Xét xử vụ Gang thép Thái Nguyên: Cựu Tổng Giám đốc TISCO lĩnh án, buộc bồi thường hàng trăm tỉ đồng

Làm thất thoát hơn 830 tỉ đồng tài sản Nhà nước

Sau một tuần xét xử sơ thẩm vụ án “Vi phạm quy định về quản lý, sử dụng tài sản Nhà nước gây thất thoát, lãng phí; Thiếu trách nhiệm gây hậu quả nghiêm trọng” xảy ra tại Công ty cổ phần Gang thép Thái Nguyên (TISCO), chiều 20/4, HĐXX TAND TP Hà Nội đã tuyên án.

Tại phiên tòa, TISCO không yêu cầu bồi thường thiệt hại, tuy nhiên, ý kiến này của TISCO không được chấp thuận, bắt buộc các bị cáo phải liên đới bồi thường thiệt hại.

Hội đồng xét xử vụ án.

Bản án sơ thẩm nêu rõ, dự án mở rộng sản xuất giai đoạn 2 Công ty Gang thép Thái Nguyên do TISCO làm chủ đầu tư, Hội đồng quản trị Tổng Công ty Thép Việt Nam (VNS) là cấp quyết định đầu tư. Hội đồng quản trị VNS tổ chức thẩm định, chịu trách nhiệm xem xét phê duyệt dự án và chỉ đạo thực hiện theo đúng quy định hiện hành; Chủ đầu tư (TISCO) chịu trách nhiệm toàn diện về hiệu quả dự án.

Dự án ban đầu có tổng mức đầu tư hơn 3.800 tỉ đồng. Năm 2007, đơn vị trúng thầu xây dựng là Tập đoàn Khoa học Công nghệ và Thương mại luyện kim Trung Quốc (MCC).

Căn cứ kết quả đấu thầu, ngày 12/7/2007, Trần Trọng Mừng, Tổng Giám đốc TISCO cùng ông Shen He Ting (Thẩm Hạc Đình), Tổng Giám đốc MCC ký Hợp đồng số 01#EPC/TISCO-MCC (viết tắt là Hợp đồng EPC số 01#). 

Giá trị hợp đồng EPC số 01# là hơn 160 triệu USD (tương đương hơn 3.500 tỉ đồng), là giá trọn gói không thay đổi trong suốt quá trình thực hiện hợp đồng và đã bao gồm các loại thuế được xác định trong hợp đồng, các chi phí cần thiết để thực hiện hợp đồng theo phương thức Tổng thầu EPC. MCC chịu trách nhiệm lựa chọn, ký hợp đồng và trực tiếp thanh toán cho nhà thầu phụ theo quy định của pháp luật và của Hợp đồng EPC số 01#.

Sau khi ký Hợp đồng EPC số 01#, ngày 29/9/2007, TISCO cùng MCC đã khởi công thực hiện Hợp đồng. Tuy nhiên, sau hơn 11 tháng, kể từ khi Hợp đồng EPC số 01# có hiệu lực thực hiện, MCC chưa lựa chọn và ký hợp đồng với nhà thầu phụ; chưa hoàn thành thiết kế chi tiết các hạng mục, không đặt hàng chế tạo máy móc thiết bị, không triển khai thi công các hạng mục của gói thầu, mà rút hết người về nước và nhiều lần có văn bản đề nghị kéo dài thời gian thực hiện hợp đồng, tăng giá hợp đồng thêm hơn 138 triệu USD (tương đương hơn 3.000 tỉ đồng), bao gồm chi phí xây lắp, thiết bị, thiết kế, dịch vụ kỹ thuật và biến động tỷ giá.

Bị cáo Trần Trọng Mừng nhận mức án 9 năm 6 tháng tù.

Việc MCC đưa ra đề nghị điều chỉnh giá hợp đồng EPC như trên với lý do giá cả thị trường thế giới biến động tăng giá bất thường là không có căn cứ, không đúng nguyên tắc hợp đồng theo hình thức trọn gói đã ký (Hợp đồng EPC).

