữu Thừa (con ông Thâu, đại diện gia đình) đã được UBND huyện Giá Rai cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất số U968350 ngày 22/3/2002.
 
Giải quyết không theo Luật mà theo “thống nhất”
 
Sau 17 năm, kể từ ngày Chủ tịch UBND tỉnh Minh Hải ban hành Quyết định giải quyết tranh chấp đất, dù không có chứng cứ và tình tiết nào mới. Vậy mà, ngày 01/4/2013 Chủ tịch UBND tỉnh Bạc Liêu ban hành Quyết định số 677/QĐ-UBND hủy toàn bộ các quyết định giải quyết tranh chấp đất đai hợp lệ và có căn cứ pháp luật của UBND Huyện Giá Rai và UBND tỉnh Minh Hải trước đó, và công nhận quyền sử dụng đất cho ông Tăng Văn Khải, khiến dư luận cho răng, liệu có sức ép hay vận động hành lang trước khi ban hành quyết định đổi trắng thay đen khó hiểu này?
 
Chúng tôi tìm hiểu được biết trước đó, ngày 29/3/2005, Bộ Tài nguyên và Môi trường có văn bản số 999/BTNMT-TTr gửi Chủ tịch UBND tỉnh Bạc Liêu với nội dung: Đề nghị UBND tỉnh Bạc Liêu điều chỉnh lại Quyết định đã giải quyết theo hướng công nhận cho gia đình ông Tăng Văn Khải được sử dụng 900m2 đất. Ngày 20/9/2005, đoàn của Bộ Tài nguyên và Môi trường có buổi làm việc với UBND tỉnh Bạc Liêu để “thống nhất” nội dung: Chừa lại đường đi cho các hộ phía sau khu đất tranh chấp có chiều rộng 2,5m; diện tích đất còn lại chia đôi mỗi bên một nửa nhưng giữ nguyên hiện trạng nhà bà Út (vợ ông Khải). Ngày 1/9/2006, Chủ tịch UBND tỉnh Bạc Liêu ban hành Quyết định số 85/QĐ-UBND nội dung: Chia đôi phần đất theo “thống nhất” với Bộ Tài nguyên và Môi trường, có chừa lại đường đi chiều ngang 2,5m. Bà Nguyễn Thị Út (vợ ông Tăng Văn Khải) không đồng ý việc chia đôi phần đất tranh chấp và chừa lại đường đi nên tiếp tục khiếu nại. Căn cứ biên bản “thống nhất” giữa Bộ Tài nguyên và Môi trường với UBND tỉnh Bạc Liêu tại buổi làm việc ngày 02/11/2012 về hướng giải quyết vụ tranh chấp đất giữa ông Tăng Văn Khải và Huỳnh Thị Kiều Vân (con bà Võ Thị Ba); kết luận Chủ tịch UBND tỉnh Bạc Liêu giải quyết theo hướng: Công nhận quyền sử dụng phần đất tranh chấp diện tích 895,2m2 (chưa trừ hành lang lộ giới), đất tọa lạc tại ấp 1 thị trấn Giá Rai, huyện Giá Rai cho gia đình bà Nguyễn Thị Út (vợ ông Khải). Hủy Quyết định số 545/QĐ-UB ngày 10/8/1996 của Chủ tịch UBND tỉnh Minh Hải; Thu hồi Quyết định số 1161/QĐ-UB ngày 16/11/2001 và Quyết định số 85/QĐ-UB ngày 1/9/2006 của Chủ tịch UBND tỉnh Bạc Liêu. Giao Chủ tịch UBND huyện Giá Rai chỉ đạo cơ quan chuyên môn tiến hành cắm mốc bàn giao đất trên thực địa và hướng dẫn bà Nguyễn Thị Út làm các thủ tục để được cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất theo Quy định của pháp luật. Ngày 1/4/2013 Chủ tịch UBND tỉnh Bạc Liêu ban hành Quyết định số 677/QĐ-UBND với nội dung như “thống nhất” nêu trên.
 
Không đồng ý với quyết định 677/QĐ-UBND, gia đình bà Huỳnh Thị Kiều Vân và ông Hồ Hữu Thừa đã gửi đơn kiện ra Tòa hành chính tỉnh Bạc Liêu nhưng bị Tòa xử bác đơn. Trong bản án sơ thẩm này, có nhiều viện dẫn lung tung, viết sai ngày tháng năm ban hành văn bản và ngay cả trích dẫn điều luật cũng sai. Bản án ghi xét thấy: “Căn cứ điều 50 Luật đất đai đây là vụ án thuộc quan hệ pháp luật “khiếu kiện quyết định hành chính về quản lý đất đai”. Đất chưa được cấp quyền sử dụng đất thuộc thẩm quyền giải quyết của UBND huyện Giá Rai thụ lý, giải quyết là đúng thẩm quyền”. Trong khi Điều 50 luật đất đai hiện hành là Cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất cho hộ gia đình, cá  nhân, cộng đồng dân cư đang sử dụng đất nên chẳng liên quan đến vụ kiện.
 
Thiết nghĩ, để vụ việc được giải quyết có tình, có lý và đúng pháp luật, tránh người dân khiếu kiện kéo dài, mong Tòa phúc thẩm cần xem xét, sửa lại án sơ thẩm, hủy quyết định 677/QĐ-UBND ngày 01/4/2013 của UBND tỉnh Bạc Liêu vì trái thẩm quyền và không có căn cứ pháp luật.
 
Song Pha - Lê Trang
 
Theo luật sư Trần Minh San - Đoàn luật sư TPHCM: Về phần tố tụng: phần tranh chấp đất, trên đó có nhà không thể chỉ giải quyết phần tranh chấp đất thuần túy mà không giải quyết vấn đề nhà cửa, tài sản có trên đất. Việc giải quyết tranh chấp đất đai tuy chưa có giấy chứng nhận quyền sử dụng đất nhưng trên đó có nhà và tài sản gắn liền với đất sẽ thuộc thẩm quyền của Tòa án nhân dân chứ không phải của UBND. Việc Chủ tịch UBND tỉnh bạc Liêu có Quyết định giải quyết tranh chấp đất đai số 677 ngày 01/4/2013 giải quyết tranh chấp đất đai (trên có nhà cửa và tài sản trên đất) giữa bà Huỳnh Thị Kiều Vân và ông Tăng Văn Khải là trái thẩm quyền và trái pháp luật (theo Điều 136: Thẩm quyền giải quyết tranh chấp đất đai - Luật Đất đai năm 2003. Và Thông tư Liên tịch số 01/2002 TTLT-TANDTC-VKSNDTC-TCĐC ngày 3/1/2002: Hướng dẫn về thẩm quyền của Tòa án Nhân dân trong việc giải quyết tranh chấp đất đai). Hơn nữa, nếu có giải quyết khiếu nại lần 2 thì trong vụ việc này phải do Bộ Trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường ban hành (Theo Điều 21 và Điều 23 Luật khiếu nại hiện hành). Việc Chủ tịch UBND tỉnh Bạc Liêu ký ban hành quyết định 677/QĐ-UBND là vi phạm nghiêm trọng Điều 21 và 23 Luật khiếu nại. Một điều khó hiểu là Bộ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường là người có thẩm quyền ban hành quyết định giải quyết khiếu nại lần 2 nhưng lại không giải quyết. Đoàn thanh tra bộ này có văn bản nêu đích danh cho Chủ tịch UBND tỉnh Bạc Liêu ra quyết định công nhận đất cho ông Tăng Văn Khải là trái pháp luật.