VKSND tối cao tổ chức Hội nghị trao đổi, rút kinh nghiệm trong việc thực hiện Chuyên đề

Tham dự Hội nghị có tập thể lãnh đạo và toàn thể công chức thuộc Vụ 1, VKSND tối cao; đại diện lãnh đạo một số đơn vị thuộc VKSND tối cao; lãnh đạo Viện, lãnh đạo các phòng nghiệp vụ giải quyết án hình sự và Kiểm sát viên làm công tác giải quyết án hình sự Viện kiểm sát quân sự Trung ương, VKSND cấp tỉnh, VKSND cấp huyện…

Quang cảnh Hội nghị.

Hội nghị được tổ chức bằng hình thức trực tiếp kết hợp trực tuyến, kết nối điểm cầu chính tại trụ sở VKSND tối cao đến các điểm cầu trong hệ thống của ngành Kiểm sát nhân dân.

Tại Hội nghị, đồng chí Mai Trung Thành, Vụ trưởng Vụ Thực hành quyền công tố và kiểm sát điều tra án an ninh (Vụ 1), VKSND tối cao đã trình bày báo cáo đề dẫn "Thực trạng công tác thực hành quyền công tố và kiểm sát việc áp dụng các biện pháp ngăn chặn bắt, tạm giữ, tạm giam trong giai đoạn điều tra, truy tố”.

Đồng chí Vụ trưởng Mai Trung Thành cho biết: Biện pháp bắt, tạm giữ, tạm giam là 3/8 biện pháp ngăn chặn nghiêm khắc nhất trong tố tụng hình sự, được các cơ quan, người có thẩm quyền tiến hành tố tụng trong phạm vi thẩm quyền của mình có thể áp dụng.

Đồng chí Nguyễn Quang Dũng, Phó Viện trưởng VKSND tối cao phát biểu chỉ đạo tại Hội nghị.

Việc áp dụng biện pháp bắt, tạm giữ, tạm giam hạn chế một số quyền con người, quyền của người bị buộc tội, do đó, Bộ luật Tố tụng hình sự (BLTTHS) qua các thời kỳ đều quy định chặt chẽ về thẩm quyền, trình tự, thủ tục và thời hạn áp dụng đối với từng biện pháp, tránh việc lạm dụng, áp dụng tùy tiện, coi biện pháp này như là một biện pháp điều tra.

Xuất phát từ ý nghĩa và tầm quan trọng của việc bảo đảm quyền con người, quyền công dân, đặc biệt là việc bảo đảm quyền của người bị buộc tội, đồng thời, để cụ thể hóa quy định tại Điều 20 Hiến pháp năm 2013, tại Điều 10 BLTTHS năm 2015 đã quy định cụ thể “Mọi người có quyền bất khả xâm phạm về thân thể. Không ai bị bắt nếu không có quyết định của Tòa án, quyết định hoặc phê chuẩn của Viện kiểm sát, trừ trường hợp phạm tội quả tang. Việc giữ người trong trường hợp khẩn cấp, việc bắt, tạm giữ, tạm giam người phải theo quy định của BLTTHS. Nghiêm cấm tra tấn, bức cung, dùng nhục hình hay bất kỳ hình thức đối xử nào khác xâm phạm thân thể, tính mạng, sức khỏe của con người”.

Lãnh đạo VKSND tối cao và các đại biểu dự Hội nghị.

Theo quy định tại Điều 2, Điều 3 Luật Tổ chức VKSND về chức năng, nhiệm vụ của VKSND: “VKSND là cơ quan thực hành quyền công tố, kiểm sát hoạt động tư pháp của nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam. Có nhiệm vụ bảo vệ Hiến pháp và pháp luật, bảo vệ quyền con người, quyền công dân, bảo vệ chế độ xã hội chủ nghĩa, bảo vệ lợi ích của Nhà nước, quyền và lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân, góp phần bảo đảm pháp luật được chấp hành nghiêm chỉnh và thống nhất” và khi thực hành quyền công tố, VKSND có nhiệm vụ “Không để người nào bị khởi tố, bị bắt, tạm giữ, tạm giam, bị hạn chế quyền con người, quyền công dân trái luật”.

