VKSND tối cao vừa ban hành Hướng dẫn số 37/HD-VKSTC về công tác tiếp công dân, kiểm sát và gải quyết đơn khiếu nại, tố cáo trong hoạt động tư pháp năm 2026. Trong đó, đã xác định các nhiệm vụ cụ thể trong công tác tiếp công dân, tiếp nhận, xử lý, quản lý đơn; công tác giải quyết khiếu nại, tố cáo trong hoạt động tư pháp thuộc thẩm quyền; công tác kiểm sát việc giải quyết khiếu nại, tố cáo trong hoạt động tư pháp; công tác kiểm tra quyết định giải quyết khiếu nại đã có hiệu lực pháp luật.
Đặc biệt quan tâm đến công tác tiếp công dân của người đứng đầu đơn vị
Trong công tác tiếp công dân, tiếp nhận, xử lý, quản lý đơn, Hướng dẫn nêu rõ: Viện trưởng VKSND các cấp cần quan tâm, tiếp tục quán triệt các quy định của Đảng, pháp luật và của Ngành về công tác tiếp công dân; xác định đây là một khâu công tác quan trọng vì nó góp phần bảo đảm quyền khiếu nại, tố cáo của công dân được thực thi đúng pháp luật, không để ảnh hưởng đến uy tín của Ngành. Để làm tốt khâu công tác này, đòi hỏi lãnh đạo VKSND các cấp phải đặc biệt quan tâm đến công tác tiếp công dân của người đứng đầu đơn vị, yêu cầu định kỳ mỗi tháng tiếp ít nhất 1 ngày hoặc tiếp công dân đột xuất theo quy định; thực hiện nghiêm quy định về trách nhiệm tiếp công dân của Viện trưởng VKSND theo quy định của Luật Tiếp công dân và quy định của Ngành.
Đơn vị tiếp công dân, kiểm sát, giải quyết đơn khiếu nại, tố cáo trong hoạt động tư pháp cần thường xuyên rà soát, phối hợp chặt chẽ với các đơn vị nghiệp vụ có liên quan đối với từng vụ, việc cụ thể để tham mưu hướng giải quyết và đề xuất thời gian để lãnh đạo Viện kiểm sát tiếp công dân; bảo đảm việc giải quyết phải kịp thời, dứt điểm các nội dung khiếu nại, tố cáo.
VKSND các cấp phải luôn xác định gắn công tác tiếp công dân thường xuyên với công tác tuyên truyền, phổ biến, giải thích pháp luật; tăng cường hoạt động đối thoại với công dân và giải quyết khiếu nại, tố cáo thuộc thẩm quyền để hướng dẫn, giải thích pháp luật nhằm hạn chế đến mức thấp nhất việc khiếu kiện đông người, phát sinh “điểm nóng” hoặc tiếp tục khiếu kiện không có căn cứ, gây mất trật tự an toàn xã hội; bảo đảm an toàn, an ninh trật tự phục vụ Kỳ họp thứ 10 của Quốc hội Khóa XV; bầu cử đại biểu Quốc hội Khóa XVI và đại biểu Hội đồng nhân dân các cấp nhiệm kỳ 2026-2031; trước, trong và sau Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIV của Đảng; đề ra các biện pháp, giải pháp bảo vệ người đấu tranh chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực; cử cán bộ, Kiểm sát viên tiếp công dân sẵn sàng phối hợp với các đơn vị tham gia tiếp công dân tại Trụ sở tiếp công dân trên địa bàn khi phát sinh điểm nóng, bức xúc, có các tình huống phức tạp hoặc khi có yêu cầu của cấp ủy địa phương.
Bên cạnh đó, từ chối tiếp công dân đối với những trường hợp Luật Tiếp công dân quy định, tránh để xảy ra việc lợi dụng quyền tự do dân chủ làm ảnh hưởng đến tình hình trật tự an toàn xã hội của địa phương.
