Tiếp tục tăng cường trách nhiệm công tố trong hoạt động điều tra theo tinh thần 4S “Sớm hơn, sát hơn, sâu hơn, sắc hơn”
VKSND tối cao (Vụ 2) vừa ban hành hướng dẫn công tác thực hành quyền công tố, kiểm sát điều tra, kiểm sát xét xử sơ thẩm án trật tự xã hội năm 2026 (Hướng dẫn số 38/HD-VKSTC ngày 3/11/2025).
Theo Hướng dẫn, trước hết Viện kiểm sát các cấp cần tiếp tục tăng cường trách nhiệm công tố trong hoạt động điều tra theo tinh thần 4S “Sớm hơn, sát hơn, sâu hơn, sắc hơn”; không để xảy ra oan, sai hoặc bỏ lọt tội phạm. Tăng cường phối hợp với Cơ quan điều tra kịp thời phát hiện xử lý đối với các vụ án trật tự xã hội gây hậu quả nghiêm trọng; các vụ án dùng thủ đoạn sử dụng công nghệ cao; tội phạm có liên quan đến tổ chức tội phạm xuyên quốc gia; mua bán người, xâm hại tình dục người dưới 18 tuổi;… không hình sự hóa các quan hệ vay mượn và tranh chấp dân sự và ngược lại; bảo đảm tính chính trị, tính pháp luật và tính nghiệp vụ trong xử lý các vụ án hình sự; tập trung giải quyết nhanh, dứt điểm các vụ án nổi cộm dư luận xã hội quan tâm.
Trong giai đoạn khởi tố, điều tra các vụ án trật tự xã hội phải kiểm sát chặt chẽ ngay từ giai đoạn thụ lý tố giác, tin báo về tội phạm và kiến nghị khởi tố; gắn công tố với hoạt động điều tra, chủ động đề ra yêu cầu xác minh để làm rõ sự việc. Quá trình điều tra, cần thận trọng khi xét, phê chuẩn các lệnh, quyết định tố tụng; chủ động phối hợp tham gia hoặc trường hợp thấy cần thiết thì trực tiếp lấy lời khai bị hại, người liên quan, người làm chứng trước khi xét phê chuẩn, bảo đảm chống oan hoặc bỏ lọt tội phạm.
Trong giai đoạn truy tố, phải kiểm tra, đánh giá lại các chứng cứ, tài liệu có trong hồ sơ vụ án, đánh giá chính xác, khách quan cả chứng cứ buộc tội và chứng cứ gỡ tội; chủ động phúc cung bị can, ghi lời khai người làm chứng, người bị hại, xem xét các dấu vết, vật chứng phạm tội trước khi quyết định việc truy tố.
Nâng cao chất lượng xây dựng cáo trạng; xây dựng kế hoạch bồi dưỡng nghiệp vụ theo chuyên đề nghiệp vụ, kỹ năng xây dựng cáo trạng để nâng cao hơn nữa trình độ nghiệp vụ của cán bộ, Kiểm sát viên.
Trong giai đoạn xét xử, phải chủ động xét hỏi, tranh luận làm rõ các tình tiết của vụ án; đưa ra những chứng cứ lập luận và đối đáp đầy đủ với các ý kiến của bị cáo, người bào chữa và những người tham gia tố tụng khác. Đối với các vụ án trật tự xã hội do Viện kiểm sát cấp trên ban hành Cáo trạng phân công cho Viện kiểm sát cấp dưới thực hành quyền công tố và kiểm sát xét xử sơ thẩm, Viện kiểm sát cấp dưới phải phối hợp chặt chẽ với VKSND cấp trên, nắm chắc tài liệu hồ sơ vụ án để thực hiện tốt chức năng, nhiệm vụ.
Qua công tác kiểm sát kịp thời phát hiện những vi phạm, thiếu sót của các cơ quan tiến hành tố tụng trong quá trình giải quyết các vụ án về trật tự xã hội để ban hành thông báo rút kinh nghiệm, kiến nghị yêu cầu khắc phục vi phạm, đồng thời chú trọng phát hiện những sơ hở thiếu sót trong quản lý nhà nước để kiến nghị phòng ngừa tội phạm; nâng cao chất lượng, đảm bảo các kiến nghị được chấp nhận, tiếp thu.
Tăng cường công tác quản lý, kiểm tra, giám sát chặt chẽ việc chấp hành kỷ luật, kỷ cương trong thực thi nhiệm vụ, công vụ của cán bộ, công chức; kịp thời phát hiện và xử lý nghiêm các hành vi vi phạm theo quy định của Đảng về kiểm soát quyền lực, phòng chống tham nhũng, tiêu cực.