Để thực hiện tốt chức năng, nhiệm vụ của ngành KSND trong công tác này theo yêu cầu tại Nghị quyết số 96, Nghị quyết số 111 của Quốc hội, đồng chí Mai Trung Thành, Vụ trưởng Vụ 1, VKSND tối cao cho biết thêm, ngày 28/12/2016, Viện trưởng VKSND tối cao đã ra Chỉ thị số 106 về công tác kiểm sát của ngành KSND; Kế hoạch số 03 về công tác trọng tâm của VKSND tối cao, đã giao Vụ 1 chủ trì, phối hợp với các đơn vị, VKS các cấp xây dựng báo cáo và tổ chức thực hiện Chuyên đề “Báo cáo đánh giá thực trạng công tác thực hành quyền công tố, kiểm sát áp dụng các biện pháp bắt, tạm giữ, tạm giam của Cơ quan điều tra, Cơ quan được giao nhiệm vụ tiến hành một số hoạt động điều tra và Viện kiểm sát, đề ra giải pháp khắc phục các trường hợp lạm dụng bắt người bị giữ trong trường hợp khẩn cấp, tạm giữ, tạm giam; định kỳ ban hành thông báo rút kinh nghiệm trong công tác này”, phục vụ Báo cáo của Viện trưởng VKSND tối cao tại các kỳ họp của Quốc hội.

Đồng chí Mai Trung Thành, Kiểm sát viên VKSND tối cao, Vụ trưởng Vụ 1, VKSND tối cao trình bày báo cáo đề dẫn, chủ trì Hội nghị.

Đây là chính là 1 trong 9 chuyên đề cơ bản, quan trọng của Ngành, được Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội, các Ủy ban của Quốc hội, Đại biểu Quốc hội và cử tri đặc biệt quan tâm, chất vấn Viện trưởng VKSND tối cao, là nội dung liên quan trực tiếp đến những định hướng, yêu cầu rất cao về chất lượng công tác phòng, chống oan sai và bỏ lọt tội phạm ngay từ giai đoạn đầu của các hoạt động tố tụng hình sự và nhiệm vụ này luôn được Vụ 1 theo dõi và thực hiện thường xuyên.

Để thực hiện hiệu quả Chuyên đề này, Vụ 1 đã tham mưu ban hành nhiều văn bản hướng dẫn như: Văn bản số 334/VKSTC-V1 ngày 24/1/2019; số 779/VKSTC-V1 ngày 3/2/2020. Hàng năm, Vụ 1 thực hiện đồng bộ các biện pháp như: Trực tiếp kiểm tra thực tế việc thực hiện chuyên đề tại một số đơn vị và VKS các địa phương, kết hợp với việc ban hành văn bản yêu cầu các đơn vị, VKS các cấp tự tiến hành kiểm tra, xây dựng báo cáo; đặc biệt, hằng năm lựa chọn từ 20 đến 30 đơn vị, VKS các cấp trong toàn Ngành, yêu cầu chuyển hồ sơ liên quan đến các trường hợp bắt, tạm giữ, tạm giam nhưng sau đó phải trả tự do không xử lý hình sự để nghiên cứu, đánh giá, kết luận đối với từng trường hợp. Qua công tác theo dõi, đôn đốc, kiểm tra, Vụ 1 đã tham mưu ban hành nhiều thông báo rút kinh nghiệm toàn Ngành để các đơn vị, VKS các cấp nghiên cứu và rút kinh nghiệm.

Các điểm cầu tại Hội nghị.