Yêu cầu nghiên cứu kỹ Hướng dẫn số 15/HD-VKSTC ngày 3/8/2023; Hướng dẫn số 13/HD-VKSTC ngày 11/6/2024; Hướng dẫn số 19/HD-VKSTC ngày 25/9/2024; Hướng dẫn số 22/HD-VKSTC ngày 18/9/2025; Hướng dẫn số 23/HD-VKSTC ngày 8/10/2025 của VKSND tối cao để thực hiện tốt công tác phân loại, xử lý đơn, hạn chế tối đa tình trạng phân loại không chính xác dẫn đến việc chuyển đơn “lòng vòng” qua nhiều cấp, vừa ảnh hưởng thời hạn giải quyết đơn, đồng thời gây bức xúc trong nhân dân; chú trọng nâng cao công tác tiếp nhận, phân loại, xử lý và giải quyết đối với đơn đề nghị giám đốc thẩm, tái thẩm.
Công tác quản lý đơn phải bảo đảm đầy đủ, chặt chẽ, chính xác, theo dõi được tiến độ, kết quả giải quyết; đối với các đơn do lãnh đạo Đảng, Nhà nước; các cơ quan Đảng, Nhà nước, Quốc hội, Đại biểu Quốc hội, Đoàn đại biểu Quốc hội, Hội đồng nhân dân, Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, các cơ quan báo chí chuyển đến phải được quản lý riêng và kịp thời thông báo kết quả hoặc tiến độ giải quyết cho các cơ quan chuyển đơn, người chuyển đơn biết; định kỳ báo cáo về VKSND tối cao (qua Vụ 12).
Chú trọng các khiếu nại về oan sai và bỏ lọt tội phạm
Trong công tác giải quyết khiếu nại, tố cáo trong hoạt động tư pháp thuộc thẩm quyền, Viện kiểm sát các cấp cần quan tâm thực hiện các quy định của pháp luật và của Ngành; quan tâm, phân công cán bộ có kinh nghiệm nghiệp vụ chủ trì, chủ động tham mưu giải quyết dứt điểm những đơn khiếu nại, tố cáo; không để xảy ra khiếu kiện bức xúc, kéo dài do chậm giải quyết hoặc làm ảnh hưởng đến tiến độ giải quyết các vụ, việc có liên quan. Đối với vụ, việc khiếu nại, tố cáo phức tạp, có sự quan tâm của dư luận hoặc kiến nghị của nhiều cơ quan có thẩm quyền, trong quá trình giải quyết, Viện kiểm sát phải tổ chức đối thoại với người khiếu nại, người bị khiếu nại, người tố cáo, cơ quan, tổ chức có liên quan, thông qua đó hướng dẫn, giải thích pháp luật nhằm hạn chế đến mức thấp nhất việc khiếu kiện đông người, phát sinh “điểm nóng”. Trường hợp gặp khó khăn, phức tạp trong việc xử lý, giải quyết thì thực hiện thỉnh thị xin ý kiến chỉ đạo của cấp trên.
    |
 |
| Quang cảnh một buổi tiếp công dân tại trụ sở VKSND tối cao. (Ảnh minh hoạ: Nguồn: Báo Bảo vệ pháp luật) |
VKSND cấp trên tăng cường theo dõi, kiểm tra, hướng dẫn VKSND cấp dưới giải quyết khiếu nại, tố cáo thuộc thẩm quyền, đặc biệt chú trọng các khiếu nại về oan sai và bỏ lọt tội phạm; kịp thời phát hiện sai sót, vi phạm để khắc phục ngay; hạn chế tối đa quyết định giải quyết khiếu nại đã có hiệu lực thi hành có sai sót đến khi Viện kiểm sát có thẩm quyền kiểm tra lại mới phát hiện, yêu cầu sửa chữa hoặc hủy bỏ gây khó khăn cho quá trình giải quyết tiếp theo; tích lũy vi phạm trong quá trình giải quyết khiếu nại để kiến nghị, thông báo yêu cầu rút kinh nghiệm chung.
Trong công tác kiểm sát việc giải quyết khiếu nại, tố cáo trong hoạt động tư pháp: Yêu cầu phối hợp chặt chẽ với cơ quan tư pháp cùng cấp để nắm thông tin tiếp nhận, thụ lý, giải quyết khiếu nại, tố cáo trong hoạt động tư pháp hoặc thông qua việc tiếp nhận, xử lý đơn để kịp thời áp dụng các biện pháp kiểm sát phù hợp theo quy định của pháp luật.
