Chính quyền lập chòi canh, xua đuổi “cát tặc”

“Cát tặc” vẫn hoành hành...

Theo người dân xã Vĩnh Hoà, huyện Vĩnh Lộc cho biết, thời gian qua, các tàu thuyền thi nhau cắm “vòi bạch tuộc” hút cát dọc tuyến sông Mã, đoạn qua hai thôn Nghĩa Kỳ và Giang Đông, đây là phạm vi lưu không giữa 2 mỏ cát số 18 và 54 trên địa bàn. Nhiều hôm, cả đoàn tàu khai thác giữa thanh thiên bạch nhật. Đáng nói, khu vực này đã và đang diễn ra tình trạng sạt lở, nghiêm trọng nhất là vào năm 2023  khiến hàng chục nghìn m2 đất sản xuất của bà con đã bị sông Mã “nuốt chửng”. 

Chính quyền sở tại lập chòi canh để theo dõi "cát tặc".

Gần đây nhất, ngày 22/2/2025, khu vực gần tuyến kè sạt lở đang thi công tại xã Vĩnh Hòa, xuất hiện một số tàu hút cát đang hoạt động ở khu vực không được cấp phép khai thác. Tại thời điểm này, đất ven bờ tiếp tục sạt lở xuống sông trước sự chứng kiến, hốt hoảng của người dân địa phương. Họ cũng đã kịp ghi lại video và báo cho cơ quan chức năng.

Bà V.T.K (một người dân thôn Nghĩa Kỳ) bức xúc chia sẻ: Những năm qua, chúng tôi nhiều hôm đã phải bỏ công, bỏ việc, thức đêm thức hôm để xua đuổi các tàu thuyền hút cát ngay khu vực sạt lở này. Người dân nhiều lần cũng đã chụp ảnh, quay video để phản ánh với các cấp chính quyền, thậm chí gọi cán bộ xuống hiện trường ngay trong đêm để chứng kiến cảnh các tàu thuyền thi nhau cắm vòi hút cát để có biện pháp xử lý và ngăn chặn. Những con tàu không số thi nhau hút cát cả ngày lẫn đêm. Bà con bức xúc còn dùng súng cao su và gạch đá ném, xua đuổi nhưng tình trạng vẫn diễn ra.”

"Gia đình tôi có 2 ông bà già sống cùng nhau, vẻn vẹn chỉ có hơn 800 m2 đất bãi bồi này để sinh kế. Tất cả sinh hoạt, chi tiêu chỉ trông cậy vào mảnh đất này. Nhưng giờ, bờ sông lạt lở liên tục, diện tích của chúng tôi chỉ còn hơn 700 m2. Nếu tình trạng này tiếp tục kéo dài mà không có biện pháp khắc phục, chúng tôi không biết lấy đất đâu mà sản xuất. Tôi đã nhiều lần làm đơn gửi lên các cấp chính quyền từ xã tới tỉnh phản ánh vấn đề này.”, bà K cho biết thêm.

Hàng chục nghìn m2 đất hoa màu của bà con xã Vĩnh Hoà đã bị sạt lở xuống sông Mã.

Liên quan đến tình trạng khai thác cát trái phép gây sạt lở bờ sông Mã, UBND huyện Vĩnh Lộc cũng xác nhận, trong thời gian gần đây, tại khu vực đoạn sông Mã chảy qua địa phận xã Vĩnh Hòa đã xuất hiện một số thuyền sắt khai thác cát, sỏi trái phép, các đối tượng lợi dụng thời gian ban đêm và sáng sớm để khai thác cát trái phép tại khu vực lòng sông giáp ranh giữa hai xã Vĩnh Hòa (huyện Vĩnh Lộc) và xã Định Hải (huyện Yên Định). Lúc cao điểm có đến 7-8 phương tiện tiến hành khai thác cát, gây sạt lở bờ sông.

Trước tình hình đó, UBND huyện Vĩnh Lộc đã chỉ đạo các đơn vị có liên quan triển khai nhiều biện pháp để tăng cường công tác kiểm tra, kiểm soát tại khu vực này như: Lắp đặt hệ thống camera để giám sát hoạt động của tàu thuyền trên sông; cắm biển cấm khai thác dọc bờ sông, tại các khu vực chưa được cấp phép; công khai số điện thoại đường dây nóng để tiếp nhận các thông tin phản ánh, tố giác; lập chốt trực 24/24 ngay tại bờ sông…để theo dõi, giám sát.