Thực tiễn thực hiện Chuyên đề này qua từng năm cho thấy, nhận thức và trách nhiệm của các đơn vị, VKS các cấp, các Kiểm sát viên đối với công tác này ngày càng nâng cao và có những chuyển biến tích cực và việc áp dụng các biện pháp bắt, tạm giữ, tạm giam trong giai đoạn điều tra của cơ quan có thẩm quyền điều tra và trong giai đoạn truy tố của VKSND luôn bảo đảm có căn cứ, trình tự, thủ tục, thẩm quyền theo các quy định của BLTTHS, Thông tư liên tịch số 04/2018. Tuy nhiên, theo đồng chí Vụ trưởng Vụ 1, quá trình áp dụng các biện pháp này cho thấy, CQĐT và VKS vẫn còn để xảy ra một số trường hợp bắt, tạm giữ, tạm giam chưa có đủ căn cứ hoặc bắt, tạm giữ, tạm giam để thay cho biện pháp điều tra hoặc thấy không cần thiết.

Đồng chí Mai Trung Thành, Vụ trưởng Vụ 1, VKSND tối cao nêu rõ, để phát huy những kết quả đạt được và kịp thời khắc phục những tồn tại, hạn chế nêu trên; đồng thời, để tiếp tục thực hiện nghiêm, hiệu quả yêu cầu của Viện trưởng VKSND tối cao tại Chỉ thị số 01/CT-VKSTC ngày 18/12/2023, Kế hoạch số 01/KH-VKSTC ngày 19/12/2023 và Kế hoạch số 12/KH-VKSTC ngày 26/1/2024 của VKSND tối cao, Vụ 1 đã tham mưu tổ chức Hội nghị trao đổi, rút kinh nghiệm thực hiện Chuyên đề “Thực hành quyền công tố, kiểm sát việc áp dụng các biện pháp bắt, tạm giữ, tạm giam trong giai đoạn điều tra, truy tố” là hết sức cần thiết.

Đồng chí Vụ trưởng Vụ 1, VKSND tối cao mong muốn tại Hội nghị, các đơn vị, VKS các cấp đánh giá đúng thực trạng công tác thực hành quyền công tố, kiểm sát việc áp dụng các biện pháp bắt, tạm giữ, tạm giam. Qua đó, làm rõ những kết quả đạt được, những thiếu sót, tồn tại và nguyên nhân, trách nhiệm của cá nhân, tập thể (nếu có) để rút kinh nghiệm hoặc kiến nghị khắc phục; đồng thời, rút ra những cách làm hay để phổ biến, nhân rộng trong toàn Ngành; đề ra những giải pháp để tháo gỡ khó khăn, vướng mắc; khắc phục hạn chế, thiếu sót, từ đó nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác thực hành quyền công tố, kiểm sát việc áp dụng các biện pháp bắt, tạm giữ, tạm giam.

Đồng chí Hoàng Thị Quỳnh Chi, Kiểm sát viên VKSND tối cao, Vụ trưởng Vụ 14, VKSND tối cao tổng hợp, giải đáp một số khó khăn, vướng mắc.

Tiếp đó, Hội nghị đã nghe đồng chí Nguyễn Văn Thuận, Trưởng phòng 3 thuộc Vụ 1, VKSND tối cao trình bày báo cáo trung tâm "Thực trạng công tác thực hành quyền công tố và kiểm sát việc áp dụng các biện pháp ngăn chặn bắt, tạm giữ, tạm giam trong giai đoạn điều tra, truy tố".

Đồng chí Lê Thị Kiều Nga, Phó Vụ trưởng Vụ 1, VKSND tối cao trình bày báo cáo chuyên đề "Rút kinh nghiệm trong công tác thực hành quyền công tố, kiểm sát việc áp dụng các biện pháp ngăn chặn bắt, tạm giữ, tạm giam trong giai đoạn điều tra, truy tố và giải pháp thực hiện".