Sâu sát, chủ động, đa dạng hóa hình thức nắm chắc tình hình địa bàn được phân công phụ trách
Bên cạnh đó, theo Hướng dẫn, Viện kiểm sát các cấp chấp hành nghiêm Chỉ thị số 03/CT-VKSTC ngày 28/12/2017 của Viện trưởng VKSND tối cao và các quy định khác của ngành Kiểm sát nhân dân về công tác theo dõi, hướng dẫn, chỉ đạo nghiệp vụ, giải đáp vướng mắc, trả lời thỉnh thị trong ngành Kiểm sát nhân dân.
    |
 |
| Quang cảnh phiên toà xét xử các bị cáo về tội “Mua bán người” và “Tổ chức cho người khác nhập cảnh trái phép”. (Ảnh minh hoạ) |
Viện kiểm sát cấp trên phải sâu sát, chủ động, đa dạng hóa hình thức nắm chắc tình hình địa bàn được phân công phụ trách; kịp thời nghiên cứu hồ sơ để trả lời, tháo gỡ vướng mắc cho Viện kiểm sát cấp dưới, linh hoạt hình thức hướng dẫn, tăng cường nghe báo cáo trực tiếp, tăng cường kiểm tra định kỳ hoặc đột xuất theo vụ việc về kết quả giải quyết vụ án hình sự về trật tự xã hội. Viện kiểm sát cấp dưới phải nâng cao trách nhiệm chuẩn bị hồ sơ đề nghị hướng dẫn, báo cáo thỉnh thị kịp thời, đầy đủ.
Tăng cường trách nhiệm trong công tác quản lý, kiểm tra và báo cáo đánh giá việc đình chỉ các vụ án về trật tự xã hội do không phạm tội và đình chỉ miễn trách nhiệm hình sự theo Hướng dẫn số 19/HD-VKSTC ngày 8/7/2025 của VKSND tối cao; chỉ rõ các vi phạm và biện pháp khắc phục, kịp thời quyết định hủy bỏ hoặc yêu cầu Viện kiểm sát cấp dưới hủy bỏ quyết định đình chỉ; kịp thời phục hồi vụ án, bị can nếu chưa hết thời hiệu truy cứu trách nhiệm hình sự; làm rõ trách nhiệm của lãnh đạo, kiểm sát viên đối với vụ việc, vụ án đình chỉ trái pháp luật.
Tiếp tục phối hợp liên ngành quản lý, định kỳ rà soát từng vụ việc, vụ án tạm đình chỉ, không để tình trạng tạm đình chỉ kéo dài mà không có hoạt động kiểm sát dẫn đến hết thời hiệu truy cứu trách nhiệm hình sự; khi có căn cứ phải kịp thời phục hồi xác minh, phục hồi điều tra để xử lý theo pháp luật.
Thực hiện nghiêm túc các Quy chế về chế độ thông tin, báo cáo và quản lý công tác trong ngành Kiểm sát nhân dân
Mặt khác, Viện kiểm sát các cấp thực hiện nghiêm túc các Quy chế về chế độ thông tin, báo cáo và quản lý công tác trong ngành Kiểm sát nhân dân; xây dựng báo cáo Chuyên đề “Thực hành quyền công tố, kiểm sát việc giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm và kiến nghị khởi tố” và các báo cáo công tác thực hành quyền công tố, kiểm sát điều tra án trật tự xã hội bảo đảm đầy đủ, chất lượng, đúng hạn, số liệu thống kê thống nhất theo hướng dẫn của VKSND tối cao.
Tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin và chuyển đổi số trong công tác chỉ đạo điều hành và chuyên môn nghiệp vụ. Thực hiện quản lý thông tin, báo cáo đồng bộ trên nền tảng số quản lý án hình sự của Ngành kiểm sát nhân dân; thực hiện nghiêm các quy định pháp luật về bảo vệ bí mật nhà nước; tăng cường tập huấn, bồi dưỡng, đào tạo cán bộ, Kiểm sát viên để chủ động thực hiện tốt công nghệ thông tin trong thời gian tiếp theo.
VKSND các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương chủ động phối hợp liên ngành tố tụng tăng cường công tác theo dõi, hướng dẫn, chỉ đạo nghiệp vụ đối với các vụ việc, vụ án trật tự xã hội; xây dựng quy chế phối hợp liên ngành tố tụng trong công tác khởi tố, điều tra, truy tố; tạo cơ chế thuận lợi, kịp thời giải quyết khó khăn, vướng mắc đảm bảo kiểm sát chặt chẽ các vụ việc, vụ án trật tự xã hội.
Ngoài ra, VKSND cấp khu vực tăng cường phối hợp với cơ quan Cảnh sát điều tra để hướng dẫn công tác thực hành quyền công tố, kiểm sát hoạt động tiếp nhận, giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm của Công an cấp xã; quản lý chặt chẽ các vụ án, vụ việc tạm đình chỉ, hồ sơ vụ việc đã ra quyết định không khởi tố của lực lượng Công an cấp xã; bảo đảm chống oan sai, bỏ lọt tội phạm ngay từ đầu. Đối với các đơn vị chưa ký quy chế phối hợp thì khẩn trương ban hành, tổ chức thực hiện.