VKSND tối cao đã ban hành cáo trạng truy tố cựu Thứ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường (TNMT) Nguyễn Linh Ngọc và 26 bị can trong vụ án xảy ra tại Mỏ đất hiếm Yên Phú, Công ty Cổ phần Tập đoàn Thái Dương (Công ty Thái Dương) và các đơn vị có liên quan.
Cựu Thứ trưởng Nguyễn Linh Ngọc bị truy tố tội “Vi phạm quy định về quản lý sử dụng tài sản Nhà nước gây thất thoát, lãng phí”, quy định tại khoản 3 Điều 219 Bộ luật Hình sự.
    |
 |
| Các bị can trong vụ án. Ảnh: BCA |
Cùng bị truy tố tội danh trên còn có thuộc cấp của cựu Thứ trưởng Nguyễn Linh Ngọc, gồm: Nguyễn Văn Thuấn (cựu Tổng cục trưởng Tổng cục Địa chất và khoáng sản – Bộ TNMT); Hoàng Văn Khoa (cựu Vụ trưởng Vụ Khoáng sản - Tổng cục Địa chất và khoáng sản); Lê Duy Phương (cựu chuyên viên chính Vụ Khoáng sản - Tổng cục Địa chất và khoáng sản).
Riêng bị can Đoàn Văn Huấn (Chủ tịch HĐQT kiêm Tổng Giám đốc Công ty Thái Dương) bị truy tố về 3 tội: Vi phạm quy định về nghiên cứu, thăm dò, khai thác tài nguyên; Vi phạm quy định về kế toán gây hậu quả nghiêm trọng; Gây ô nhiễm môi trường, quy định tại khoản 2 Điều 227, khoản 3 Điều 221 và khoản 3 Điều 235 Bộ luật Hình sự.
Cáo trạng của VKSND tối cao đánh giá, đây là vụ án đặc biệt nghiêm trọng liên quan đến hoạt động khai thác, kinh doanh, xuất khẩu và quản lý Nhà nước về hoạt động khoáng sản.
Đáng chú ý, trong vụ án này, VKSND tối cao cũng làm rõ vai trò, trách nhiệm của cựu Thứ trưởng Bộ TNMT và thuộc cấp đã cố ý làm trái nguyên tắc, điều kiện cấp giấy phép khai thác quặng đất hiếm cho Công ty Thái Dương, vi phạm Luật Khoáng sản 2010 và Nghị định số 15 ngày 9/3/2012 của Chính phủ.
Theo cáo trạng của VKSND tối cao, tháng 5/2011, Tổng cục Địa chất và Khoáng sản Việt Nam (Bộ TNMT) tiếp nhận hồ sơ xin cấp phép khai thác đất hiếm tại mỏ Yên Phú (huyện Văn Yên, Yên Bái) của Công ty Thái Dương. Theo đó, Công ty Thái Dương đã lập và được phê duyệt Dự án đầu tư xây dựng công trình khai thác và chế biến quặng đất hiếm.
Sau khi yêu cầu Công ty Thái Dương bổ sung tài liệu, ngày 08/6/2011, Nguyễn Linh Ngọc (Thứ trưởng Bộ TNMT) ký văn bản báo cáo Thủ tướng Chính phủ về việc cấp giấy phép khai thác quặng đất hiếm Yên Phú, trong đó đánh giá hồ sơ đề nghị cấp phép đã đủ điều kiện để cấp phép theo quy định.
Sau đó, Luật Khoáng sản 2010 có hiệu lực thi hành, Văn phòng Chính phủ có văn bản ngày 30/8/2011 yêu cầu tạm dừng cấp phép khai thác khoáng sản trên phạm vi cả nước cho đến khi có chỉ đạo mới.
Tháng 1/2012, Thủ tướng Chính phủ ban hành Chỉ thị số 02, trong đó, khoản 7 quy định cho phép tiếp tục thẩm định, cấp phép đối với các hồ sơ cấp phép hoạt động khoáng sản đã tiếp nhận trước ngày 1/7/2011 phù hợp với Quy hoạch đã phê duyệt hoặc được Thủ tướng Chính phủ chấp thuận chủ trương; có cam kết về địa chỉ sử dụng hoặc gắn với dự án đầu tư chế biến sâu, đủ điều kiện pháp lý.