Nâng cao hiệu quả công tác kiểm sát việc giải quyết khiếu nại, tố cáo của Tòa án nhân dân trong lĩnh vực tố tụng dân sự, tố tụng hành chính; Viện kiểm sát cấp trên tăng cường kiểm tra, hướng dẫn Viện kiểm sát cấp dưới về công tác kiểm sát việc giải quyết khiếu nại, tố cáo của Tòa án nhân dân trong lĩnh vực tố tụng dân sự, tố tụng hành chính; thực hiện trực tiếp kiểm sát việc giải quyết khiếu nại, tố cáo trong tố tụng hình sự đối với Tòa án nhân dân và phúc tra việc thực hiện kiến nghị của Cơ quan điều tra trong việc thực hiện kiến nghị của Viện kiểm sát; đối với việc tiếp nhận, giải quyết khiếu nại, tố cáo trong lĩnh vực tố tụng dân sự, tố tụng hành chính: chủ động thực hiện đầy đủ các phương thức kiểm sát theo quy định của pháp luật để kịp thời phát hiện, kiến nghị, kháng nghị khắc phục vi phạm của các cơ quan tư pháp trong giải quyết khiếu nại, tố cáo; xây dựng Quy chế phối hợp giữa VKSND tối cao và TAND tối cao trong công tác tiếp công dân, tiếp nhận, xử lý, giải quyết đơn đề nghị, kiến nghị, phản ánh… giải quyết và kiểm sát việc giải quyết đơn khiếu nại, tố cáo trong hoạt động tư pháp.
Đối với công tác kiểm sát và giải quyết đơn khiếu nại, tố cáo trong lĩnh vực tố tụng hình sự, ngoài việc áp dụng quy định tại Bộ luật Tố tụng hình sự, TTLT số 02/2018 ngày 5/9/2018, các đơn vị lưu ý việc tham mưu cho Viện trưởng được thực hiện theo quy định tại Thông tư số 02/2025/TT-VKSTC ngày 30/6/2025 của Viện trưởng VKSND tối cao trong thực hành công tố và kiểm sát việc tuân theo pháp luật trong giải quyết vụ việc, vụ án hình sự.
Khi tiến hành kiểm sát việc giải quyết khiếu nại đối với hành vi của người có thẩm quyền của Tòa án cùng cấp trong việc xem xét, quyết định đưa người nghiện ma túy từ đủ 12 tuổi đến dưới 18 tuổi vào các cơ sở cai nghiện bắt buộc theo quy định, nếu phát hiện có vi phạm pháp luật thì ban hành kiến nghị.
Khi kết thúc các biện pháp kiểm sát: Yêu cầu cơ quan có thẩm quyền tự kiểm tra việc giải quyết khiếu nại, tố cáo và thông báo kết quả cho Viện kiểm sát; yêu cầu cung cấp tài liệu, hồ sơ giải quyết khiếu nại, tố cáo và áp dụng biện pháp trực tiếp kiểm sát thì Viện kiểm sát các cấp phải ban hành kết luận kiểm sát; trường hợp phát hiện có vi phạm pháp luật (tùy theo mức độ vi phạm và lĩnh vực kiểm sát theo quy định của pháp luật) thì ngoài kết luận kiểm sát còn phải ban hành kiến nghị hoặc kháng nghị để yêu cầu cơ quan được kiểm sát khắc phục, sửa chữa vi phạm, áp dụng biện pháp phòng ngừa vi phạm.
Yêu cầu Viện kiểm sát các cấp xây dựng kế hoạch, triển khai kiểm tra việc thực hiện đối với tất cả các kiến nghị, kháng nghị của đơn vị (nếu có) trong năm 2025 và báo cáo về VKSND tối cao để theo dõi, tổng hợp chung. Trường hợp qua kiểm tra phát hiện cơ quan được kiểm sát không thực hiện hoặc thực hiện không đầy đủ kiến nghị, kháng nghị của Viện kiểm sát thì phải ban hành kiến nghị gửi cơ quan cấp trên trực tiếp của cơ quan được kiểm sát để có biện pháp quản lý, đôn đốc thực hiện; đồng thời báo cáo VKSND tối cao để tổng hợp, theo dõi.
