Đặc biệt, trong những lúc khó khăn, sự quan tâm và chăm sóc vô điều kiện chính là minh chứng rõ ràng nhất của tình yêu.
Chị Hoài và anh Minh (quận Cầu Giấy, Hà Nội) là một cặp vợ chồng trẻ. Chị Hoài làm quản lý dự án, anh Minh là kỹ sư IT. Thu nhập của chị Hoài cao hơn, và công việc của anh Minh linh hoạt hơn. Thay vì để áp lực truyền thống đè nặng, họ đã lập ra một "Luật ứng xử" riêng: Anh Minh chủ động nhận trách nhiệm đón con, nấu ăn vào các ngày chị Hoài phải làm thêm giờ. Ngược lại, chị Hoài là người quyết định các khoản đầu tư lớn của gia đình. Khi con trai 8 tuổi muốn học vẽ thay vì học đàn, cả hai cùng ngồi lại lắng nghe và tôn trọng quyết định của con. Cuộc sống của họ không hoàn hảo, nhưng luôn giữ được sự bình an bởi một nguyên tắc cốt lõi: gia đình phải là nơi tôn trọng, bình đẳng, yêu thương và chia sẻ.
Câu chuyện của anh Minh, chị Hoài là một minh chứng sống động cho điều mà “Bộ Tiêu chí Ứng xử trong Gia đình” của Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đang hướng tới: Xây dựng một tổ ấm hiện đại nơi Bình đẳng, Tôn trọng là nền tảng vững chắc. Trong bối cảnh xã hội phát triển nhanh chóng, gia đình không còn là mô hình một chiều mà là một không gian dân chủ.
Tôn trọng và Bình đẳng: Nền tảng "Luật chơi"
Tôn trọng không chỉ là lễ phép mà là sự thừa nhận giá trị và quyền cá nhân của từng thành viên. Cha mẹ cần tôn trọng ý kiến, quyền riêng tư, và giấc mơ của con cái. Vợ chồng cần tôn trọng sự khác biệt trong tư duy và công việc của nhau. Đây là điểm khởi đầu quan trọng, giúp các thành viên cảm thấy an toàn và được là chính mình.
Bình đẳng chính là nguyên tắc vàng để giải quyết mọi mâu thuẫn quyền lực trong gia đình. Nó được thể hiện rõ nhất qua:
- Bình đẳng trong công việc nhà: Phân chia trách nhiệm một cách công bằng và linh hoạt, không phân biệt "việc của đàn ông" hay "việc của phụ nữ".
- Bình đẳng trong quyết định: Cả vợ và chồng đều có tiếng nói ngang nhau trong các vấn đề lớn như tài chính, giáo dục con cái.
- Bình đẳng trong giáo dục: Con cái cũng có quyền được bày tỏ quan điểm, miễn là hợp lý và được tôn trọng lắng nghe.
Yêu thương và Chia sẻ: "Chất keo" kết nối các thế hệ
Nếu Tôn trọng và Bình đẳng là luật, thì Yêu thương và Chia sẻ chính là chất keo kết dính, duy trì sự ấm áp.
Chia sẻ là sự gánh vác, không để một ai đơn độc trong áp lực cuộc sống.
- Chia sẻ gánh nặng: Cùng nhau đối diện với khó khăn tài chính, bệnh tật hay áp lực công việc.
- Chia sẻ cảm xúc: Tạo không gian để các thành viên có thể nói ra sự mệt mỏi, lo lắng mà không sợ bị phán xét. Kỹ năng lắng nghe không ngắt lời là một kỹ năng chia sẻ cảm xúc quan trọng mà nhiều gia đình hiện đại đang thiếu.
Khuyến nghị thực hành: Từ Bộ Tiêu chí đến Lối sống Tự giác
Để 4 tiêu chí Tôn trọng, Bình đẳng, Yêu thương, Chia sẻ đi sâu vào đời sống, mỗi gia đình cần chủ động thực hiện một số việc sau:
- Thiết lập "Ngày hội đối thoại": Dành một buổi tối cố định trong tuần để mọi thành viên cùng nhau nói chuyện, trao đổi, góp ý. Hoặc ít nhất cũng 2 tuần 1 lần. Hợp lý hơn cả là ngày cuối tuần.
- Thực hành Tôn trọng: Cha mẹ cần xin phép con khi muốn kiểm tra đồ đạc cá nhân, và con cái cần biết ơn khi được lắng nghe lời cha mẹ. Một số hành động nhỏ khác như cha mẹ vào phòng con cái cần gõ cửa. Con cái luôn thể hiện sự kính trọng cha mẹ mọi lúc. Từ trong bữa ăn, lời nói đến hành xử.
- Học cách làm gương: Hành động của người lớn phải là tấm gương phản chiếu tốt nhất cho con trẻ về sự bình đẳng và chia sẻ. Ngược lại, cha mẹ, bậc bề trên nếu không coi trọng việc làm gương, có thể để lại hệ luỵ xấu về hình ảnh. Khiến con cái khi lớn lên sẽ thiếu sự tôn trọng bề trên, ảnh hưởng nhân cách giới trẻ.
Gia đình là một khu vườn. Nó không thể tự nở hoa rực rỡ nếu thiếu đi sự chăm sóc, vun trồng. Và những hạt giống quý giá nhất để tạo nên khu vườn hạnh phúc ấy chính là tôn trọng, bình đẳng, yêu thương và chia sẻ. Bộ Tiêu chí Ứng xử không phải là một văn bản khô khan, mà là lời nhắc nhở nhẹ nhàng, ấm áp về trách nhiệm tự nguyện bảo vệ nơi chốn bình yên duy nhất của đời người.
Bà Lụa, một người phụ nữ 70 tuổi ở Đà Nẵng, chia sẻ bí quyết giữ lửa gia đình 4 thế hệ: "Hồi xưa, tôi chỉ biết yêu thương bằng cách lo cơm nước, chăm cháu. Giờ con trai tôi bảo, mẹ nên chia sẻ những lúc mệt mỏi với tụi con, nên tôn trọng cách dạy cháu của vợ chồng con. Nghe theo, tự nhiên cái nhà ấm lên, mình cũng thấy nhẹ hơn. Hóa ra, gia đình hạnh phúc là khi ai cũng được làm chính mình, được bình đẳng chia sẻ gánh nặng và niềm vui."
Hãy để mỗi gia đình Việt Nam trở thành một "Bảo tàng Hạnh phúc", nơi lưu giữ những giá trị ứng xử tốt đẹp ấy, để con cháu chúng ta lớn lên trong sự bình đẳng và tôn trọng thực sự.
Cục Văn hóa cơ sở, Gia đình và Thư viện - Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch phối hợp thực hiện