Sau đó, Công ty Thái Dương đã lập Dự án Đầu tư xây dựng tổ hợp chế biến sâu đất hiếm. Ngày 27/02/2012, Bộ Công thương có văn bản gửi Thủ tướng Chính phủ báo cáo kết quả thẩm định Dự án Đầu tư xây dựng tổ hợp chế biến sâu đất hiếm và kiến nghị Thủ tướng Chính phủ chấp thuận chủ trương, giao Bộ TNMT xem xét, cấp giấy phép khai thác cho Công ty Thái Dương để tạo cơ sở cho Chủ đầu tư triển khai việc đầu tư dự án chế biến sâu theo quy định.
|
 |
| Mỏ đất hiếm Yên Phú (Yên Bái). Ảnh: Trần Thanh |
Sau khi được Chính phủ chấp thuận chủ trương, Nguyễn Linh Ngọc, Thứ trưởng Bộ TNMT chỉ đạo chuyển Tổng cục Địa chất và Khoáng sản để hoàn thiện hồ sơ cấp phép.
Hồ sơ xin cấp phép của Công ty Thái Dương chỉ có Giấy chứng nhận đầu tư Dự án khai thác, tuyển quặng do UBND tỉnh Yên Bái cấp ngày 28/4/2011 (đã hết hạn ngày 28/4/2012) nhưng chưa được gia hạn hoặc cấp mới; không có Giấy chứng nhận đầu tư Dự án Nhà máy thủy luyện Yên Bái và Giấy chứng nhận đầu tư Dự án nhà máy chiết tách Hải Phòng, vi phạm Luật Khoáng sản năm 2010 và điểm b khoản 1 Điều 31 Nghị định số 15/2012/NĐ-CP ngày 09/3/2012.
Cáo trạng cũng chỉ rõ, vốn chủ sở hữu của Công ty Thái Dương không đảm bảo tỷ lệ bằng 30% tổng số vốn đầu tư của dự án (chỉ có 200 tỉ đồng/tổng mức đầu tư 1.953 tỉ đồng), vi phạm quy định tại điểm c khoản 2 Điều 53 Luật Khoáng sản năm 2010.
Quá trình thẩm định, Lê Duy Phương, Hoàng Văn Khoa và Nguyễn Văn Thuấn đã sử dụng kết quả thẩm định cũ từ năm 2011 (khi Công ty Thái Dương nộp hồ sơ lần đầu), không thẩm định lại hồ sơ theo quy định của Luật Khoáng sản 2010.
Lê Duy Phương, Hoàng Văn Khoa, Nguyễn Văn Thuấn và Nguyễn Linh Ngọc khi đọc và nghiên cứu hồ sơ, biết hồ sơ xin cấp phép của Công ty Thái Dương chưa đủ điều kiện để được cấp Giấy phép khai thác khoáng sản nhưng cùng có ý kiến thống nhất. Trong đó nhận xét hồ sơ đề nghị cấp Giấy phép khai thác của Công ty Thái Dương đã đủ điều kiện để xem xét, cấp Giấy phép.
Trên cơ sở đó, Nguyễn Linh Ngọc, Thứ trưởng Bộ TNMT đã ký cấp Giấy phép khai thác khoáng sản số 927 ngày 13/6/2013 cho Công ty Thái Dương.
Sau khi được cấp Giấy phép, nhân dịp sinh nhật Nguyễn Văn Thuấn, bị can Đoàn Văn Huấn đến gặp và cảm ơn Nguyễn Văn Thuấn số tiền 500 triệu đồng, Thuấn đã sử dụng số tiền này vào các công việc cá nhân.
Mặc dù được cấp Giấy phép khai thác nhưng do năng lực tài chính không đảm bảo nên Đoàn Văn Huấn (Chủ tịch HĐQT, Tổng Giám đốc Công ty Thái Dương) không thể triển khai xây dựng hai nhà máy để chế biến sâu đất hiếm như Dự án đã được thẩm định, phê duyệt.
Từ năm 2019 đến tháng 10/2023, Đoàn Văn Huấn đã chỉ đạo Nguyễn Văn Chính (Phó Tổng Giám đốc), Nguyễn Quang Mạnh (Giám đốc Mỏ) và nhân viên Công ty Thá Thái Dương tổ chức khai thác, tiêu thụ trái phép quặng đất hiếm, quặng sắt có tổng trị giá hơn 736 tỉ đồng.
Cáo trạng của VKSND tối cao xác định, hành vi thẩm định, tham mưu, cấp Giấy phép khai thác của Lê Duy Phương, Hoàng Văn Khoa, Nguyễn Văn Thuấn và Nguyễn Linh Ngọc đã vi phạm quy định tại điểm c khoản 2 Điều 53, khoản 1 Điều 59 Luật Khoáng sản năm 2010, quặng sắt có tổng trị giá hơn 736 tỉ đồng.