Ông Nguyễn Văn Tuấn, Chủ tịch UBND xã Vĩnh Hoà cho biết: "Xã đã lập tổ giám sát, lập chốt trực tại đoạn sông để theo dõi hoạt động khai thác cát. Từ khi có chòi canh gác thì hiện tượng này cũng thuyên giảm. Nhiều chiếc tàu hút cát nằm giáp ranh đoạn gần huyện Yên Định nên chúng tôi cũng khó xử lý, trong khi UBND xã và lực lượng Công an xã không đủ nhân lực, thiết bị để vây bắt nên chỉ có thể quay phim, chụp ảnh lại các tàu thuyền hút cát trái phép. Trước đây, Công an hai huyện Yên Định và Vĩnh Lộc cũng đã từng phối hợp xử lý nhưng không thể dứt điểm tình trạng này. Do đó, đề nghị các ban, ngành cấp trên hỗ trợ tàu thuyền và lực lượng chức năng có giấy phép lái tàu, thuyền để phục vụ công tác tuần tra, vây bắt tội phạm trên sông."

Video cảnh sạt lở kinh hoàng do người dân ghi lại.

...nhưng không thể xử lý dứt điểm

Theo ông Trịnh Việt Cường, Trưởng phòng Nông nghiệp và Môi trường huyện Vĩnh Lộc (Thanh Hóa) cho biết, hiện tượng sạt lở bờ sông Mã trong một vài năm trở lại đây đã cuốn trôi khoảng 12.000m2 đất sản xuất nông nghiệp của bà con thôn Giang Đông và Nghĩa Kỳ. Lần sạt lở gần đây nhất diễn ra vào ngày 22/2/2025. Về vấn nạn khai thác cát trái phép, ông Cường cho biết thêm, qua các cuộc tiếp xúc cử tri, huyện cũng có nhận được đơn phản ánh của người dân xã Vĩnh Hoà. Tuy nhiên, khi tổ công tác tuần tra xuất hiện, các tàu thuyền hút cát trái phép lại bỏ trốn.

Theo lý giải của UBND huyện Vĩnh Lộc, khu vực khai thác thuộc đoạn sông Mã giáp ranh giữa hai huyện Yên Định và Vĩnh Lộc; cũng là khu vực nằm giữa hai mỏ cát đã được cấp phép hoạt động khai thác là mỏ cát số 54 của Công ty TNHH Nam Lực và mỏ cát số 18 của Công ty TNHH Minh Chung. Trong khi đó, lòng sông rộng, địa hình phức tạp, mật độ tàu thuyền đi lại nhiều, khi tiến hành truy bắt thì các tàu này lại di chuyển ra khu vực giáp ranh giữa 2 huyện.

Ngoài ra, do Cơ quan Công an huyện đã dừng hoạt động từ ngày 1/3/2025, lực lượng Công an cấp xã đã được tăng cường về nhưng lại thiếu về trang bị, phương tiện hỗ trợ như xuồng máy, ca nô. Hơn nữa, lực lượng Công an cấp xã chưa được đào tạo, cấp chứng chỉ điều khiển phương tiện đường thủy. Các nguyên nhân trên đã gây khó khăn và giảm hiệu quả trong công tác tuần tra, kiểm soát, truy bắt các tàu, thuyền khai thác, vận chuyển, tiêu thụ cát sỏi trái phép; tiềm ẩn nguy cơ mất an toàn cho các lực lượng khi tham gia ngăn chặn hành vi khai thác khoáng sản trái phép.

Để tiếp tục duy trì và tăng cường công tác quản lý Nhà nước về hoạt động khai thác khoáng sản và kịp thời phát hiện, ngăn chặn, xử lý hành vi khai thác cát, sỏi trái phép trên địa bàn, mới đây, UBND huyện Vĩnh Lộc đề nghị Công an tỉnh Thanh Hóa chỉ đạo các phòng chức năng tăng cường công tác tuần tra, kiểm soát, xử lý các tàu, thuyền khai thác, vận chuyển, tiêu thụ cát sỏi trái phép hoặc phương tiện không đủ điều kiện tham gia giao thông đường thủy. Có phương án hỗ trợ, tăng cường lực lượng, phương tiện cho Công an các xã Vĩnh Hòa, Vĩnh Quang của huyện Vĩnh Lộc để chủ động kiểm tra, truy bắt tàu, thuyền khai thác, vận chuyển cát sỏi trái phép (nếu có) trên sông Mã.

Điện thoại đường dây nóng để tiếp nhận thông tin.

Mặc dù các cấp chính quyền đã lập chòi canh, lắp camera an ninh theo dõi, ngăn chặn nhưng dường như tình trạng khai thác cát trái phép vẫn ngang nhiên diễn ra, việc sạt lở bờ sông vẫn xuất hiện. Và nếu cơ quan chức năng không có biện pháp ngăn chặn quyết liệt, dứt điểm hơn thì vấn nạn này còn đe doạ tới sự an toàn tuyến kè bờ sông Mã trị giá hơn 82 tỉ đồng đang triển khai xây dựng.