Tiếp tục thực hiện nghiêm túc, hiệu quả công tác kiểm tra quyết định giải quyết khiếu nại đã có hiệu lực pháp luật
Trong công tác kiểm tra quyết định giải quyết khiếu nại đã có hiệu lực pháp luật, theo Hướng dẫn của VKSND tối cao: Thực hiện nghiêm túc, hiệu quả Hướng dẫn số 16/HD-VKSTC ngày 14/8/2023 của VKSND tối cao về công tác kiểm tra, xem xét quyết định giải quyết khiếu nại trong hoạt động tư pháp đã có hiệu lực pháp luật của Viện kiểm sát; VKSND cấp có thẩm quyền tiếp tục thực hiện nghiêm túc, hiệu quả công tác kiểm tra quyết định giải quyết khiếu nại đã có hiệu lực pháp luật, coi đây là biện pháp góp phần kiểm soát chống oan sai, bỏ lọt tội phạm.
Tăng cường kiểm tra quyết định giải quyết khiếu nại đã có hiệu lực pháp luật, chú trọng các khiếu nại về oan sai và bỏ lọt tội phạm, các kiến nghị do các Cơ quan Đảng, Nhà nước, Quốc hội, Đại biểu Quốc hội, Đoàn đại biểu Quốc hội, Hội đồng nhân dân, Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, các cơ quan báo chí chuyển đến; tránh trường hợp do phân loại, xác định đơn không chính xác hoặc kéo dài thời gian kiểm tra dẫn đến hết thời hiệu truy cứu trách nhiệm hình sự, bỏ lọt tội phạm.
Trường hợp qua kiểm tra phát hiện quyết định giải quyết khiếu nại có vi phạm nghiêm trọng, vụ việc có dấu hiệu oan sai, bỏ lọt tội phạm, ngoài ban hành kết luận kiểm tra, Viện kiểm sát có thẩm quyền kiểm tra còn phải ban hành quyết định hủy bỏ quyết định giải quyết khiếu nại đã có hiệu lực pháp luật; đồng thời ban hành quyết định hủy bỏ hoặc yêu cầu cơ quan có thẩm quyền hủy bỏ quyết định tố tụng để giải quyết lại vụ việc theo quy định của pháp luật.
Trường hợp qua kiểm tra lại phát hiện thấy các cơ quan có thẩm quyền tiến hành tố tụng chưa áp dụng hết các biện pháp mà pháp luật quy định nhằm xác định bản chất vụ việc đã ban hành quyết định tố tụng (Quyết định không khởi tố vụ án hình sự...), quyết định giải quyết khiếu nại thiếu căn cứ hoặc có tình tiết mới làm thay đổi cơ bản nội dung giải quyết khiếu nại trước đó, ngoài ban hành kết luận kiểm tra, Viện kiểm sát có thẩm quyền kiểm tra phải hủy bỏ quyết định giải quyết khiếu nại, đồng thời ban hành quyết định hủy bỏ hoặc yêu cầu cơ quan có thẩm quyền hủy bỏ quyết định tố tụng để giải quyết lại vụ việc theo quy định pháp luật.
Ngoài ra, tăng cường công tác phối hợp giữa đơn vị kiểm sát và giải quyết đơn với các đơn vị nghiệp vụ liên quan để tham mưu, đề xuất giải quyết đơn đề nghị đúng quy định của pháp luật; thông qua việc kiểm tra quyết định giải quyết khiếu nại đã có hiệu lực pháp luật nếu phát hiện sai phạm phải kịp thời ban hành văn bản xử lý hoặc kiến nghị cấp có thẩm quyền xử lý, rút kinh nghiệm, chấn chỉnh công tác giải quyết khiếu nại của VKSND cấp dưới, để công tác này đi vào nề nếp.