Tại Hội nghị, đại diện lãnh đạo VKSND một số địa phương đã phát biểu tham luận đánh giá về thực trạng công tác thực hành quyền công tố, kiểm sát việc áp dụng biện pháp bắt, tạm giữ, tạm giam nhưng sau đó trả tự do không xử lý hình sự; làm rõ những vi phạm, tồn tại của CQĐT, VKS; xác định rõ nguyên nhân, trách nhiệm; đề cập đến những khó khăn, vướng mắc; đồng thời, đề ra những giải pháp tháo gỡ, cách làm hay nhằm nâng cao chất lượng công tác này trong thời gian tới.

Đồng chí Lê Thị Kiều Nga, Phó Vụ trưởng Vụ 1, VKSND tối cao trình bày báo cáo chuyên đề tại Hội nghị.

Hội nghị cũng nghe đồng chí Hoàng Thị Quỳnh Chi, Vụ trưởng Vụ Pháp chế và Quản lý khoa học (Vụ 14), VKSND tối cao tổng hợp và giải đáp những khó khăn, vướng mắc của các đơn vị trong thực hiện quy định của Bộ luật Tố tụng hình sự về áp dụng các biện pháp ngăn chặn bắt, tạm giữ, tạm giam trong giai đoạn điều tra, truy tố.

Phát biểu chỉ đạo tại Hội nghị, đồng chí Nguyễn Quang Dũng, Phó Viện trưởng VKSND tối cao nêu rõ, sau 1/2 ngày làm việc khẩn trương, nghiêm túc, trách nhiệm, Hội nghị trao đổi, rút kinh nghiệm trong công tác thực hành quyền công tố, kiểm sát việc áp dụng các biện pháp ngăn chặn bắt, tạm giữ, tạm giam trong giai đoạn điều tra, truy tố đã hoàn thành toàn bộ nội dung chương trình đề ra, đảm bảo chất lượng, đáp ứng yêu cầu. Đồng thời, hoan nghênh và đánh giá cao sự chuẩn bị tài liệu của Vụ 1, Vụ 14 thuộc VKSND tối cao và các đơn vị liên quan.

Đồng chí Nguyễn Văn Thuận, Trưởng phòng 3 thuộc Vụ 1, VKSND tối cao trình bày báo cáo tại Hội nghị.

Đồng chí Phó Viện trưởng VKSND tối cao Nguyễn Quang Dũng nhấn mạnh, việc tổ chức Hội nghị này có ý nghĩa quan trọng, giúp lãnh đạo VKSND tối cao có cơ sở đánh giá đúng thực trạng công tác thực hành quyền công tố, kiểm sát việc áp dụng các biện pháp bắt, tạm giữ, tạm giam trong giai đoạn điều tra, truy tố. Qua hội nghị này đã làm rõ được những kết quả đạt được, những thiếu sót, tồn tại, nguyên nhân, trách nhiệm của cá nhân, tập thể; rút ra những cách làm hay để phổ biến, nhân rộng, đề ra những giải pháp để tháo gỡ khó khăn, vướng mắc, khắc phục hạn chế, thiếu sót, từ đó nâng cao chất lượng công tác thực hành quyền công tố, kiểm sát việc áp dụng các biện pháp bắt, tạm giữ, tạm giam.

Thông qua Hội nghị này để tiến hành tổng hợp, phân tích, xây dựng nội dung báo cáo thống kê trên cơ sở các yêu cầu chống lạm dụng bắt, tạm giữ, tạm giam và phòng, chống oan, sai, bỏ lọt tội phạm để lãnh đạo VKSND tối cao chỉ đạo, kiểm tra, giám sát việc thực hiện chức năng, nhiệm vụ của Ngành.

Điểm lại những kết quả đạt được, chỉ ra một số tồn tại, hạn chế trong công tác này thời gian qua, để công tác thực hành quyền công tố và kiểm sát việc áp dụng biện pháp ngăn chặn bắt, tạm giữ, tạm giam tuân thủ đúng quy định của pháp luật, đồng thời bảo vệ tốt hơn quyền con người, quyền công dân, đồng chí Phó Viện trưởng VKSND tối cao Nguyễn Quang Dũng yêu cầu toàn Ngành thực hiện nghiêm túc và có hiệu quả chức năng, nhiệm vụ, thẩm quyền của VKSND theo quy định của pháp luật; tổ chức triển khai thực hiện đồng bộ các giải pháp để khắc phục ngay tình trạng lạm dụng việc bắt, tạm giữ, tạm giam; bắt, tạm giữ, tạm giam thay cho hoạt động điều tra hoặc không có căn cứ không cần thiết; tích cực thực hiện các giải pháp chống lạm dụng bắt người, tạm giữ, tạm giam....