Với chức trách, nhiệm vụ, quyền hạn được giao, bị cáo Trần Trọng Mừng là Tổng Giám đốc TISCO (chủ đầu tư), bị cáo Mai Văn Tinh là Chủ tịch Hội đồng quản trị VNS (cấp quyết định đầu tư) đã không xem xét, chỉ đạo dừng, chấm dứt hợp đồng, thu hồi tiền tạm ứng, áp dụng điều khoản phạt hợp đồng, báo cáo người có thẩm quyền xem xét để hủy đấu thầu và tổ chức đấu thầu lại theo quy định để đảm bảo hiệu quả và tiến độ của Dự án mà chỉ đạo thực hiện các hành vi phạm pháp luật về đầu tư, vi phạm Hợp đồng EPC số 01# để tiếp tục thực hiện Hợp đồng.

Các bị cáo Trần Văn Khâm, Đậu Văn Hùng còn chỉ đạo các cá nhân có liên quan thuộc TISCO và VNS tổ chức, thực hiện việc điều chỉnh dự toán chi phí phần C; tham gia ký hợp đồng thầu phụ thực hiện phần C của Hợp đồng EPC số 01# theo hình thức hợp đồng theo đơn giá, TISCO trực tiếp nghiệm thu, thanh toán cho nhà thầu phụ thực hiện phần C, tự chịu mọi rủi ro.

Việc này đã phá vỡ nguyên tắc thực hiện hợp đồng theo hình thức trọn gói của Hợp đồng EPC số 01#, khi nhà thầu phụ không hoàn thành phần C thì không ràng buộc được trách nhiệm của MCC, tạo điều kiện để MCC có lý do chối bỏ trách nhiệm thực hiện Hợp đồng EPC số 01#; chấp thuận không có căn cứ VINAINCON làm nhà thầu phụ thực hiện phần C của Hợp đồng EPC số 01# trong khi VINAINCON không đủ năng lực để thực hiện, vi phạm quy định của pháp luật. Các vi phạm này là nguyên nhân dẫn đến dự án chậm tiến độ, làm phát sinh tăng lãi vay, tăng chi phí đầu tư, gây lãng phí đặc biệt nghiêm trọng tài sản nhà nước, làm thất thoát hơn 830 tỉ đồng.

Hành vi của các bị cáo cần được xử phạt nghiêm khắc

HĐXX nhận định, hành vi của các bị cáo đã gây nguy hiểm cho xã hội, xâm phạm vào trật tự quản lý kinh tế, xâm phạm hoạt động của các cơ quan tổ chức.

Các bị cáo là những người có chức vụ quyền hạn, được giao quản lý, sử dụng nguồn vốn đầu tư của Nhà nước, nhưng đã vi phạm quy định về quản lý, sử dụng tài sản nhà nước gây thiệt hại nghiêm trọng, thất thoát hơn 830 tỉ đồng.

Các bị cáo tại phiên xét xử.

 Ngoài ra, sai phạm của các bị cáo còn dẫn đến phát sinh nhiều chi phí, trang thiết bị bị hư hỏng; nhiều tài sản, đất đai, khoáng sản có liên quan không được phát huy, đưa vào sử dụng đúng mục đích để đạt hiệu quả, gây ảnh hưởng xấu đến việc phát triển kinh tế, tác động xấu trực tiếp đến hoạt động sản, xuất kinh doanh và ảnh hưởng đến quyền lợi của người lao động tại TISCO, ảnh hưởng đến niềm tin của nhân dân... Vì vậy, hành vi vi phạm của các bị cáo cần được xử phạt nghiêm khắc để cảnh cáo, răn đe và phòng ngừa chung.

Tuy nhiên, HĐXX cũng xét thấy các bị cáo khi thực hiện hành vi trong bối cảnh dự án triển khai trong khủng hoảng kinh tế, phần nào ảnh hưởng đến việc thực hiện hợp đồng. Khi nhà thầu nước ngoài vi phạm hợp đồng, TISCO và VNS có văn bản yêu cầu MCC thực hiện hợp đồng, tính đến phương án khởi kiện, phạt và chấm dứt hợp đồng.

Mặt khác, việc tách hạng mục xây dựng ra khỏi hợp đồng trọn gói và lựa chọn VINAINCON làm nhà thầu phụ đều có báo cáo cấp trên.

Các bị cáo không vụ lợi khi thực hiện hành vi, chỉ có mong muốn đưa dự án sớm thực hiện. Đây đều được tính là các tình tiết giảm nhẹ trách nhiệm hình sự cho các bị cáo.