Lãnh đạo VKSND tối cao cùng các đại biểu dự Hội nghị chụp ảnh lưu niệm.

Để thực hiện tốt mục tiêu trên, đồng chí Phó Viện trưởng VKSND tối cao yêu cầu thủ trưởng các đơn vị, Viện trưởng VKS các cấp quán triệt và thực hiện một số nhiệm vụ như: Tiếp tục thực hiện nghiêm các Nghị quyết của Bộ Chính trị, các Nghị quyết của Quốc hội về công tác của ngành KSND, các Chỉ thị của Viện trưởng VKSND tối cao, các quy định của BLTTHS, Thông tư liên tịch giữa CQĐT và VKS…

Cùng với đó, các đơn vị, VKS các cấp phải tăng cường trách nhiệm trong công tác thực hành quyền công tố và kiểm sát việc áp dụng các biện pháp ngăn chặn, đặc biệt là trách nhiệm, bản lĩnh của lãnh đạo đơn vị (người đứng đầu) và Kiểm sát viên được giao nhiệm vụ nghiên cứu đề xuất phê chuẩn hay không phê chuẩn, hủy bỏ, thay thế biện pháp ngăn chặn. Khi quyết định áp dụng biện pháp ngăn chặn phải đáp ứng đầy đủ 3 yêu cầu: “chính trị - nghiệp vụ - pháp luật” và bảo đảm nguyên tắc “thượng tôn pháp luật”.

Ngoài ra, các đơn vị, VKS các cấp phải tiếp tục tổng hợp những khó khăn, vướng mắc trong thực tiễn, từ đó rút ra bài học kinh nghiệm và đề xuất các giải pháp, kiến nghị nhằm thực hiện tốt hơn nữa khâu công tác này trong thời gian tới; Vụ 14 phối hợp với Vụ 1 và các đơn vị nghiệp vụ nghiên cứu, giải đáp, hướng dẫn kịp thời những khó khăn, vướng mắc trong khâu công tác này cho VKSND các địa phương.

Vụ 1, Cục 2 phối hợp với Văn phòng VKSND tối cao và các đơn vị liên quan thuộc VKSND tối cao để tham mưu lãnh đạo VKSND tối cao ban hành Hệ thống biểu mẫu chỉ tiêu, sổ theo dõi lệnh, quyết định cho phù hợp, khoa học, thuận lợi cho công tác theo dõi, quản lý Chuyên đề…

Phát biểu tiếp thu ý kiến tại Hội nghị, đồng chí Vụ trưởng Mai Trung Thành, Vụ 1, VKSND tối cao cho biết, với trách nhiệm là đơn vị giúp lãnh đạo VKSND tối cao theo dõi, triển khai thực hiện Chuyên đề “Thực hành quyền công tố, kiểm sát việc áp dụng các biện pháp bắt, tạm giữ, tạm giam trong giai đoạn điều tra, truy tố” trong toàn Ngành, đơn vị sẽ tiếp thu đầy đủ ý kiến chỉ đạo, kết luận của đồng chí Phó Viện trưởng VKSND tối cao; ghi nhận, tiếp thu các ý kiến phát biểu, tham luận của các đại biểu tại Hội nghị để tổng hợp, thông báo, quán triệt và tiếp tục tổ chức thực hiện kịp thời, đồng bộ, thống nhất các giải pháp nhằm nâng cao nhận thức, chất lượng, hiệu quả công tác này của toàn Ngành trong thời gian tới.